Ένα απλό, βραδινό zapping στα τοπικά κανάλια του νομού Αττικής (ενδεχομένως η εκπομπές μεταδίδονται και σε τοπικά κανάλια της επαρχίας), οδηγεί σε ένα θέαμα διασκεδαστικό αλλά και εκνευριστικό, περίεργο αλλά συνάμα αναμενόμενο που σε βάζει σε απορία, αφού άνθρωποι όλων των ηλικιών και κοινωνικών τάξεων, διαφορετικών ενδιαφερόντων και μορφωτικού επιπέδου από όλη τη χώρα, ψάχνουν να βρουν το ταίρι τους μέσα από αγγελίες. Αν εξαιρέσει κανείς το μέγεθος των αγγελιών που αντικατοπτρίζει την μοναχικότητα που υπάρχει, φαντάζει λυπηρό το ότι, αν η εύρεση του άλλου μας μισού πατάει στην έλξη, την επαφή, την επικοινωνία και το συναίσθημα, ορισμένοι καταφεύγουν στην στεγνή μέθοδο του τηλεπροξενιού. Και είναι περίεργο, γιατί ο θεσμός του προξενιού εν έτει 2022 θα έπρεπε να θεωρείται αναχρονιστικός και να έχει θέσει εκτός λειτουργίας τα γραφεία, από την άλλη η καταφυγή στο προξενιό είναι ακόμη αποδεκτή. Πόσοι και πόσοι δεν έχουν γνωρίσει άλλωστε το ταίρι τους μέσω κοινών φίλων; Κυρίως όμως οι εκπομπές αυτές είναι εκνευριστικά διασκεδαστικές, γιατί με μια απλή παρατήρηση των αγγελιών, θα νόμιζε κανείς ότι βρίσκεται στο Μονακό και όχι στην Ελλάδα: ως επί το πλείστον, οι υποψήφιοι διαθέτουν την οικονομική ευμάρεια του Έλον Μασκ, 10 curriculum vitae, τα ακίνητα του Ωνάση, μαζί και το ίδρυμα, και είναι ευπαρουσίαστοι και γοητευτικοί…παρά την έλλειψη φωτογραφίας.
Απορεί κανείς: αν κάποιος διαθέτει τόσα προσόντα, πώς γίνεται να μην μπορεί να βρει ένα σύντροφο από μόνος του; Είναι η αυτοτηλεπώληση το νέο trend; Και τελικά, πώς επιλέγουμε ή βρίσκουμε συντρόφους;
Αν εξαιρέσουμε τις μεγαλύτερες ηλικίες που έχουν ένα πρόβλημα κοινωνικότητας και άρα λογικότερα θα κατέφευγαν στο προξενιό, οι νεότερες ηλικίες γιατί το βλέπουν ως λύση; Πολλοί θα ισχυρίζονταν ότι το φλερτ βρίσκεται σε κώμα. Αρκεί να παρατηρήσει κανείς σε ένα νυχτερινό κέντρο ότι γυναικοπαρέες και αντροπαρέες συνυπάρχουν χωρίς αλληλεπίδραση. Άλλοι τόσοι θα πουν ότι μέσα στην διάρκεια μιας απαιτητικής μέρας γεμάτη υποχρεώσεις, λίγος χρόνος μένει για να σκεφτεί κανείς το φλερτ, κι ακόμη λιγότερος για να αναλωθεί με σχέσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε απογοήτευση κι ότι ο κοινός σκοπός είναι το στέρεο έδαφος για να βασιστεί το μέλλον της σχέσης.
Στις μέρες μας, ακόμη περισσότεροι είναι αυτοί που αφήνουν την τεχνολογία να κάνει την δουλειά. Με 75 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, το Tinder είναι η Νο.1 εφαρμογή για γνωριμίες. Την περίοδο μόνο της πανδημίας και του λοκντάουν, η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή αύξησε την χρήση του κατά 1,6 εκατομμύρια, μόνο στην Ευρώπη, και μαζί την ελπίδα για συντροφικότητα. Μόνο που οι αλγόριθμοι μη διαθέτοντας ανθρώπινη νοημοσύνη και συναισθήματα, αντιλαμβάνονται τους ανθρώπους ως προϊόντα προς έκθεση στην οθόνη μέσα σε έναν τεράστιο κατάλογο επιλογών. Επιπλέον, ο κάθε χρήστης πολλαπλασιάζει εκθετικά την δημοφιλία του με το να παρουσιάζει μόνο τα χαρίσματά του. Από αυτή την πλευρά, όλοι μοιάζουν ιδανικοί. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απίθανο να βρει κάποιος σύντροφο μέσω Tinder. Μελέτες στις ΗΠΑ, την χώρα με τους περισσότερους χρήστες, έδειξαν ότι παρότι τα 2/3 των σχέσεων ήταν βραχυπρόθεσμες και με μεγάλο ποσοστό αποτυχίας, το 1/3 των χρηστών παραδέχτηκε ότι γνώρισε το άλλο του μισό σε μια online εφαρμογή. Το Tinder, παρά τις καλές του προθέσεις, αποτυγχάνει λόγω της γενικότερης κουλτούρας. Διότι, αφενός το δύσκολο κομμάτι της σχέσης ξεκινά από την στιγμή που γνωρίζεσαι με κάποιον και οφείλεις να δημιουργήσεις ισορροπίες μεταξύ προτερημάτων και ελαττωμάτων, αφετέρου, σε έναν κόσμο ανεξάντλητων επιλογών, είναι πάντα πιο εύκολο και φυγόπονο να προσπεράσεις κάποιον για να προχωρήσεις στο επόμενο «κελεπούρι», παρά να επενδύσεις χρόνο σε αυτόν που ο αλγόριθμος ορίζει ως ταιριαστό. Στην πραγματικότητα, η εφαρμογή μοιάζει με ένα τεράστιο ναρκοπέδιο, οπού ο κάθε χρήστης κοιτάζει να αποκρούσει το κάθε τέρας του Φρανκεστάϊν και την κάθε Κρουέλα ΝτεΒιλ. Ενώ, στα γραφεία συνοικεσίων, το ξεσκαρτάρισμα και το τσεκάρισμα γίνεται από το «εξιδεικευμένο προσωπικό» και οι συναντήσεις δεν ανθίζουν από υποσχέσεις, αλλά βασίζονται σε συγκεκριμένες προσδοκίες που αν δεν εκπληρώνονται ξεμπερδεύεις από το πρώτο ραντεβού. Επιπλέον, είναι άξιο παρατήρησης, το ότι σε κάθε αγγελία το εισόδημα είναι το στοιχείο που τονίζεται περισσότερο, ενώ η εμφάνιση κρύβεται πίσω από την λέξη «ευπαρουσίαστος».
Το 1953, στην ταινία Οι άντρες προτιμούν τις ξανθές, η Μέριλιν Μονρόε ερχόμενη αντιμέτωπη με τον μέλλοντα πεθερό της, ο οποίος την κατηγορεί για προικοθήρα, τον αντικρούει λέγοντας ότι τα χρήματα στον άντρα, είναι ότι και η ομορφιά στην γυναίκα. Και ότι, πιθανότατα, αν είχε κι εκείνος κόρη, μάλλον θα ήθελε να βρει κάποιον που να της προσφέρει τα πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο. Άρα τί το κακό υπήρχε στο ότι κι αυτή ήθελε αυτά τα πράγματα; Ακούγεται στερεοτυπικό, όσο και το ότι η κατώτερη κοινωνική θέση μιας γυναίκας υπερκαλύπτεται από την ανώτερη κοινωνική θέση ενός άντρα, αλλά το αντίθετο είναι μονόδρομος για την καταστροφή μιας σχέσης, αλλά ισχύει ότι οι άντρες ψάχνουν την ομορφιά και οι γυναίκες το πορτοφόλι;
Στην έρευνα που εκδόθηκε το 2021 στο Cambridge University Press, ο Quentin Lippmann ακολούθησε τα ίχνη των αγγελιών για εύρεση συντρόφων από το 1928 έως το 1994 στην Γαλλία, για να βρει ποιες ήταν οι προτιμήσεις με το πέρασμα του χρόνου, μέσω του εντύπου Le Chasseur Français που ήταν και το μόνο που εξέδιδε αγγελίες συνοικεσίων καθ’ όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα. Ο ερευνητής εστίασε σε τέσσερις συγκεκριμένες περιόδους, την δεκαετία του 30 και το οικονομικό κραχ, την περίοδο αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω των δημογραφικών ανισοτήτων που είχαν δημιουργηθεί, τις επόμενες δεκαετίες που ακολούθησαν με το κράτος πρόνοιας να ανθίζει και την οικονομική ανάπτυξη, και τέλος από τα τέλη του 60 έως και το 1994, τότε που η γυναίκα πια μπαίνει στην αγορά εργασίας, αυξάνονται τα διαζύγια και ο αριθμός γεννήσεων αρχίζει να φθίνει. Σε όλες τις περιόδους, τέσσερα ήταν τα βασικά κριτήρια εύρεσης συντρόφου: το εισόδημα, η προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα/η κουλτούρα και τέλος τα φυσικά χαρακτηριστικά.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι σε όλες τις περιπτώσεις βασικό κριτήριο όσων κρύβονταν πίσω από τις αγγελίες ήταν ξεκάθαρα η δημιουργία μιας μονογαμικής σχέσης, κυρίως όμως μέσω των ενδιαφερόντων και της προσωπικότητας. Το εισόδημα, ήταν το σημαντικότερο στις ταραγμένες περιόδους της ιστορίας, έτεινε όμως να είναι λιγότερο σημαντικότερο από την δεκαετία του 60 και μετά, με την γυναίκα να ανεξαρτητοποιείται όλο και περισσότερο. Οι οικονομικές συνθήκες πάντως μέσω της μελέτης φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο πέρασμα του χρόνου, όμως όχι μόνο ως κριτήριο γάμου, αλλά και διαζυγίου, συμβίωσης και απόκτησης απογόνων. Όπως και να έχει πάντως παρέμενε σταθερά το κύριο κριτήριο στην ανεύρεση συντρόφου με δεύτερο την προσωπικότητα, που ανέβαινε μέσα στα χρόνια, ενώ τα ενδιαφέροντα και η εξωτερική εμφάνιση εμφανίζονται σταθερά στα γραφήματα να ακολουθούν τα άνωθι.
Οι ευρενητές όμως Brecht Neyt, Sarah Vandenbulcke και Stijn Baert, έχοντας ένα δείγμα 3.600 χρηστών Tinder διαφωνούν με την παραπάνω άποψη. Με βάση τα στοιχεία της έρευνάς τους το 2019, η προσωπικότητα, το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα είναι σημαντικά για να κρίνουν θετικά ένα αντρικό προφίλ, ενώ οι άντρες τείνουν να αδιαφορούν για τις γυναίκες με προσωπικότητα και εστιάζουν στην εμφάνιση.
Τελικά είμαστε οι γυναίκες από την Αφροδίτη και ψάχνουμε για το βατράχι που θα γίνει πρίγκηπας και οι άντρες από τον Άρη και θέλουν την υπηρέτρια που μεταμορφώνεται σε Σταχτοπούτα; Η ψυχολογία έρχεται να δώσει απαντήσεις στην θέση της στατιστικής για το τι κάνει κάποιον ελκυστικό για σύντροφο. Για την ψυχολογία, η εύρεση συντρόφου είναι μια διαδικασία εξίσου απαιτητική και για τα δύο φύλα και τα 4 κριτήρια δεν αποτελούν από μόνα τους εκπλήρωση επιθυμιών.
O κοινωνικός ψυχολόγος Jeremy Nicholson, γνωστός και ως «ο γιατρός της γοητείας», σε άρθρο του στο Psychology Today, εξήγησε πως πολλές γυναίκες βρίσκονται πολλές φορές σε δίλλημα ανάμεσα στους άντρες που θεωρούν βιολογικά συμβατούς και αυτούς που τελικά μένουν μαζί τους. Όμως οι διαφορετικές έρευνες των ψυχολόγων δίνουν πολλά στοιχεία για το τι θεωρεί κάθε φύλο ελκυστικό. Έτσι άντρες και γυναίκες, με βάση έρευνα δείγματος 10.000 ατόμων, απέδειξε ότι και τα δύο φύλα έλκονται από την ευγένεια και ένα αυθεντικό ειλικρινές χαμόγελο. Μετά ξεκινάει το χάος.
Έτσι με βάση άλλη μελέτη 3 πανεπιστημίων του Καναδά και των ΗΠΑ, φαίνεται ότι οι άντρες έλκονται από τις γυναίκες που εκτιμούν το χιούμορ τους, άλλη έρευνα ότι τους αρέσουν οι γυναίκες που έχουν λυτά τα μαλλιά τους, μια τρίτη του πανεπιστημίου του Westminster δείχνει το πόσο αρέσουν οι γυναίκες με θετική και αισιόδοξη προσωπικότητα, ένα κονσόρτιουμ πανεπιστημίων των ΗΠΑ αποδεικνύει ότι οι άντρες θέλουν τις γυναίκες που ξοδεύουν οικολογικά και όσο βαστά η τσέπη τους, ο Jeremy Nicholson από την πλευρά του λέει ότι οι άντρες δείχνουν ενδιαφέρον για τις γυναίκες που δείχνουν ενδιαφέρον σε αυτούς, άλλες έρευνες λένε πάλι ότι αυτές που είναι ειλικρινείς και κοιτάζουν κατάματα κερδίζουν εξτρά πόντους. Και οι γυναίκες τί θέλουν σε αυτή την περίπτωση;
Για έναν αντίστοιχο τόνο ψυχολογικών λόγων, οι γυναίκες με βάση τις έρευνες, εκτός από την ευγένεια, δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους άντρες που είναι δεσμευμένοι ή παντρεμένοι. Αν δε έχουν και παιδί, το ενδιαφέρον μεγαλώνει…κι αυτό γιατί εξελικτικά ή ανθρωπολογικά, η βέρα και το καροτσάκι είναι ένδειξη ότι ο άντρας μπορεί να αναλάβει ευθύνες και είναι υπεύθυνος όσον αφορά την πατρότητα. Και ναι, ακόμη και η κοιλίτσα σε σχέση με το six pack, φαίνεται ελκυστική. Κατά τα άλλα, οι γυναίκες δείχνουν προτίμηση σε αυτούς που είναι ρητορικά δεινοί και λένε ωραίες ιστορίες, σε αυτούς που είναι οικονομικά εύρωστοι (γιατί τα νοικοκυριά έχουν και απαιτήσεις), αυτούς που έχουν χιούμορ, σκύλο, απλότητα στο σεξαπίλ, αβρότητα προς τους τρίτους και φοράνε γυαλιά (με βάση τις έρευνες πάντα!).
Τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται απλά (σχήμα λόγου), αλλά όταν τα ερωτηματολόγια περνούν στην εξωτερική εμφάνιση, τα πράγματα γίνονται περίπλοκα. Οπότε: οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι άντρες έλκονται περισσότερο από τα μπλε μάτια, τις γυναίκες που αφήνουν τα σημάδια ωριμότητας στο πρόσωπο χωρίς Botox, αυτές που δεν μακιγιάρονται υπερβολικά, οι φωνές τους είναι υψηλότερης συχνότητας, φοράνε κόκκινα, περπατάνε με αυτοπεποίθηση, έχουν υγιή μαλλιά και τατουάζ, έχουν μακριά πόδια με μικρά πέλματα αλλά είναι πιο κοντές από αυτούς και με τις σωστές αναλογίες σώματος και προσώπου, μοιάζουν στην μαμά τους και δεν συμπεριφέρονται σαν την Τασσώ Καββαδία. Αν τολμούσαμε να σκετσάρουμε τα παραπάνω, θα καταλήγαμε στην Barbie γοργόνα και τον Κεν. Αν δε προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε ταυτόχρονα όλα αυτά τα αποτελέσματα, μάλλον καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κανένα φύλο δεν ξέρει τι θέλει.
Όμως ελάχιστοι είναι σαν την Barbie και τον Κεν και πέρα όμως από τις έρευνες και τις αγγελίες, η πραγματικότητα είναι αυτή που καθορίζει τις σχέσεις μας. Και στην πραγματική ζωή, πάντα καταλήγουμε με αυτόν/ην που μας ανεβάζει ψηλότερα, μας κάνει να γελάμε δυνατότερα, να γινόμαστε καλύτεροι και να αγαπάμε περισσότερο…