Πως μια ντοματόσουπα μπορεί να αποτελέσει σύμβολο του παραλογισμού; Προφανώς όχι ως κομμάτι της γαστρονομικής εμπειρίας, αν και παρεμπιπτόντως θεωρώ ότι είναι ένα πιάτο άνευ λόγου ύπαρξης. Αλλά το παρόν άρθρο δεν αφορά σε καμία περίπτωση τις κουζίνες, τις συνταγές και τον κόσμο της γαστρονομίας. Ούτε είναι ένα σχόλιο έστω πάνω στις ιδιαίτερες πολιτιστικές κουλτούρες άλλων λαών.
Στην προκείμενη περίπτωση, μια ντοματόσουπα -για την ακρίβεια δύο- επιτέλεσαν εργαλείο ακτιβιστικής εκτόνωσης. Κυριολεκτώ.
Συνέβη μόλις χθες το απογευματάκι στην Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο. Δύο κοπέλες ακτιβίστριες μέλη της οργάνωσης «Just Stop Oil» στάθηκαν μπροστά στον διάσημο πίνακα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ «Ηλιοτρόπια», άνοιξαν από μία κονσέρβα τοματόσουπας και, ω ναι τι πιο λογικό, τις πέταξαν πάνω στον διάσημο πίνακα. Δεν ήταν όμως αρκετό για την περφόρμανς τους. Έβγαλαν μέσα από το κόρφο τους -εκεί που κρύβαν οι γυναίκες στο παρελθόν χρήματα και κρυφά γράμματα- από ένα σωληνάριο κόλλας, πασαλείψανε την μία παλάμη και την κολλήσαν στον τοίχο κάτω ακριβώς από τον πίνακα. Και σε αυτό το σημείο προστέθηκε και λόγος στην κίνηση.
«Τι αξίζει περισσότερο, η τέχνη ή η ζωή; Αξίζει περισσότερο από το φαγητό; Αξίζει περισσότερο από τη δικαιοσύνη; Σας απασχολεί περισσότερο η προστασία ενός πίνακα ή η προστασία του πλανήτη και των ανθρώπων μας; Η κρίση του κόστους ζωής είναι μέρος του κόστους της πετρελαϊκής κρίσης, τα καύσιμα είναι απρόσιτα σε εκατομμύρια ψυχρές, πεινασμένες οικογένειες. Δεν έχουν την πολυτέλεια να ζεστάνουν μια κονσέρβα σούπας»
Δύο μικρά, θυμώμενα κορίτσια. Και ένας πίνακας αξίας περί τα 84,2 εκατομμύρια δολάρια. Και ο πλανήτης γη. Τι αξίζει λοιπόν περισσότερο;
Να μπει μια τάξη. Αυτό αξίζει για μένα. Τάξη και όριο στην μόδα του ακτιβισμού. Γιατί περί μοδός πρόκειται. Είμαι πλέον πεπεισμένη.
Το θέμα με απασχολεί καιρό τώρα· ακτιβισμός, πολιτική ορθότητα, κουλτούρα ακύρωσης, πολιτιστική οικειοποίηση, κλιματική αλλαγή και επιτέλους, κάπου έλεος.
Καταλαβαίνω ότι η λογική του ακτιβισμού περιλαμβάνει εκ των ων ουκ άνευ στοιχεία υπερβολής και project που θα τραβήξουν την προσοχή της κοινής γνώμης με στόχο να την ενεργοποιήσουν. Θα μπορούσες να πεις ότι περιλαμβάνει και δράσεις που κινούνται στο μεταίχμιο μιας περφόρμανς και μπόλικου μάρκετινγκ. Που στην συγκεκριμένη περίπτωση απέδωσε τα μάλα. Η είδηση έκανε μέσα σε λίγες μόνο ώρες τον γύρω του κόσμου, το βίντεο στο YouTube έχει ξεπεράσει τις 200.000 προβολές και μόλις πληκτρολογήσεις “tomatosoup” στη Google σου βγάζει απευθείας “tomatosoup Vag Gogh.
Αλλά, εδώ μιλάμε για καταστάσεις που ξεπερνάνε κάθε όριο και λογική. Αυτό που με ανησυχεί και με φουρκίζει περισσότερο είναι ότι όλα τα ανωτέρω πυκνώνουν όλο και περισσότερο· δημιουργούν ένα δυστοπικό σκηνικό που ο καθένας θεωρεί πως έχει λόγο και δικαιούται φύσει και θέση να κάνει ότι του κατέβει στο βωμό μιας ιδέας· που δεν είναι ιδεολογία, αλλά ιδεολόγημα· που δεν είναι δράση, αλλά εμμονή. Παράπλευρες απώλειες των δημοκρατιών είναι όλα αυτά. Και ψευδαισθήσεις δικαιωματισμού και νομιμότητας και νομιμοφάνειας.
Το ανησυχητικό είναι ότι όλα αυτά πλέον, με ταχύτατους ρυθμούς, διαμορφώνουν μια νέα ποπ κουλτούρα που ισορροπεί ανάμεσα στην ασυδωσία της ελευθερίας έκφρασης και σε έναν νεοσυντηριτισμό. Πραγματικά πιστεύω πως διαμορφώνεται το αντίθετο από το επιθυμητό που είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας, ο σεβασμός στις επιλογές και στις πολιτιστικές κουλτούρες και η προσπάθεια για έναν καλύτερο κόσμο.
Για την ιστορία, οι δύο κοπέλες συνελήφθησαν, ο πίνακας παραμένει άθικτος πέραν μιας μικρής φθοράς στο πλαίσιο, ο Βαν Γκογκ είχε ζωγραφίσει πέντε διαφορετικούς πίνακες με τα περίφημα «Ηλιοτρόπιά», αυτός του Λονδίνου χρονολογείται από το 1888, η οργάνωση «Just Stop Oil» θέλει η κυβέρνηση να σταματήσει να εκδίδει όλες τις νέες άδειες πετρελαίου και φυσικού αερίου, εδώ και δύο εβδομάδες πραγματοποιεί κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας στη βρετανική πρωτεύουσα και την περασμένη Κυριακή πάνω από 100 άτομα συνελήφθησαν σε διαδήλωση για το περιβάλλον.
Αυτά.