Το ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer – Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής) είναι μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης που επιτρέπει διάλογο και απαντήσεις (chatbot), η οποία κυκλοφόρησε από την OpenAI τον Νοέμβριο 2022. Βασίζεται στην οικογένεια μεγάλων γλωσσικών μοντέλων GPT-3.5 της OpenAI και είναι βελτιστοποιημένο τόσο με εποπτευόμενες όσο και με ενισχυτικές τεχνικές εκμάθησης.
Το ChatGPT κυκλοφόρησε ως πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2022 και γρήγορα τράβηξε την προσοχή για τις λεπτομερείς απαντήσεις που παρείχε σε πολλά γνωστικά πεδία. Ωστόσο, η εφαρμογή περιστασιακά παρέχει και μη ορθές απαντήσεις -σε κάποιες περιπτώσεις- και αυτό αναγνωρίστηκε ως ένα μειονέκτημα.
Το ChatGPT έχει εκπαιδευτεί σε ένα τεράστιο σώμα δεδομένων κειμένου και μπορεί να εκτελέσει μια ποικιλία εργασιών επεξεργασίας φυσικής γλώσσας, όπως απαντήσεις σε ερωτήσεις, μεταφράσεις γλωσσών και περιλήψεις κειμένων. Το ChatGPT έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι ιδιαίτερα ευέλικτο και ικανό να κατανοεί και να παράγει κείμενο σε ένα ευρύ φάσμα στυλ και μορφών. Έχει χρησιμοποιηθεί σε διάφορες εφαρμογές, όπως chatbots εξυπηρέτησης πελατών, γλωσσική μετάφραση και συστήματα μετατροπής κειμένου σε ομιλία.
Ως μοντέλο γλώσσας τεχνητής νοημοσύνης, η κύρια λειτουργία του είναι να βοηθήσει τους χρήστες να παράγουν ανθρώπινες απαντήσεις στις ερωτήσεις ή τις προτροπές τους. Όταν κάνετε μια ερώτηση ή παρέχετε μια δήλωση, αναλύει τη γλώσσα και το πλαίσιο των σχολίων σας και παράγει μια απάντηση που πιστεύει ότι ταιριάζει καλύτερα με την πρόθεσή σας. Μπορεί να παρέχει πληροφορίες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από γενικές γνώσεις και τρέχοντα γεγονότα έως πιο εξειδικευμένους τομείς όπως η επιστήμη, η τεχνολογία και τα οικονομικά.
…
Μέσω λοιπόν της τεχνητής νοημοσύνης προσπαθήσαμε να δώσουμε μερικές απαντήσεις στο πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών που στοίχησε τη ζωή σε 57 ανθρώπους.
Στη συζήτηση αυτή θέσαμε τα ζητήματα των προδιαγραφών που έχει αυτή τη στιγμή το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας και μιλήσαμε για τα συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης, την εκπαίδευση των σταθμαρχών, το «ανθρώπινο λάθος» και τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν για να αποφευχθεί μια παρόμοια τραγωδία στο μέλλον.
Αναλυτικά η συζήτηση με το ChatGPT:
Η συζήτηση ξεκινάει με την πληροφορία που είναι απαραίτητο να δοθεί στην τεχνητή νοημοσύνη για να σου απαντήσει συγκεκριμένα στην ερώτηση που θες.
Στην Ελλάδα στις 28-02-2023 και ώρα 23:21 έγινε ένα τραγικό δυστύχημα! Το επιβατικό τρένο που κάνει το δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη, συγκρούστηκε μετωπικά με ένα εμπορικό τρένο στην περιοχή των Τεμπών. Αυτό συνέβη διότι στο σύστημα τηλεδιαχείρισης και απομακρυσμένου ελέγχου δεν λειτουργεί στην χώρα. Ουσιαστικά δεν υπάρχει κανένα ψηφιακό σύστημα παρά μόνο αναλογικό, το οποίο διαχειρίζεται συνήθως ένας άνθρωπος ανά βάρδια! Η μετωπική αυτή σύγκρουση των δυο τρένων που κινούνταν το ένα κατά φορά προς το άλλο, είχε σαν αποτέλεσμα να πεθάνουν πάνω από 57 άνθρωποι, κυρίως φοιτητές! Το συγκεκριμένο δρομολόγιο έχει μεγάλο αριθμό επιβατών καθώς ενώνει την πρωτεύουσα με την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας!
Ποια είναι η γνώμη σου πάνω σε αυτό το θέμα; Ποια είναι η σωστή λειτουργία ενός σιδηροδρόμου βάση ευρωπαϊκών προδιαγραφών; Ποιος ευθύνεται για αυτήν την τραγωδία; Τι μπορεί να κάνει ο απλός λαός μετά από αυτό το τραγικό δυστύχημα που συνέβη;
Είναι μερικές ερωτήσεις που απαντήθηκαν από την τεχνητή νοημοσύνη.
Συγκεκριμένα το ChatGPT ανέφερε ότι:
Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, οι σιδηρόδρομοι πρέπει να πληρούν ορισμένες απαιτήσεις ασφάλειας και λειτουργίας. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση σύγχρονων και αξιόπιστων τεχνολογιών για απομακρυσμένη διαχείριση και έλεγχο, καθώς και τακτικούς ελέγχους ασφαλείας και συντήρηση όλου του εξοπλισμού.
Με βάση τις πληροφορίες που παρείχατε, φαίνεται ότι η Ελλάδα μπορεί να μην πληρούσε αυτά τα πρότυπα, καθώς δεν υπάρχει ψηφιακό σύστημα και το αναλογικό σύστημα διαχειρίζεται μόνο ένα άτομο ανά βάρδια. Αυτό θα μπορούσε να συνέβαλε στο τραγικό δυστύχημα, καθώς το σύστημα τηλεχειρισμού θα μπορούσε να είχε βοηθήσει στην αποφυγή της σύγκρουσης.
Η ευθύνη για την τραγωδία μπορεί να βαρύνει πολλά μέρη, συμπεριλαμβανομένης της σιδηροδρομικής εταιρείας, των κυβερνητικών ρυθμιστικών φορέων που είναι αρμόδιες για την επίβλεψη του σιδηροδρομικού συστήματος και, ενδεχομένως, του ατόμου που χειρίζεται το αναλογικό σύστημα.
Ως απάντηση σε αυτήν την τραγωδία, οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν να πιέσουν για μεγαλύτερη υπευθυνότητα και διαφάνεια στο σιδηροδρομικό σύστημα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη συνηγορία για αυξημένες επενδύσεις σε σύγχρονες τεχνολογίες, αυστηρότερους κανονισμούς ασφαλείας και πιο τακτικούς ελέγχους ασφαλείας και συντήρηση. Επιπλέον, τα άτομα μπορούν να απευθυνθούν στους εκλεγμένους αξιωματούχους τους για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να απαιτήσουν δράση για την πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων.
Τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για τα συστήματα τηλεδιοίκησης ή σηματοδότησης ECTS;
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η χρήση σύγχρονων και αξιόπιστων συστημάτων τηλεχειρισμού αποτελεί τυπική απαίτηση για τις σιδηροδρομικές λειτουργίες. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Αμαξοστοιχίας (ECTS) είναι ένα σύστημα σηματοδότησης που χρησιμοποιείται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες για τη διασφάλιση της ασφαλούς και αποτελεσματικής λειτουργίας του τρένου. Πρόκειται για ένα ψηφιακό σύστημα που παρέχει πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις κινήσεις και τις ταχύτητες των τρένων, το οποίο βοηθά στην αποφυγή συγκρούσεων και άλλων ατυχημάτων.
Το ECTS χρησιμοποιεί διάφορες τεχνολογίες όπως GPS, GSM-R (Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Επικοινωνιών-Σιδηρόδρομος) και εξοπλισμό αμαξοστοιχίας για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των κινήσεων των αμαξοστοιχιών. Το σύστημα ενημερώνει συνεχώς τη θέση και την ταχύτητα της αμαξοστοιχίας και θα ειδοποιεί τον μηχανοδηγό εάν υπερβαίνει το όριο ταχύτητας ή εάν υπάρχει δυνητικός κίνδυνος μπροστά.
Ο σταθμάρχης είχε μια βασική εκπαίδευση έξι μηνών όπως αυτή ισχύει στην Ελλάδα. Είναι όμως αρκετή για μια τέτοια θέση ευθύνης που όπως είδαμε από το δυστύχημα οδήγησε στο θάνατο 57 ανθρώπους;
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν έξι μήνες εκπαίδευσης επαρκούν για μια θέση σταθμάρχη χωρίς να γνωρίζουμε τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες του προγράμματος εκπαίδευσης. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις ευθύνες και τις πιθανές συνέπειες της εργασίας, συνιστάται γενικά τα άτομα σε αυτή τη θέση να λαμβάνουν εκτενή και συνεχή εκπαίδευση.
Ο σταθμάρχης είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη της ασφαλούς και αποτελεσματικής λειτουργίας ενός σιδηροδρομικού σταθμού, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης τρένων και προσωπικού, του συντονισμού των δρομολογίων, της διασφάλισης της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς ασφαλείας και της ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ως εκ τούτου, πρέπει να έχουν πλήρη κατανόηση των σιδηροδρομικών λειτουργιών, των διαδικασιών ασφαλείας και των πρωτοκόλλων έκτακτης ανάγκης.
Επιπλέον, η πολυπλοκότητα και η τεχνολογία των σύγχρονων σιδηροδρομικών συστημάτων απαιτεί από τους σταθμάρχες να έχουν γνώση διαφόρων ψηφιακών συστημάτων και τεχνολογιών, που απαιτούν πρόσθετη κατάρτιση και συνεχή εκπαίδευση.
Γενικά, έξι μήνες εκπαίδευσης μπορεί να μην επαρκούν για την πλήρη προετοιμασία ενός σταθμάρχη για τις ευθύνες και τις προκλήσεις της δουλειάς. Ωστόσο, εξαρτάται τελικά από το συγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και την ικανότητα του ατόμου να αποκτήσει και να εφαρμόσει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες.
Σε αντίστοιχες θέσεις στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες χώρες ποιες δεξιότητες απαιτούνται;
Οι ειδικές δεξιότητες που απαιτούνται για τις θέσεις σταθμάρχη μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα και το συγκεκριμένο σιδηροδρομικό σύστημα. Ωστόσο, ορισμένες κοινές δεξιότητες και προσόντα που απαιτούνται συνήθως για αυτόν τον τύπο ρόλου περιλαμβάνουν:
- Γνώση σιδηροδρομικών λειτουργιών: Οι σταθμάρχες πρέπει να έχουν πλήρη κατανόηση των σιδηροδρομικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένων των δρομολογίων τρένων, των συστημάτων σηματοδότησης και των διαδικασιών ασφαλείας.
- Ηγετικές και επικοινωνιακές δεξιότητες: Θα πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους χειριστές τρένων, το προσωπικό και τους επιβάτες, καθώς και να καθοδηγούν και να διαχειρίζονται μια ομάδα εργαζομένων.
- Ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων: Οι σταθμάρχες πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις και να επιλύουν προβλήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
- Τεχνικές δεξιότητες: Με την αυξανόμενη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, οι σταθμάρχες πρέπει να έχουν βασικές γνώσεις συστημάτων υπολογιστών, λογισμικού και άλλου τεχνικού εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στη σιδηροδρομική βιομηχανία.
- Εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας και αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης: Θα πρέπει να έχουν εκπαίδευση και εμπειρία στην αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς και γνώση των κανονισμών και διαδικασιών ασφαλείας.
- Δεξιότητες εξυπηρέτησης πελατών: Οι σταθμάρχες πρέπει να έχουν καλές δεξιότητες εξυπηρέτησης πελατών για να εξασφαλίσουν μια θετική εμπειρία για τους επιβάτες που χρησιμοποιούν το σιδηροδρομικό σταθμό.
Συνοπτικά, οι δεξιότητες που απαιτούνται για θέσεις σταθμάρχη στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό τεχνικών γνώσεων, δεξιοτήτων επικοινωνίας, ηγετικών ικανοτήτων, δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και εκπαίδευσης σε θέματα ασφάλειας.
Τι μέτρα μπορεί να πάρει η χώρα για να αποφευχθεί μια τέτοια τραγωδία στο μέλλον;
Για να αποφευχθεί μια τέτοια τραγωδία ξανά στο μέλλον, η χώρα θα πρέπει να λάβει μέτρα για τη βελτίωση του σιδηροδρομικού δικτύου και την αύξηση της ασφάλειας στις μεταφορές των επιβατών. Αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
- Εγκατάσταση ενός σύγχρονου ψηφιακού συστήματος διαχείρισης και ελέγχου των τρένων και των σιδηροδρομικών γραμμών, όπως το ERTMS/ETCS, το οποίο θα βελτιώσει την ασφάλεια και τον έλεγχο των τρένων.
- Επαρκής κατάρτιση και επαγγελματική επιμόρφωση του σιδηροδρομικού προσωπικού, ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται το σύγχρονο εξοπλισμό και τις νέες τεχνολογίες.
- Αναβάθμιση του δικτύου υποδομών του σιδηροδρόμου, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των δικτύων επικοινωνίας και του εξοπλισμού ασφαλείας.
- Ενίσχυση της εποπτείας και του ελέγχου των σιδηροδρομικών μεταφορών από αρμόδιους φορείς και αυστηρότερος έλεγχος της τήρησης των κανόνων ασφαλείας
Ποια είναι τα πιο φονικά δυστυχήματα στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία;
Υπήρξαν αρκετά σοβαρά σιδηροδρομικά ατυχήματα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Μερικά από τα πιο σοβαρά είναι τα εξής:
- Σιδηροδρομικό ατύχημα της Αγγλίας το 2000: Σε αυτό το ατύχημα, δύο προαστιακά τρένα συγκρούστηκαν κοντά στο Paddington Station του Λονδίνου, σκοτώνοντας 31 ανθρώπους.
- Σιδηροδρομικό ατύχημα της Ιταλίας το 2009: Σε αυτό το ατύχημα, ένα τρένο εκτροχιάστηκε και συγκρούστηκε με άλλο τρένο, σκοτώνοντας 32 ανθρώπους και τραυματίζοντας περισσότερους από 100.
- Σιδηροδρομικό ατύχημα της Ισπανίας το 2013: Σε αυτό το ατύχημα, ένα τρένο ταχείας κυκλοφορίας εκτροχιάστηκε στην κοιλάδα Santiago de Compostela, σκοτώνοντας 80 ανθρώπους και τραυματίζοντας πάνω από 100 άλλους.
Αυτά τα ατυχήματα έχουν ενισχύσει την ανάγκη για ασφαλή και αξιόπιστα σιδηροδρομικά συστήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη.