Στο ύψος των 2,2 δισ. ευρώ υπολογίζονται τα έσοδα από τη διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης στην ελληνική αγορά κατά το 2022, από 1,4 δισ. ευρώ το 2019. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της εταιρείας ερευνών βραχυχρόνιων μισθώσεων AirDNA (www.airdna.co), η μέση τιμή ανά διανυκτέρευση στην ελληνική αγορά αυξήθηκε πέρυσι σε 193 ευρώ, σηματοδοτώντας αύξηση 35% σε σχέση με το 2019 και 15% συγκριτικά με το 2021.
Πρόκειται για ένα σαφές δείγμα της αυξημένης ζήτησης συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και της σταθεροποίησης της προσφοράς, η οποία δεν αυξήθηκε με τον ίδιο ρυθμό. Ταυτόχρονα, παρατηρήθηκε μεγάλη προτίμηση για καταλύματα υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως το ιστορικό κέντρο της Αθήνας, η Μύκονος και η Σαντορίνη, με αποτέλεσμα να αυξηθούν αντίστοιχα και τα έσοδα των ιδιοκτητών και διαχειριστών ακινήτων.
Ποιες είναι όμως οι αρνητικές επιπτώσεις των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων μέσω Airbnb στις πόλεις;
Η Airbnb επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ακινήτων να νοικιάζουν τα σπίτια ή τα διαμερίσματά τους σε άτομα που αναζητούν μέρος για να μείνουν. Οι οικοδεσπότες χρησιμοποιούν συχνά βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις ως συμπληρωματικό εισόδημα, αλλά για πολλούς ανθρώπους, αυτή είναι η κύρια δουλειά τους. Επειδή η Airbnb μπορεί να είναι προσοδοφόρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αγοράζουν ακίνητα που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν αποκλειστικά ως βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις. Αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στις γειτονιές σε ολόκληρη τη χώρα, επειδή μειώνει τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων τους. Πολλές πόλεις έχουν περιορισμούς που βάζουν όρια στη βραχυπρόθεσμη ενοικίαση ακινήτων, αλλά η έλλειψη επιβολής σημαίνει ότι αυτό το πρόβλημα δεν εξαφανίζεται.
Στην Ελλάδα, η διαμονή στη βραχυχρόνια μίσθωση πραγματοποιείται κυρίως σε ολόκληρα καταλύματα μεγέθους κάτω των 10 κλινών. Σε σχέση με τη χωρική κατανομή της διαμονής, η περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το υψηλότερο μερίδιο, ακολουθούμενη από το Νότιο Αιγαίο, την Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά και την Κεντρική Μακεδονία. Σε επίπεδο περιφερειακών ενοτήτων (νομών), παρατηρείται αρκετά μεγάλη διασπορά της διαμονής ανά τη χώρα, με πρώτη σε μερίδιο την Αττική, ακολουθούμενη από τις Κυκλάδες, τα Χανιά, την Κέρκυρα, τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική και τα Δωδεκάνησα. Στην Αττική, η διαμονή πραγματοποιείται κατά το μεγαλύτερο μέρος στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών και ακολουθούν η Ανατολική Αττική, ο Πειραιάς-Νήσοι και ο Νότιος Τομέας Αθηνών.
Το 2023 έρχονται αλλαγές στο πλαίσιο λειτουργίας των AirBnb. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την ευρωπίου που ήδη έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει περιοριστικά μέτρα.
Μετρώντας τις νέες, «χρυσές» επιδόσεις του κλάδου, το οικονομικό επιτελείο αποφεύγει να πειράξει μια πολλά υποσχόμενη αγορά με αξιοσημείωτους τζίρους. Αντί λοιπόν να περιορίσει οριζόντια τη λειτουργία των βραχυχρόνιων μισθώσεων, θα προσπαθήσει να διαχωρίσει τα φυσικά πρόσωπα από ολόκληρες επιχειρήσεις, ελληνικές και ξένες, που κρύβονται και εκμεταλλεύονται το ευνοϊκότερο καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Έτσι, κάποιος που νοικιάζει ένα ή, το πολύ, δύο ακίνητα θα παραμείνει στο καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων, σε αντίθεση με τους «διαχειριστές» ακίνητων (όχι μόνον Έλληνες αλλά και επενδυτές Golden Visa κ.λπ.) που θα ενταχθούν στο καθεστώς νομικού προσώπου και θα φορολογηθούν αναλόγως.
Η διαμονή στη βραχυχρόνια μίσθωση παρουσιάζει γενικά εντονότερη εποχικότητα στην Ελλάδα σε σχέση με το σύνολο της ΕΕ, με τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, όταν κατά παράδοση η χρήση των τουριστικών καταλυμάτων παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα, να συγκεντρώνουν υψηλό μερίδιο των συνολικών διανυκτερεύσεων. Στο ύψος των 2,2 δισ. ευρώ υπολογίζονται τα έσοδα από τη διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης στην ελληνική αγορά κατά το 2022, από 1,4 δισ. ευρώ το 2019. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της εταιρείας ερευνών βραχυχρόνιων μισθώσεων AirDNA (www.airdna.co), η οποία δημοσιεύθηκε χθες, η μέση τιμή ανά διανυκτέρευση στην ελληνική αγορά αυξήθηκε πέρυσι σε 193 ευρώ, σηματοδοτώντας αύξηση 35% σε σχέση με το 2019 και 15% συγκριτικά με το 2021.
Η Airbnb αναμφίβολα έχει αναστατώσει τον κλάδο του τουρισμού παγκοσμίως, επιτρέποντας στους ιδιοκτήτες κατοικιών να προσφέρουν βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις σε ταξιδιώτες που αναζητούν μοναδικά και οικονομικά καταλύματα. Ενώ η Airbnb έχει φέρει πολλά οφέλη στους ταξιδιώτες, τους ιδιοκτήτες ακινήτων και την οικονομία, έχει επίσης επιζήμιες επιπτώσεις σε πολλές γειτονιές σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα στις πόλεις. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε πώς η Airbnb επηρεάζει τις πόλεις στην Ελλάδα και τον αντίκτυπό της στις κοινότητες.
Η ταχεία ανάπτυξη των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων μέσω της Airbnb έχει οδηγήσει σε έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών σε πολλές πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων αγοράζουν ολοένα και περισσότερο ακίνητα για να τα νοικιάσουν ως βραχυχρόνια μίσθωση, γεγονός που οδήγησε σε μείωση του αριθμού των κατοικιών που διατίθενται για μακροχρόνια μίσθωση. Αυτό έχει οδηγήσει σε σπανιότητα προσιτών επιλογών ενοικίασης, ιδιαίτερα σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως η Αθήνα, η Σαντορίνη και η Μύκονος. Με τις τιμές των ακινήτων να εκτινάσσονται στα ύψη σε αυτές τις περιοχές, οι κάτοικοι της περιοχής έχουν απωθηθεί από τα σπίτια και τις γειτονιές τους και η πολιτιστική ταυτότητα αυτών των πόλεων έχει τεθεί σε κίνδυνο.
Εκτός από τη μείωση των διαθέσιμων κατοικιών, η Airbnb έχει επίσης αρνητικό αντίκτυπο στον κοινωνικό ιστό πολλών γειτονιών στην Ελλάδα. Πολλοί κάτοικοι αυτών των περιοχών ανησυχούν ότι η εισροή τουριστών που διαμένουν σε βραχυχρόνιες ενοικιάσεις θα οδηγήσει σε πτώση της αίσθησης της κοινότητας, καθώς οι γείτονες γίνονται ξένοι και ο χαρακτήρας της γειτονιάς αλλάζει. Οι βραχυχρόνιες ενοικιάσεις μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αυξημένο θόρυβο και κίνηση, καθώς και σε αύξηση παράνομων δραστηριοτήτων όπως η χρήση ναρκωτικών και η πορνεία.
Μια άλλη ανησυχία είναι ο αντίκτυπος των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων στην τοπική οικονομία. Η Airbnb έχει δημιουργήσει μια νέα πηγή εισοδήματος για τους ιδιοκτήτες ακινήτων και έχει δώσει ώθηση στην τουριστική βιομηχανία, αλλά έχει επίσης οδηγήσει σε μείωση των εσόδων για παραδοσιακά ξενοδοχεία και ξενώνες. Επιπλέον, τα χρήματα που κερδίζονται από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις συχνά φεύγουν από την τοπική κοινωνία, καθώς πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων δεν ζουν στην ίδια περιοχή με τα ενοίκια τους. Αυτό σημαίνει ότι τα οικονομικά οφέλη του τουρισμού δεν κατανέμονται ομοιόμορφα και οι τοπικές επιχειρήσεις που βασίζονται στον τουρισμό υποτιμώνται.
Επιπλέον, η ανάπτυξη της Airbnb άσκησε πίεση στην ελληνική κυβέρνηση να ρυθμίσει τον κλάδο, ιδίως όσον αφορά τους φόρους και τα πρότυπα ασφαλείας. Πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων που νοικιάζουν τα σπίτια τους μέσω της Airbnb δεν πληρώνουν τους κατάλληλους φόρους, πράγμα που σημαίνει ότι η κυβέρνηση χάνει έσοδα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των υποδομών και των δημόσιων υπηρεσιών. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για την ασφάλεια των βραχυχρόνιων ενοικιάσεων, καθώς πολλά ακίνητα δεν υπόκεινται στους ίδιους κανονισμούς ασφαλείας με τα παραδοσιακά ξενοδοχεία και ξενώνες.
Ενώ ο αντίκτυπος της Airbnb στις πόλεις της Ελλάδας είναι αναμφίβολα αρνητικός, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να μετριαστούν αυτές οι επιπτώσεις. Μια πιθανή λύση είναι η επιβολή αυστηρότερων κανονισμών στον κλάδο, όπως περιορισμοί στον αριθμό των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων που μπορούν να λειτουργήσουν σε μια δεδομένη περιοχή και αυξημένοι κανονισμοί ασφάλειας και φορολογίας. Αυτό θα βοηθούσε να διασφαλιστεί ότι οι ιδιοκτήτες ακινήτων λειτουργούν εντός του νόμου και ότι τα οφέλη του τουρισμού κατανέμονται πιο δίκαια.
Μια άλλη λύση είναι να ενθαρρύνουμε τους ιδιοκτήτες ακινήτων να νοικιάζουν τα σπίτια τους σε μακροπρόθεσμη βάση και όχι ως βραχυπρόθεσμα. Αυτό θα βοηθούσε στην άμβλυνση της έλλειψης οικονομικά προσιτών κατοικιών σε πολλές πόλεις και θα ενθάρρυνε επίσης μια μεγαλύτερη αίσθηση κοινότητας και σταθερότητας. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να προσφέρουν κίνητρα, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις ή επιδοτήσεις, σε ιδιοκτήτες ακινήτων που επιλέγουν να νοικιάσουν τα σπίτια τους σε μακροπρόθεσμη βάση.
Συμπερασματικά, ενώ η Airbnb έχει αποφέρει πολυάριθμα οφέλη στην τουριστική βιομηχανία και στους ιδιοκτήτες ακινήτων, είχε επίσης αρνητικό αντίκτυπο σε πολλές κοινότητες σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα στις πόλεις. Η έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών, η παρακμή της αίσθησης της κοινότητας και οι αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που σχετίζονται με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Για τον μετριασμό αυτών των επιπτώσεων, αυστηρότεροι κανονισμοί για τη βιομηχανία και η ενθάρρυνση των μακροχρόνιων μισθώσεων θα μπορούσαν να βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι τα οφέλη του τουρισμού κατανέμονται πιο ομοιόμορφα και ότι διατηρούνται η πολιτιστική ταυτότητα και ο κοινωνικός ιστός των πόλεων.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: jessicaglebe