…
Στο Τασκίγκι της Αλαμπάμα ξεκίνησε ένα ιατρικό πείραμα το οποίο διήρκησε 40 χρόνια, εφαρμόστηκε αποκλειστικά σε αφροαμερικανούς άνδρες οι οποίοι έπασχαν από σύφιλη. Σε συνεργασία με την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των Η.Π.Α., το Πανεπιστήμιο Τασκίγκι ξεκίνησε την μελέτη σε 399 φτωχούς άνδρες οι οποίοι βρίσκονταν στο στάδιο λανθάνουσας σύφιλης και σε 201 οι οποίοι δεν είχαν μολυνθεί. Εκείνη την εποχή αν και η νόσος είχε προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, δεν είχε βρεθεί ακόμη κάποια θεραπεία. Έτσι, ο σκοπός του πειράματος ήταν η παρατήρηση της «φυσικής εξέλιξης της σύφιλης των αφροαμερικανών» χωρίς χορήγηση θεραπείας. Η αλήθεια όμως είναι πως αυτό το πείραμα έκρυβε άλλους σκοπούς και για αυτό θεωρήθηκε μια από τις πιο ανήθικες και ρατσιστικές σύγχρονες έρευνες.
Όλα ξεκίνησαν το 1932, όταν συλλέχθηκαν 600 αφροαμερικανοί άνδρες ηλικίας 25-60 ετών, με χαμηλό εισόδημα, από την κομητεία Μέικον της Αλαμπάμα, με στόχο την θεραπεία του «κακού αίματος» που είχαν, όπως ψευδώς τους είπαν. Το πρόγραμμα προβλεπόταν να διαρκέσει 6 με 9 μήνες. Η πλειοψηφία του πληθυσμού φοβόταν όμως να συμμετάσχει, γιατί πίστευαν πως θα στρατολογούνταν. Για να προσελκύσουν περισσότερα άτομα στην μελέτη καλούσαν να εξεταστούν γυναίκες και παιδιά. Με λίγα λόγια οι συμμετέχοντες δεν γνώριζαν ούτε ότι είχαν σύφιλη ούτε ότι δεν θα λάμβαναν καμία θεραπεία.
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή παρατηρούμε πως για αιώνες υπήρχαν ακραίες ρατσιστικές αντιλήψεις για τους αφρικανικούς και αφροαμερικανικούς πληθυσμούς. Οι λευκοί είχαν την πεποίθηση πως ήταν η ανώτερη φυλή και πως οι έγχρωμοι ήταν «πλασμένοι» για δουλεία. Παρά το γεγονός ότι το 1865 καταργήθηκε επίσημα η δουλεία οι προκαταλήψεις δυστυχώς παρέμειναν ακλόνητες. Ο επιστημονικός τομέας διαιώνιζε περαιτέρω αυτές τις αντιλήψεις περί ανωτερότητας. Οι επιστήμονες θεωρούσαν τους αφροαμερικανούς κατάλληλους για δουλεία εξαιτίας της σωματικής τους διάπλασης, του «πρωτόγονου» μυαλού τους και της νευρολογικής τους κατάστασης (ήταν ευρέως διαδεδομένο μεταξύ των λευκών πληθυσμών πως οι έγχρωμοι σκλάβοι δεν νιώθουν πόνο και δεν έχουν την ίδια ευστροφία με εκείνους…). Άλλη μια ρατσιστική αντίληψη ήταν πως οι αφροαμερικανοί είχαν έντονες σεξουαλικές ορμές, οι οποίες δεν μπορούσαν να κατευναστούν αλλά και ταυτόχρονα πως διακατέχονταν από διαστροφικές σκέψεις για τις λευκές γυναίκες.
Η μελέτη αυτή λοιπόν, έγινε για να «αποδειχθεί επιστημονικά» πως υπάρχουν φυλετικές διαφορές και στην υγεία. Επομένως, οι σκοποί δεν ήταν αθώοι όπως πολλοί πίστευαν αλλά αντίθετα προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι οι αφροαμερικανοί ήταν επιρρεπής σε σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα καθώς και ότι είχαν έλλειψη μόρφωσης ώστε να αναζητήσουν θεραπείες και φαρμακευτικές αγωγές.
Κατά την διάρκεια της θεραπείας γίνονταν διάφορες εξετάσεις κι ακτινογραφίες στους συμμετέχοντες και αποφασίστηκε αυθαίρετα πως θα συνεχιστούν οι μελέτες στα άτομα μέχρι και τον θάνατό τους. Τους χορηγούσαν πλασίμπο, ενυδατικές αλοιφές, ασπιρίνη και συμπληρώματα μετάλλων. Λόγω των αναποτελεσματικών φαρμάκων περισσότεροι από 100 άνδρες της έρευνας πέθαναν από την ασθένεια.
Τα μυστικά της υπόθεσης ήταν τα εξής: η ασθένεια που έπασχαν, η ψευδοεπιστημονικές και αναποτελεσματικές θεραπείες που υποβάλλονταν, η καθιέρωση της πενικιλίνης ως θεραπεία όλων των σταδίων για την σύφιλη από την ίδια την Υπηρεσία Υγείας των Η.Π.Α. το 1947 και η παρεμπόδιση των ασθενών να λάβουν περαιτέρω ιατρική περίθαλψη. Το λυπηρό είναι πως οι ασθενείς ήταν ευγνώμονες για την θεραπεία που λάμβαναν και επαινούσαν τους γιατρούς για το ανθρωπιστικό τους έργο.
Το 1947 με αφορμή τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργήθηκε μετά από την δίκη, ο Κώδικας της Νυρεμβέργης για την προστασία των ατόμων από ανήθικα πειράματα αλλά και η Διακήρυξη του Ελσίνκι το 1964. Παρά το γεγονός ότι υπήρχαν ήδη σχετικές νομοθεσίες για την πλήρη ενημέρωση και προστασία των ατόμων που συμμετείχαν σε έρευνες, το πείραμα του Τασκίγκι συνεχίστηκε κανονικά.
Το 1972 υπήρξε μια διαρροή στον Τύπο και συγκεκριμένα στην εφημερίδα New York Times η οποία δημοσίευσε λεπτομέρειες για την μελέτη. Με το πρωτοσέλιδο ακολούθησε μαζική κοινωνική κατακραυγή και η Εθνική Ένωση για την Πρόοδο Έγχρωμων Ανθρώπων κατέφυγε στην δικαιοσύνη κερδίζοντας εν τέλει την δίκη, με αποζημίωση ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το 1974 ως απάντηση, το Κογκρέσο ψήφισε τον Εθνικό Νόμο Έρευνας και ιδρύθηκε το Γραφείο Προστασίας της Ανθρώπινης Έρευνας. Έτσι θα υπήρχε αναλυτική ενημέρωση και συγκατάθεση από τα μέλη του κάθε περάματος.
Το πείραμα Τασκίγκι στιγμάτισε την αμερικανική ιστορία καθώς χάθηκε η εμπιστοσύνη στο σύστημα υγείας των Η.Π.Α. από την έγχρωμη κοινότητα. Ο αντίκτυπος ηχεί ακόμη και σήμερα όπου πολλοί αφροαμερικανοί διστάζουν και αρνούνται να συμμετάσχουν σε ιατρικές έρευνες. Η μελέτη ήταν παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και χαρακτηριστικό παράδειγμα ρατσισμού και ιατρικής αμέλειας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε αυτά τα πειράματα ώστε να φροντίζουμε ως κοινωνία να αντιδρούμε σε τέτοια φαινόμενα για να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά.
