Ο ΕΟΠ δημοσίευσε την εκτενή αξιολόγησή του με τίτλο ‘Air quality in Europe 2022’ (Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη 2022) στην οποία παρουσιάζεται η κατάσταση της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, αξιολογούνται οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία και τα οικοσυστήματα, και προσδιορίζονται οι πηγές εκπομπών στην ατμόσφαιρα.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΕΟΠ, η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεχίζει να ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την υγεία στην Ευρώπη, προκαλώντας χρόνιες ασθένειες και πρόωρους θανάτους. Το 2020 το 96% του αστικού πληθυσμού της ΕΕ εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ2,5) υψηλότερες από το επίπεδο των 5 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο (µg/m3) αέρα που ορίζεται από τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ. Η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει επίσης την βιοποικιλότητα και ζημιώνει τις γεωργικές καλλιέργειες και τα δάση, προκαλώντας σημαντικές οικονομικές ζημίες.
Συγκεκριμένα η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος αναφέρει ότι για τον πρόωρο θάνατο τουλάχιστον 1.200 παιδιών και εφήβων κάθε χρόνο στην Ευρώπη ευθύνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η μόλυνση του αέρα είναι ο κυριότερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία των ανηλίκων και ακρωτηριάζει το προσδόκιμο ζωής τους, αποκαλύπτει η εν λόγω μελέτη που αφορά τριάντα χώρες, συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ.
«Η μόλυνση του αέρα προκαλεί πάνω από 1.200 πρόωρους θανάτους τον χρόνο (στην ηλικιακή κατηγορία) κάτω των 18 ετών στην Ευρώπη και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ασθένειας αργότερα στη ζωή των ανηλίκων», τονίζει ο ΕΟΠ στην έκθεσή του.
«Παρά τις προόδους κατά τη διάρκεια των περασμένων ετών, το επίπεδο των κυριότερων ατμοσφαιρικών ρύπων παραμένει πάνω από τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ειδικά στην κεντρική και στην ανατολική Ευρώπη, καθώς και στην Ιταλία», συνεχίζει ο ΕΟΠ, μέρος του συστήματος της ΕΕ.
Αρκετές χώρες της Ευρώπης –συμπεριλαμβανομένων της Βρετανίας και της Ουκρανίας– δεν μελετήθηκαν, κάτι που αφήνει να εννοηθεί πως ο απολογισμός στην ήπειρο πιθανόν είναι ακόμη πιο βαρύς.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για τουλάχιστον 238.000 πρόωρους θανάτους το 2020
Σύμφωνα με άλλη έκθεση, που είχε δημοσιοποιηθεί από τον ΕΟΠ τον Νοέμβριο, τουλάχιστον 238.000 άνθρωποι –ανεξαρτήτως ηλικίας– πέθαναν πρόωρα το 2020 εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις χώρες μέλη του οργανισμού (ΕΕ, Νορβηγία, Ελβετία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Τουρκία).
Η έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα είναι η πρώτη του ΕΟΠ που επικεντρώνεται στους ανήλικους.
Αν και το ποσοστό των παιδιών και των εφήβων που πλήττονται από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι «συγκριτικά μικρό» σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού, το ότι πεθαίνουν ή ότι αρρωσταίνουν τόσο νωρίς σημαίνει «την απώλεια μελλοντικού δυναμικού και μεγάλο μέρος χρόνιων ασθενειών τόσο στην παιδική ηλικία όσο και αργότερα στη ζωή», υπογραμμίζει ο οργανισμός.
Ο ΕΟΠ συστήνει να δοθεί έμφαση στην ποιότητα του αέρα γύρω από τα σχολεία και τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, καθώς και στις αθλητικές εγκαταστάσεις και στις συγκοινωνίες.
Οι συνέπειες της ρύπανσης αρχίζουν πριν καν από τη γέννηση, καθώς η έκθεση της μητέρας σε αυτή «συνδέεται με το μικρό σωματικό βάρος κατά τη γέννηση και τους πρόωρους τοκετούς», επισημαίνεται στο κείμενο.
Μετά τη γέννηση, η περιβαλλοντική ρύπανση αυξάνει τον κίνδυνο να παρουσιαστούν προβλήματα υγείας, όπως το άσθμα –που πλήττει το 9% των παιδιών και των εφήβων στην Ευρώπη–, η αναπνευστική ανεπάρκεια και διάφορες ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, τονίζει ακόμη στην έκθεση ο ΕΟΠ.
Πάνω από το ήμισυ των εκπομπών λεπτών σωματιδίων από την κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια
Από την ανάλυση του ΕΟΠ προκύπτει ότι η κύρια πηγή ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια στην Ευρώπη είναι η κατανάλωση καυσίμων στον τομέα της κατοικίας, στον εμπορικό και τον θεσμικό τομέα. Οι εκπομπές αυτές συνδέονται κυρίως με την καύση στερεών καυσίμων για τη θέρμανση κτιρίων. Το 2020 οι τομείς αυτοί ευθύνονταν για το 44% των εκπομπών ΑΣ10 και το 58% των εκπομπών ΑΣ2,5. Άλλες σημαντικές πηγές αυτών των ρύπων αποτελούν οι τομείς της βιομηχανίας, των οδικών μεταφορών και της γεωργίας.
Η γεωργία ευθυνόταν επίσης και για τη συντριπτική πλειοψηφία (94%) των εκπομπών αμμωνίας καθώς και για περισσότερο από τις μισές (56%) εκπομπές μεθανίου. Όσον αφορά τα οξείδια του αζώτου, οι κύριες πηγές ήταν οι οδικές μεταφορές (37%), η γεωργία (19%) και η βιομηχανία (15%).
Συνολικά, οι εκπομπές όλων των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην ΕΕ συνέχισαν να μειώνονται το 2020. Σύμφωνα με την ανάλυση του ΕΟΠ, η τάση αυτή συνεχίζεται από το 2005 παρά τη σημαντική αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της ΕΕ κατά την ίδια περίοδο.
Μια έκθεση του 2022 είχε δείξει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται η τέταρτη αιτία θανάτου στον κόσμο, ενώ τουλάχιστον 400.000 πρόωροι θάνατοι σημειώνονται κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω έκθεσης σε υψηλά επίπεδα ρύπων.
Οι αριθμοί
4η αιτία θανάτου διεθνώς η ατμοσφαιρική ρύπανση, υπεύθυνη για πάνω από το 9% των χαμένων ετών ζωής.
400.000 πρόωροι θάνατοι ετησίως στην Ε.Ε. λόγω έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
10% μειώθηκε η ανοσολογική απόκριση των ατόμων που εμβολιάστηκαν κατά της COVID-19 λόγω ρύπανσης.
20% αυξήθηκε η θνησιμότητα στην Αθήνα λόγω καύσωνα τον Αύγουστο 2021, 76% σε συνδυασμό με τη δασική φωτιά στη Βαρυμπόμπη.
Η ρύπανση ευθυνόταν για τον πρόωρο θάνατο εννέα εκατομμυρίων ανθρώπων το 2019, αποκαλύπτει μελέτη που δημοσίευσε η επιθεώρηση Lancet, απολογισμός που δεν βελτιώθηκε, κυρίως λόγω της κακής ποιότητας του αέρα και της μόλυνσης από χημικές ουσίες, ειδικά μόλυβδο.
Τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη μελέτη του είδους, η κατάσταση παρέμεινε πρακτικά αμετάβλητη: περίπου ο ένας πρόωρος θάνατος στους έξι στον κόσμο οφείλεται στη ρύπανση, στηλιτεύει η Επιτροπή για τη Ρύπανση και την Υγεία του Lancet.
Η ρύπανση και τα ανθρωπογενή απορρίμματα που μολύνουν τον αέρα, το νερό και τη γη σκοτώνουν σπανίως άμεσα, όμως βρίσκονται πίσω από πολλές σοβαρές ασθένειες – καρδιακές παθήσεις, καρκίνους, αναπνευστικά προβλήματα, οξείες διάρροιες…
«Οι συνέπειες για την υγεία παραμένουν τεράστιες και οι χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος», συνοψίζει ο βασικός συγγραφέας και συνδιευθυντής της επιτροπής Ρίτσαρντ Φούλερ.
Σε αυτές συγκεντρώνεται το 92% των θανάτων και το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών ζημιών εξαιτίας του προβλήματος.
«Η προσοχή και η χρηματοδότηση ελάχιστα αυξήθηκαν από το 2015, παρά την τεκμηριωμένη αύξηση των ανησυχιών του κοινού ως προς τη ρύπανση και τις συνέπειές της στην υγεία», στηλιτεύει.
Μολονότι οι πρόωροι θάνατοι που αποδίδονται σε μορφές μόλυνσης που συνδέονται με την ακραία φτώχεια μειώθηκαν, αυτοί που αποδίδονται στη ρύπανση του αέρα και στη μόλυνση από χημικές ουσίες αυξήθηκαν.
«Ο αντίκτυπος της ρύπανσης στην υγεία παραμένει πολύ μεγαλύτερος από αυτούς των πολέμων, της τρομοκρατίας, της ελονοσίας, του HIV, της φυματίωσης, των ναρκωτικών και του αλκοόλ» και «ο αριθμός των θανάτων εξαιτίας της ρύπανσης ανταγωνίζεται αυτόν εξαιτίας του καπνίσματος», υπογραμμίζει.
Το 2019, στη μόλυνση του αέρα αποδόθηκαν 6,7 εκατομμύρια θάνατοι, σε αυτή του νερού 1,4 εκατ., στη μολυβδίαση 900.000.
«Το γεγονός ότι η κατάσταση με τον μόλυβδο χειροτέρεψε, ειδικά στις πιο φτωχές χώρες, ότι αυξήθηκε ο αριθμός των θανάτων, είναι φρικιαστικό», τόνισε ο κ. Φούλερ στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Η έκθεση σε τοξικές ουσίες μπορεί εξάλλου να προκαλέσει καθυστέρηση στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών.
Αν και η θνησιμότητα εξαιτίας της ρύπανσης στα νοικοκυριά (που συνδέεται με την καύση καυσίμων, τα προβλήματα στην ύδρευση ή στην υγιεινή) υποχώρησε, ιδιαίτερα στην Αφρική, οι πιο «σύγχρονες» μορφές μόλυνσης σκοτώνουν περισσότερους απ’ ό,τι πριν από 20 χρόνια. Το 2000, οι πρόωροι θάνατοι που οφείλονταν στη ρύπανση του αέρα ανέρχονταν σε 2,9 εκατ., το 2019 υπολογίζεται πως έφθασαν τα 4,5 εκατ..
Τα μικροσωματίδια και το όζον στον αέρα, η έκθεση στον μόλυβδο και καρκινογόνες ουσίες στον χώρο εργασίας, η χημική μόλυνση στο περιβάλλον κερδίζουν έδαφος, πρωτίστως στην Ασία.
«Αν δεν μπορέσουμε να αναπτυχθούμε με καθαρό και οικολογικό τρόπο, τότε κάνουμε κάτι τρομερά λάθος», τονίζει ο κ. Φούλερ.
Ακολουθούν μερικές απλές, αποτελεσματικές συμβουλές για την προστασία εσάς και της οικογένειάς σας από τους κινδύνους της ατμοσφαιρικής ρύπανσης:
- Ελέγξτε τις ημερήσιες προβλέψεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή σας. Οι χρωματικά κωδικοποιημένες προβλέψεις μπορούν να σας ενημερώσουν όταν ο αέρας είναι ανθυγιεινός στην κοινότητά σας. Οι πηγές περιλαμβάνουν τοπικά ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά δελτία καιρού, εφημερίδες και διαδικτυακά.
- Αποφύγετε την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους όταν τα επίπεδα ρύπανσης είναι υψηλά . Όταν ο αέρας είναι κακός, περπατήστε σε εσωτερικό χώρο σε ένα εμπορικό κέντρο ή γυμναστήριο ή χρησιμοποιήστε μια μηχανή γυμναστικής. Περιορίστε τον χρόνο που περνά το παιδί σας παίζοντας σε εξωτερικούς χώρους, εάν η ποιότητα του αέρα είναι ανθυγιεινή.
- Πάντα να αποφεύγετε την άσκηση κοντά σε περιοχές με μεγάλη κυκλοφορία. Ακόμη και όταν οι προβλέψεις για την ποιότητα του αέρα είναι πράσινες, τα οχήματα σε πολυσύχναστους αυτοκινητόδρομους μπορούν να δημιουργήσουν υψηλά επίπεδα ρύπανσης έως και το ένα τρίτο του μιλίου μακριά.
- Χρησιμοποιήστε λιγότερη ενέργεια στο σπίτι σας. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων πηγών ενέργειας δημιουργεί ατμοσφαιρική ρύπανση. Μειώνοντας τη χρήση ενέργειας, μπορείτε να συμβάλετε στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, να περιορίσετε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, να ενθαρρύνετε την ενεργειακή ανεξαρτησία και να εξοικονομήσετε χρήματα!
- Περπάτημα, ποδήλατο ή ομαδική χρήση αυτοκινήτου. Συνδυάστε ταξίδια. Χρησιμοποιήστε λεωφορεία, μετρό, συστήματα ελαφρών σιδηροδρομικών μεταφορών, προαστιακά τρένα ή άλλες εναλλακτικές λύσεις για την οδήγηση του αυτοκινήτου σας.
- Μην καίτε ξύλα ή σκουπίδια. Η καύση καυσόξυλων και τα σκουπίδια είναι από τις κύριες πηγές σωματιδιακής ρύπανσης (αιθάλης) σε πολλές περιοχές της χώρας.
- Χρησιμοποιήστε χειροκίνητο ή ηλεκτρικό εξοπλισμό περιποίησης γκαζόν και όχι βενζινοκίνητο. Οι παλιοί δίχρονοι κινητήρες όπως τα χλοοκοπτικά και οι φυσητήρες φύλλων ή χιονιού συχνά δεν διαθέτουν συσκευές ελέγχου της ρύπανσης. Μπορούν να μολύνουν τον αέρα ακόμη περισσότερο από τα αυτοκίνητα, αν και οι κινητήρες που πωλούνται από το 2011 είναι πιο καθαροί.
- Μην επιτρέπετε σε κανέναν να καπνίζει σε εσωτερικούς χώρους και υποστηρίξτε μέτρα για να γίνουν όλοι οι δημόσιοι χώροι χωρίς καπνό.
