Αφού και αυτή η εβδομάδα πέρασε, όπως περίπου και οι προηγούμενες, με τους πολιτικούς αρχηγούς, τους εκπροσώπους τύπου και τους λοιπούς πολιτικούς της πρώτης γραμμής που βρίσκονται στη συνεχώς δημοσιότητα σε ένα πλαίσιο αλληλοκατηγοριών επί παντός επιστητού, το πρωθυπουργικό αεροπλάνο απασχόλησε αρκετά την επικαιρότητα, είπανε να ασχοληθούν και λίγο με την παιδεία.
Αφενός ανακοίνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ το δικό του πρόγραμμα, αφετέρου ειπώθηκαν κάποια επιπλέον σημεία από τη ΝΔ· το νομοσχέδιο για την παιδεία της κυβέρνησης είναι λίγο πολύ γνωστό, μας απασχόλησε τόσο πολύ την προηγούμενη χρονιά. Το ΠΑΣΟΚ μίλησε και αυτό, πιο γενικά, κάνοντας μια έκθεση ιδεών ένα πράγμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ σε γενικές γραμμές είπε ότι θα καταργήσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) και θα ανοίξει τις πόρτες των σχολών για όλους, συμπεριλαμβανομένων και των φετινών υποψηφίων, θα καταργήσει την πανεπιστημιακή αστυνομία, θα επαναφέρει το πανεπιστημιακό άσυλο, θα καταργήσει την διαγραφή των φοιτητών/-τριών λόγω του κανόνα ν+2, ανοίγοντας ξανά το θέμα των αιώνιων φοιτητών, και ότι θα καταργήσει επίσης το σύστημα της ατομικής αξιολόγησης και της εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων. Μίλησε για μετατροπή των Πρότυπων σχολείων σε Πειραματικά με νέο πλαίσιο λειτουργίας, για αναθεώρηση των διατάξεων που αυτομάτως καθιστούν τα πτυχία των κολεγίων ισοδύναμα με αυτά των ΑΕΙ, για επαναφορά της δημοκρατίας σε όλο το της φάσμα της εκπαίδευσης. Υποσχέθηκε κονδύλια για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, προσλήψεις, αύξηση των αποδοχών των εκπαιδευτικών, ένταξη της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης και υπαγωγή της στο Υπουργείο Παιδείας και τέλος άμεση νομοθέτηση της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης και σταδιακή εφαρμογή της.
Για να βρούμε το πρόγραμμα της ΝΔ για την παιδεία, δεν χρειάζεται να ψάξουμε και το παραθέσουμε· είναι ακριβώς το αντίθετο από τα παραπάνω. Όσα δηλαδή θέλει να καταργήσει, να αναθεωρήσει και να επαναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, συν ένα bonus. Η καθιέρωση της ελεύθερης γονεϊκής επιλογής με την παροχή ενός κουπονιού εκπαίδευσης (voucher) που θα δίνει τη δυνατότητα εγγραφής σε όποιο σχολείο θέλει ο γονέας.
Φτάνεις να αναρωτιέσαι αν στην πραγματικότητα τα κόμματα έχουν όντως όραμα για την παιδεία ή αν βιώνουμε συνεχώς σε επανάληψη επεισόδια από τον δικομματισμό Τρικούπη – Δηλιγιάννη, με τον Δηλιγιάννη να μένει στην ιστορία ως τον πολιτικό που το όραμα του ήταν απλώς και κυρίως… αντιτρικουπικό· εξαντλούνταν στο να καταργήσει όσα έκανε ο Τρικούπης. Με το παιχνίδι να παίζεται συνεχώς στο να ψάχνουμε ποιος κάθε φορά είναι ο ένας και ποιος ο άλλος στην μεταπολιτευτική Ελλάδα.
Γιατί δεν το βλέπουμε το έργο για πρώτη φορά. Η παιδεία και το φορολογικό είναι κλασικά πεδία που οι πολιτικές εναλλάσσονται άρδην με την εκάστοτε αλλαγή κυβέρνησης στη χώρα. Λες και είναι κάπου γραμμένο στη Μεγάλη Βίβλο της Πολιτικής ότι το πρώτο που θα πρέπει να κάνεις μόλις γίνεις κυβέρνηση είναι να αλλάξεις αυτά τα δύο!
Επανερχόμενοι στο θέμα μας, είναι περιττό να αναφέρουμε ότι τα καυτά σημεία που προκάλεσαν έντονη ανταλλαγή κομματικών πυρών και απασχόλησαν την αρθρογραφία είναι τα εξής δύο: η κατάργηση της κατώτατης βάσης εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, με εφαρμογή της από τον Σεπτέμβριο σε περίπτωση κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και η γονεϊκή επιλογή και τα voucher της ΝΔ.
Η κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής στην πραγματικότητα δεν αποτελεί είδηση. Ήδη από τις αρχές Απριλίου, ο Αλέξης Τσίπρας είχε θίξει το θέμα με την περιβόητη ατάκα του σε ένα νέο στην Ελευσίνα «Δεν κόπηκες, σε έκοψε η Κεραμέως» που ανέβηκε στη συνέχεια στο λογαριασμό του στο TikTok. Στα τέλη Απριλίου, ο Τσίπρας δήλωσε ότι ο Μητσοτάκης και η Κεραμέως «κόβουν 20.000 παιδιά από την τριτοβάθμια εκπαίδευση» με «στόχο» να απευθυνθούν σε ιδιωτικά κολλέγια για να προσθέσει ότι το βρίσκει ανήθικο και απαράδεκτο και να δεσμευτεί ότι σε περίπτωση εκλογής του «η κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής θα ισχύσει από τις εξετάσεις που θα δώσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες αυτόν τον Ιούνη».
Παρόλα αυτά ειπώθηκαν και πάλι πολλά για το θέμα με βασικό επιχείρημα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ λαϊκίζει επικίνδυνα στοχεύοντας στο νεανικό κοινό των φετινών υποψηφίων για τις πανελλήνιες που θα ψηφίσουν μάλιστα για πρώτη φορά και δημιουργώντας λάθος πρότυπα που δεν προωθούν την προσπάθεια αλλά την εύκολη λύση.
Με τα voucher της ΝΔ, τα school pass, που χαρακτηρίστηκαν ως «καλά κρυμμένη μέχρι σήμερα βόμβα στα θεμέλια της δημόσιας εκπαίδευσης» κατά τον Νίκο Φίλη άνοιξαν οι ουρανοί και έπεσε βροχή η κριτική με κύριο επιχείρημα ότι η γονεϊκή επιλογή έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας εκπαιδευτικής «αγοράς», η οποία θα δημιουργήσει ανισότητα στην εκπαίδευση, αφού τα σχολεία με μικρότερη αξιολόγηση που δεν θα συγκεντρώνουν αρκετά κουπόνια-εγγραφές δεν θα μπορούν να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα με σαφείς τις συνέπειες, και ότι δεν αποτελεί καινοτομία αλλά αποτυχημένη νεοφιλελεύθερη πρακτική που δοκιμάστηκε σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στην Αγγλία επί Θάτσερ.
Η Θάτσερ στα πολιτικά της απομνημονεύματα το 1993 γράφει σχετικά:
«Εισαγάγαμε την ελεύθερη γονεϊκή επιλογή, η οποία επέτρεψε στα δημοφιλή σχολεία να αναπτυχθούν. Η πολιτική αυτή διεύρυνε τις επιλογές των γονιών και εμπόδισε τις τοπικές αρχές να θέτουν όρια στην ανάπτυξη των καλών σχολείων προκειμένου να κρατήσουν αποτυχημένα σχολεία ανοικτά. Ουσιώδες στοιχείο της μεταρρύθμισής μας ήταν η χρηματοδότηση του σχολείου ανά μαθητή, δηλαδή τα χρήματα που διέθετε το κράτος σε κάθε μαθητή μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν όποιο σχολείο και αν επέλεγε να παρακολουθήσει. Με αυτό τον τρόπο, οι γονείς επέλεγαν το ποιο σχολείο είναι καλό. Το καλό σχολείο κέρδιζε μαθητές. Το κακό σχολείο θα έπρεπε ή να βελτιωθεί ή να κλείσει. Έτσι, προχωρήσαμε σε μια δημόσια μορφή εκπαιδευτικού κουπονιού»
Το εκπαιδευτικό κουπόνι αναφέρθηκε για πρώτη φορά από Milton Friedman το 1955 στο βιβλίο του «Ο ρόλος της κυβέρνησης στην εκπαίδευση». Οι υποστηρικτές του θεσμού εκτιμούν ότι το σύστημα των vouchers μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός παροχής ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών και επίτευξης κοινωνικής δικαιοσύνης, ειδικά για τα παιδιά από μη προνομιούχα περιβάλλοντα, τα οποία μέσω των vouchers αποκτούν πρόσβαση και σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία που μέχρι πρότινος προορίζονταν μόνο για τις εύρωστες οικονομικά τάξεις. Οι επικριτές του εκφράζουν προβληματισμούς για τον θεσμό εστιάζοντας στην ασυμβατότητα της λειτουργίας και λογικής των αγορών με συγκεκριμένα δημόσια αγαθά, όπως η εκπαίδευση.
Για την ελάχιστη βάση εισαγωγής έχω άποψη. Είμαι υπέρ. Για τα εκπαιδευτικά voucher δεν είμαι σίγουρη.
Για αυτό όμως που είμαι απόλυτα σίγουρη είναι με την παιδεία δεν παίζουμε.
Και ότι παιδεία δεν είναι σαφώς και μόνο η εκπαίδευση.
Αφενός, το όποιο πρόγραμμα για την εκπαίδευση θα πρέπει επιτέλους να βρεθεί τρόπος να είναι κοινής αποδοχής και υποχρεωτικής εφαρμογής για κάποιο συγκεκριμένο και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ανεξαρτήτως κυβερνητικών αλλαγών. Ούτε τα παιδιά είναι πειραματόζωα, ούτε ένα, οποιοδήποτε, πρόγραμμα, μπορεί να εφαρμοστεί πόσο μάλλον να αξιολογηθεί ανά τετραετία.
Αφετέρου, για να καλλιεργήσεις παιδεία, πρέπει να έχεις ο ίδιος, να έχει η κοινωνία σου. Και δυστυχώς απέχουμε παρασάγγας από αυτό.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: beautyloverlovingbeauties