Συγκλονιστικές ήταν οι πρόσφατες επιθέσεις ανηλίκων σε σχολεία, στη Σερβία και το Τέξας, με τη Σερβία να βυθίζεται σε εθνικό πένθος καθώς οχτώ νεκρά παιδιά κι ένας νεκρός φύλακας, αλλά και εφτά σοβαρά τραυματίες, ήταν ο απολογισμός της πρωτοφανούς -για τα δεδομένα της χώρας- ένοπλης επίθεσης 13χρονου στο σχολείο του. Στο Τέξας ένα νέο μακελειό με την επίθεση ενόπλου σε σχολείο, όπου είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 19 παιδιά και δύο δασκάλες. Στη Μόσχα ένας 11χρονος κάηκε ζωντανός αφού πρώτα μεγαλύτερα παιδιά «τον περιέλουσαν με βενζίνη» και τον κλείδωσαν σε μια αποθήκη, που της έβαλαν φωτιά, στη Γερμανία δύο παιδιά σκότωσαν ένα 12χρονο κορίτσι, και η λίστα δεν έχει τέλος.
Ένοπλες επιθέσεις, μαζικοί πυροβολισμοί, μαχαιρώματα, οπαδικά επεισόδια, μεγαλώνουν συνεχώς τα περιστατικά εφήβων και παιδιών που διαπράττουν δολοφονίες, είτε είναι γονείς, είτε φίλοι, είτε αδέρφια είτε και άγνωστοι, η βία στους ανήλικους έχει αυξηθεί δραστικά.
Μόνο το 2023 μέχρι την 1η Μαΐου, τουλάχιστον 13.959 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από ένοπλη βία στις ΗΠΑ φέτος, σύμφωνα με το Αρχείο Gun Violence – που είναι κατά μέσο όρο περίπου 115 θάνατοι κάθε μέρα.
Από αυτούς που πέθαναν, οι 491 ήταν έφηβοι και οι 85 ήταν παιδιά.
Έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 13 πυροβολισμοί σε σχολεία K-12 μέχρι στιγμής φέτος, συμπεριλαμβανομένου ενός πρόσφατου περιστατικού στο Νάσβιλ του Τενεσί, στις 27 Μαρτίου, όταν τρία παιδιά και τρία μέλη του προσωπικού πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν στο Covenant School, ένα χριστιανικό σχολείο για μαθητές στο προσχολικής ηλικίας έως την έκτη τάξη.
Διαβάζοντας ένα άρθρο των New York Times του 1983 για τις δολοφονίες που διαπράττονται από παιδιά, διαπίστωσα πως 40 χρόνια μετά δεν έχει αλλάξει τίποτα.
Όπως επισημαίνει το άρθρο «με εκπληκτική συχνότητα, εμφανίζονται νέες ιστορίες για ένα από τα πιο περίπλοκα εγκλήματα – τη ανθρωποκτονία που διαπράχθηκε από παιδιά.
Μόνο μερικά παραδείγματα από την περιοχή της Νέας Υόρκης φέτος:
– Ένα 7χρονο αγόρι από το Κουίνς κατηγορήθηκε ότι σκότωσε ένα 2χρονο πετώντας το από την οροφή
– Ένα 13χρονο αγόρι στην κομητεία Nassau παραδέχτηκε χωρίς συγκίνηση ότι πυροβόλησε και σκότωσε τη μητέρα του
– Ένα 15χρονο κορίτσι στο Μπρονξ κατηγορήθηκε για τη δολοφονία ενός βρέφους σε φωτιά που έβαλε στο σπίτι των γονιών της.
Καθώς η πρόσφατη έρευνα έχει ρίξει φως στα παιδιά που δολοφονούν, οι ειδικοί ανησυχούν για μια φαινομενική εντατικοποίηση της νεανικής ανθρωποκτονίας. Για παράδειγμα, η Δρ Elissa P. Benedek, διευθύντρια έρευνας και εκπαίδευσης στο Κέντρο Ιατροδικαστικής Ψυχιατρικής στο Ann Arbor, Mich., είπε ότι είχε δει πολλούς περισσότερους νέους να εμπλέκονται σε «μαζικές δολοφονίες», τη δολοφονία περισσότερων του ενός πρόσωπο, τους τελευταίους μήνες σε σχέση με όλη την προηγούμενη εμπειρία της.
Ένα μοτίβο που ενοχλεί τους μελετητές είναι ότι τα ποσοστά ανθρωποκτονιών στους νέους εξακολουθούν να παραμένουν κοντά στο πολύ υψηλό επίπεδο των μέσων της δεκαετίας του 1970. Στατιστικά στοιχεία που συνέταξε το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών δείχνουν ότι 9,88 από τους 100.000 Αμερικανούς συνελήφθησαν για ανθρωποκτονία το 1982. Αλλά το ποσοστό μεταξύ των 17χρονων, για παράδειγμα, ήταν υπερδιπλάσιο από το ποσοστό για όλες τις ηλικίες: 22,6 ανά 100.000.
Η Δρ. Μπένεντεκ συνδέει τον αυξημένο αριθμό μαζικών δολοφόνων που βλέπει στους νέους του Μίσιγκαν με το μεγαλύτερο οικογενειακό άγχος που προκαλείται από την υψηλή, επίμονη ανεργία. Ενώ οι ανθρωποκτονίες σε πολλές πόλεις μειώθηκαν πέρυσι, οι ανθρωποκτονίες στο Ντιτρόιτ, όπου η ανεργία είναι υψηλή, αυξήθηκαν κατά 16% τους πρώτους επτά μήνες του 1983».
Αυτά τα 40 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από το άρθρο έχουν δείξει ότι ο αριθμός των μαζικών δολοφονιών από παιδιά και εφήβους έχει πολλαπλασιαστεί τα αίτια έχουν αλλάξει ελάχιστα και το ίδιο σύστημα εξακολουθεί να ισχύει. Επίσης το bullying στα σχολεία ακόμη και στην Ελλάδα έχει αυξηθεί δραματικά με περιστατικά να βλέπουν συνεχώς το φως της δημοσιότητας.
Γιατί τα παιδιά παίρνουν την ευκαιρία να σκοτώσουν
Γιατί αυτά τα παιδιά επιλέγουν να σκοτώσουν; Όπως οι ενήλικες δικαιολογούν και εμπλέκονται σε φόνο για διάφορους λόγους, το ίδιο κάνουν και τα παιδιά.
Ενώ οι πράξεις και τα χαρακτηριστικά των παιδιών που σκοτώνουν είναι ετερογενή, όλα αυτά τα παιδιά διαταράσσονται σοβαρά, με υψηλά ποσοστά νευροψυχολογικών ανωμαλιών, ανεπαρκή έλεγχο των παρορμήσεων, σχολική αποτυχία και σχολική απουσία.
Όλοι έχουν βιώσει σοβαρές οικογενειακές αντιξοότητες: ενδοοικογενειακή βία, παραμέληση, κακοποίηση παιδιών, κατάχρηση ουσιών, μητρική κατάθλιψη και απουσία πατέρων.
Όλα αυτά μπορούν να συνδυαστούν (στο κατάλληλο περιβάλλον) για να δημιουργήσουν ένα παιδί που είναι ικανό να σκοτώσει ακόμη και τον πιο αθώο ανάμεσά τους.
Μαθημένα μοτίβα
Για μερικά παιδιά, η ωμότητα είναι ένα μαθημένο μοτίβο. Γίνονται μάρτυρες φρίκης που πολλοί από εμάς δεν μπορούμε να φανταστούμε, από δολοφονία μέχρι απροκάλυπτη κακοποίηση. Μεγαλωμένο μέσα στο χάος και τη δυσλειτουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος, το παιδί μπορεί να μάθει βάναυσες συνήθειες και μοτίβα (ακόμα κι αν το ίδιο δεν κακοποιείται άμεσα). Αν μη τι άλλο, πολλά από αυτά τα παιδιά διδάσκονται ένα μοτίβο απομάκρυνσης από τον εαυτό τους με τέτοιο τρόπο ώστε η βοήθεια που χρειάζονται ποτέ να μην καλύπτεται ή να προσεγγίζεται.
Εγκεφαλική βλάβη
Η ψυχοπάθεια, αν και ρομαντική και μυστηριώδης από την τηλεόραση και τις ταινίες, είναι ουσιαστικά εγκεφαλική βλάβη. Ο εγκέφαλος – είτε έχει υποστεί βλάβη από τραύμα είτε καθυστερεί στην ανάπτυξη – δεν έρχεται ποτέ να αναπτύξει τις λειτουργίες της ενσυναίσθησης και του αυτοελέγχου. Αν δεν αντιμετωπιστούν νωρίς, τα παιδιά που αντιμετωπίζουν την ψυχοπάθεια μπορούν γρήγορα να γίνουν μια αχαλίνωτη απειλή για όλους τους γύρω τους.
Προχωρημένη κακοποίηση
Κανείς δεν εκπλήσσεται από το γεγονός ότι η προχωρημένη κακοποίηση συχνά τροφοδοτεί τις φρικτές ενέργειες των παιδιών που σκοτώνουν. Περιπτώσεις όπως η Jasmine Richardson υπογραμμίζουν το απίστευτο κόστος της σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης στον εγκέφαλο των ανηλίκων και τις αποφάσεις που επιτρέπουν στους εαυτούς τους να πάρουν. Όταν ένα παιδί πέφτει θύμα, γίνεται εύπλαστο και χάνεται. Για να θεραπευτούν, αυτά τα παιδιά πρέπει να προσεγγιστούν με συμπόνια (και θεραπεία) το συντομότερο δυνατό.
Δεν υπάρχει υποστήριξη στο σπίτι
Μερικά παιδιά δεν έχουν καμία βία στο σπίτι και δεν υποφέρουν καν από ψυχοπάθεια ή οποιαδήποτε άλλη μορφή εγκεφαλικής βλάβης. Ειλικρινά, μερικά παιδιά αφήνονται στην τύχη τους και σε αυτό μπορεί να βρεθούν να γλιστρούν σε ένα μονοπάτι φρίκης. Είτε εμπνέονται από πράγματα που βλέπουν στην τηλεόραση, είτε από τις δικές τους παράξενες παιδικές φαντασιώσεις — χωρίς την καθοδήγηση ενός ενήλικου που γνωρίζει και έτσι τα παιδιά μπορούν να αναζητήσουν δόλιες διεξόδους.
Σε λάθος παρέες
Όταν τα παιδιά πέφτουν σε λάθος παρέες, τα πράγματα πάνε στραβά. Εξαιρετικά καταναγκαστικό, το κατάλληλο παιδί μπορεί να πέσει σε λάθος χέρια και από εκεί να οδηγηθεί σε έγκλημα, κακοποίηση, εκμετάλλευση, ακόμη και φόνο. Οι φιλίες σημαίνουν πολλά για τα παιδιά, ειδικά τα παιδιά που δεν έχουν ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς (και υποστήριξη) στο σπίτι. Μόλις γλιστρήσουν σε λάθος πλήθη, ή ευθυγραμμιστούν με τους λάθος ανθρώπους, μπορεί να χαθούν παίρνοντας αποφάσεις που δεν μπορούν ποτέ να πάρουν πίσω.
Χειρισμός
Δυστυχώς, υπάρχουν μερικά εντελώς αθώα παιδιά που οδηγούνται στο μονοπάτι της δολοφονίας χωρίς δικό τους λάθος. Διαφορετικό από το να πέσεις σε λάθος πλήθη, αυτή η έντονη χειραγώγηση μπορεί να λάβει χώρα μέσα στην οικογένεια σε καταστροφικά αποτελέσματα. Δεν είναι ασυνήθιστο τα παιδιά να δέχονται όπλα σε αποτυχημένες σχέσεις… ακόμη κι αν αυτός ο οπλισμός πρέπει να συμβεί κυριολεκτικά και με τον πιο φρικτό τρόπο.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα;
Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε την υφέρπουσα αύξηση των δολοφόνων παιδιών στον κόσμο; Ως κοινωνία, τι ρόλο παίζουμε στη διόρθωση των μαθημάτων και στην παροχή ενός νέου είδους μέλλοντος σε αυτά τα παιδιά; Η γνώση είναι το κλειδί, αλλά και η παροχή εργαλείων και πόρων στους γονείς. Πρέπει να καταργήσουμε τα ταμπού γύρω από την ψυχική υγεία και να μάθουμε πώς να βάζουμε την ασφάλεια και την ευτυχία των παιδιών μας πάνω από το δικό μας εγώ.
1. Ενισχύστε τις οικογένειες μέσω της γνώσης
Πρώτον, πρέπει να ενδυναμώσουμε τις οικογένειες μέσω της γνώσης τόσο της ψυχικής υγείας όσο και της ανάπτυξης του παιδιού. Πριν έρθει ποτέ το πρώτο τους παιδί σε αυτόν τον κόσμο, θα πρέπει να είναι προικισμένοι με τα εργαλεία που χρειάζονται για να αυξήσουν την κατανόησή τους και για τα δύο. Η αύξηση αυτής της γνώσης δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να εντοπίσουν τα πρώιμα σημάδια. Αυτό με τη σειρά του τους δίνει τη δυνατότητα να λάβουν τη βοήθεια που χρειάζονται τα παιδιά τους (πριν από την καταστροφή).
2. Δώστε στους γονείς ρεαλιστικά εργαλεία
Με γνώσεις στη διάθεσή τους, οι γονείς χρειάζονται επίσης τα εργαλεία για να εργαστούν με παιδιά που μπορεί να δυσκολεύονται σε διαφορετικούς τομείς της ζωής και της ανάπτυξής τους. Αυτά τα εργαλεία περιλαμβάνουν καταπραϋντικές τεχνικές, αλλά και διερευνητικές τεχνικές που μπορούν να τους βοηθήσουν να βάλουν το παιδί τους στο σωστό διαγνωστικό μονοπάτι. Μόλις οι γονείς έχουν εργαλεία για να βοηθήσουν τα παιδιά τους, μπορούμε να αποτρέψουμε τραγωδίες για παιδιά και οικογένειες όλων των ηλικιών.
3. Δημιουργήστε περισσότερο χώρο στην ψυχική υγεία
Ως κοινωνία, τρέφουμε τρομερό σεβασμό για την κατανόηση της ψυχικής υγείας. Η ανθρώπινη ψυχή είναι πολύτιμη, και είναι επίσης λεπτή. Αυτό που ξεκινά ως αργή ολίσθηση μπορεί να επιταχυνθεί σε μια βιαστική κάθοδο που απειλεί τις ζωές αμέτρητων άλλων ανθρώπων γύρω σας. Μέχρι να ενθαρρυνθεί και να δοθεί σε κάθε πολίτη η δυνατότητα όχι μόνο να μάθει για την ψυχική υγεία, αλλά να επιδιώκει ενεργά την ψυχική ευεξία, οι παιδοκτονίες και άλλες φρικαλεότητες παραμένουν μέρος του μέλλοντός μας.
4. Αφήνοντας πίσω τα ταμπού
Μέρος του δισταγμού μας σχετικά με το χειρισμό και την αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας έγκειται στην ιδέα των ταμπού. Μέχρι σήμερα, για πολλούς, οι αγώνες ψυχικής υγείας είναι ταμπού για να μιλήσουν ή να την αντιμετωπίσουν. Τους κοιτάμε με ντροπή. Όταν είμαστε καταθλιπτικοί και αγχωμένοι, το βλέπουμε ως ελάττωμα και έλλειψη. Αντί να ζητήσουμε βοήθεια, μασκαρευόμαστε και το θάβουμε. Αυτό δεν ζημιώνει μόνο εμάς, αλλά και τα παιδιά μας. Μαθαίνουν τα πρότυπα μας και μαθαίνουν να αρνούνται τον εαυτό τους. Εκεί βρίσκεται η καταστροφή.
5. Επιλέγοντας τη δράση από το εγώ
Η αποτυχία των γονέων να παρέμβουν για λογαριασμό των παιδιών τους δεν προέρχεται μόνο από έλλειψη γνώσης ή τεχνογνωσίας. Συχνά, μπορεί να προκύψει από το εγώ. Είναι δύσκολο να παραδεχτείς ότι κάτι δεν πάει καλά με το παιδί σου. Παρόλα αυτά, είναι ο μόνος τρόπος να τα σώσεις. Όταν συνειδητοποιήσετε ότι κάτι δεν πάει καλά με το παιδί σας – ενεργήστε αμέσως και αφαιρέστε το εγώ σας από την εξίσωση. Δώστε τους επαγγελματική θεραπεία. Κάντε ό,τι πρέπει να γίνει για να τους λάβετε τη βοήθεια που χρειάζονται για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και την κοινωνία.
Τα παιδιά μπορούν να αποτελέσουν σοβαρή απειλή για τις οικογένειες στις οποίες μεγαλώνουν, παρά το περιβάλλον και την προσπάθεια που καταβάλλεται για αυτά. Είναι τρομακτικό να πιστεύεις ότι το παιδί που αγάπησες και μεγάλωσες θα μπορούσε να γυρίσει με τόσο σκοτεινό τρόπο. Αλλά η ιστορία παίζει ξανά και ξανά και ξανά. Είτε μεγάλωσαν στην κακοποίηση, είτε αφεθήκαν στην τύχη τους είτε γεννήθηκαν με εγγενείς καθυστερήσεις και ελαττώματα — βλέπουμε το μοτίβο να επαναλαμβάνεται. Τα παιδιά σκοτώνουν και γίνονται ο εφιάλτης που φοβόμαστε περισσότερο. Είναι ένα σημάδι της κοινωνίας μας και ένα σημάδι του πώς βλέπουμε τους εαυτούς μας ως ανθρώπους. Θα βάλουμε τέλος στην τρέλα; Όχι χωρίς δραματικές αλλαγές στον τρόπο που εξοπλίζουμε τους γονείς, στον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας και στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ψυχική υγεία σε όλο τον κόσμο.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Σκηνή από την ταινία «Village of the Damned», του 1960