Το κίνημα woke (αφύπνιση, επαγρύπνηση) άρχισε να διαδίδεται στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 2010, έχοντας σαν σημαία του την απονομή δικαιοσύνης, την καταπολέμηση των ρατσιστικών διακρίσεων και των κοινωνικών ανισοτήτων όπως αυτές εκφράζονται μέσω του σεξισμού και της ομοφοβίας.
Γεννήθηκε μέσα στα αμερικανικά πανεπιστήμια, επεκτάθηκε ταχύτατα σε τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας και στη συνέχεια στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Οι ακτιβιστές του κινήματος “Black Lives Matter” (Oι ζωές των μαύρων αξίζουν) στις ΗΠΑ κατά τις δικαιολογημένες διαδηλώσεις τους το 2013 και 2014 ενάντια στις δολοφονίες έγχρωμων Αμερικάνων από αστυνομικούς χρησιμοποίησαν τη φράση «stay woke» ως προτροπή σε όλους τους πολίτες για επαγρύπνηση και διαρκή αφύπνιση. Μένουμε ξύπνιοι, δεν έχουμε δικαίωμα, δεν επιτρέπεται πια να έχουμε την πολυτέλεια να μην αντιλαμβανόμαστε την αδικία και την καταπίεση που υπάρχει στις δυτικές κοινωνίες τώρα αλλά και καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας.
Αρχικά αναφερόταν στα ζητήματα φυλετικών διακρίσεων και προκαταλήψεων κατά των Αφροαμερικανών, πολύ σύντομα όμως η φράση οικειοποιήθηκε από διάφορες ομάδες ακτιβιστών που αυτοπροσδιορίζονται ως αντισυστημικές, προοδευτικές ή επαναστατικές, στοχεύοντας στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων μειονοτικών ομάδων όπως οι έγχρωμοι, οι ομοφυλόφιλοι, οι τρανς, οι …γυναίκες.
Στο υπόβαθρο της woke ιδεολογίας, βρίσκεται η έννοια του θύματος, του αδύναμου, του καταπιεσμένου, του πληγωμένου, του αδικημένου και επειδή δυστυχώς αρέσει στην πλειοψηφία των ανθρώπων να έχουν αυτό το ρόλο, να νοιώθουν έτσι, η ιδεολογία αυτή απέκτησε γρήγορα ισχύ.
Η βασική ιδέα της απόδοσης δικαιοσύνης, με την οποία δεν μπορείς παρά να συμφωνήσεις, στην πράξη λειτουργεί πάντα ακραία και επιθετικά.
Η έννοια της μετριοπάθειας, της συζήτησης, της συναίνεσης απουσιάζει.
Όσο πιο αφυπνισμένος είσαι τόσο το καλύτερο γιατί μπορείς πιο εύκολα να δεις την αδικία που υπάρχει παντού σύμφωνα με τη λογική τους.
Μπορούμε να ακούσουμε πλέον διάφορες απόψεις, απόρροια της ιδεολογίας woke που συχνά ξεφεύγουν από τα όρια της ορθολογικής σκέψης του μέσου -δυτικής κουλτούρας-ανθρώπου, συχνά στηριζόμενες κατά τα λεγόμενα των γουοκιστών στην επιστήμη ή στην ιστορία.
«Όλοι οι λευκοί είναι εν δυνάμει ρατσιστές»
«Δεν υπάρχουν δύο φύλλα αλλά περισσότερα ή κανένα»
«Οι άνδρες μπορούν να μείνουν έγκυοι»
«Οι γυναίκες έχουν πέη»
«Τα μαθηματικά είναι ρατσιστικά»
«Ο Σαίξπηρ σεξιστής»
«Ο Πλάτωνας Ρατσιστής»
Αλλά μπορεί να πάει ακόμη πιο μακριά και να υποστηρίζονται διάφορα ευτράπελα.
«Αυτός που δεν είναι vegan είναι ένας ακούσιος δολοφόνος».
Τρως ένα σουβλάκι; Είσαι ένοχος! Και έμμεσα υπεύθυνος για την χαμένη ζωή του ζώου που τρως.
Σκότωσες ένα κουνούπι που σε τσίμπησε; Είσαι εγκληματίας, εξουσιαστής, ίδιον του λευκού δυτικού ανθρώπου (βλέπε αποικιοκράτης, ρατσιστής, εκμεταλλευτής) που έμαθε από τον πολιτισμό του να εξουσιάζει το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο και γενικότερα τη φύση, τον πλανήτη, διαρκώς και με τρόπο ανεξέλεγκτο.
Δεν σκέφτηκες ότι ίσως αυτό το κουνούπι-μαμά σε τσίμπησε γιατί το έχει ανάγκη για να θρέψει το μωρό του; (Δεν αστειεύομαι· είναι επιχειρήματα που προβάλλονται από ανθρώπους που είναι δήμαρχοι ευρωπαϊκών πόλεων ή βουλευτές κοινοβουλίων!).
Σε δημοτικό συμβούλιο Γαλλικής πόλης, ο δήμαρχος, οικολόγος, υπερασπιστής των δικαιωμάτων των ζώων, επέκρινε την συμπεριφορά των ανθρώπων σε κάποια «κατοικίδια» που κακώς θεωρούμε ανεπιθύμητα. Αναφερόταν στις ψείρες, τους κοριούς, τις κατσαρίδες, τα ποντίκια και στην επιθετική συμπεριφορά του ανθρώπου που τα εξοντώνει, προτρέποντας να γίνουμε πιο φιλικοί, αποδεχόμενοι την «συμβίωση».
Και αν κάποιος αντιδράσει, όπως και έγινε όταν κάποιος δημοτικός σύμβουλος αντέδρασε λέγοντας να σταματήσουν πια οι ηλιθιότητες, το «ότι να ναι», οι ευτράπελες απόψεις και η απώλεια του μέτρου από τους γουοκιστές, χαρακτηρίζεται αυτόματα αντιδραστικός, συντηρητικός, ένα καταπιεστικό λευκό γουρούνι, φασίστας ακροδεξιός, με DNA του κλασικού δυτικού λευκού, ετερόφυλου, χριστιανού άντρα, που ευθύνεται για όλα τα δεινά που επεφύλαξε ο δυτικός πολιτισμός στον υπόλοιπο κόσμο, στο ζωικό βασίλειο, στον πλανήτη.
Ήρθε η ώρα να πληρώσει τον λογαριασμό ο άνθρωπος δημιούργημα του δυτικού πολιτισμού.
Ευτυχώς ήταν ευφυής ο εν λόγω δημοτικός σύμβουλος λέγοντας ότι αφού είναι έτσι, για να εξιλεωθεί από τις ενοχές και τις αμαρτίες εξαιτίας του θανάτου που έχει προκαλέσει μέχρι τώρα σε αναρίθμητες κατσαρίδες, κοριούς, αράχνες και ποντίκια θα προσπαθήσει να γίνει πιο φιλικός απέναντι τους, προσβλέποντας σε μια φιλική συμβίωση…
«Την επόμενη φορά που θα έρθω αντιμέτωπος μ´ ένα τέτοιο παρεξηγημένο κατοικίδιο, αντί να το ψεκάσω η να το σκοτώσω θα του βάλω ένα πιάτο στο τραπέζι για να δειπνήσουμε μαζί φιλικά » κατέληξε ειρωνευόμενος. Τι να κάνει ο άνθρωπος; Δίκαιο έχει. Μας ξεπερνάνε όλα αυτά.
Στην Αμερική τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα νέο είδος επαγγέλματος, οι «ευαίσθητοι αναγνώστες» (βλέπε «νέοι λογοκριτές») οι οποίοι έχουν σαν βασικό τους στόχο την εντόπιση τυχόν προσβλητικών σημείων, φράσεων κλπ. σε όλες τις δημιουργίες του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ακυρώνονται μ´ αυτό τον τρόπο και ενοχοποιούνται εμβληματικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, γκρεμίζονται αγάλματα και μνημεία, αποκαθηλώνονται ζωγραφικοί πίνακες που θεωρούνται ότι προβάλλουν τον σεξισμό ή την αποικιοκρατία, κατηγορούνται μουσικά αριστουργήματα, χορογραφίες κλπ.
Πάνω σ´ αυτή τη λογική ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Σαίξπηρ, ο Μοντεσκιέ, ο Ρουσσώ, ο ..,ο…,ο είναι ρατσιστές, σεξιστές, αποικιοκράτες.
Στο μπαλέτο αριστούργημα του Τσαϊκόφσκι ο «Καρυοθραύστης», διάφορες χορογραφίες και σκηνές του έργου χαρακτηρίστηκαν ρατσιστικές, αναχρονιστικές, υποτιμητικές για τον κινεζικό λαό. Οι ίδιοι οι Κινέζοι βέβαια, δεν παραπονέθηκαν ποτέ εδώ και πάνω από ένα αιώνα για το συγκεκριμένο έργο, οι Αμερικάνοι όμως του κινήματος woke αποφάσισαν για λογαριασμό τους (των Κινέζων) ότι έπρεπε να νοιώθουν προσβεβλημένοι και σοκαρισμένοι και κακώς που δεν τους ήρθε να το νοιώσουν μέχρι τώρα, οπότε και οι Κινέζοι προσβλήθηκαν και σοκαρίστηκαν με το ζόρι στο τέλος και εκ των υστέρων (με πάνω από ένα αιώνα καθυστέρηση) χωρίς να καταλάβουν πολύ καλά για ποιο λόγο· αναρωτήθηκαν «Μήπως πρέπει να παρεξηγηθώ και να θιχτώ μήπως και κάτι δεν έχω καταλάβει καλά;» και αποφάσισαν να διαμαρτυρηθούν και να νοιώσουν θιγμένοι! Και δώστου διαβήματα και διαμαρτυρίες στα καλά καθούμενα για κάτι που προφανώς το απολάμβαναν (μιλάω για την χορογραφία) ή στην χειρότερη περίπτωση ο τρόπος αναφοράς στον πολιτισμό τους στην συγκεκριμένη χορογραφία ποτέ δεν τους είχε απασχολήσει.
Όλος ο δυτικός πολιτισμός ακυρώνεται και αποδομείται συστηματικά, ψάχνοντας μόνο τα αρνητικά του σημεία (που είναι σαφώς πολλά στην ιστορική του διαδρομή και εξέλιξη). Όταν όμως στεκόμαστε και διογκώνουμε μόνο τα αρνητικά αποσιωπώντας και μηδενίζοντας τα θετικά, που είναι σαφώς περισσότερα και σημαντικότερα, αυτό λέγεται προπαγάνδα που θυμίζει Γκαίμπελς και Στάλιν ή μάρτυρες του Ιεχωβά.
Όλα τα συνεπακόλουθα του γουοκισμού (άκρατος δικαιωματισμός, πολιτική ορθότητα, ακυρωτισμός, κίνημα #metoo, η στάση απέναντι στην κλιματική αλλαγή όπου ο μέσος άνθρωπος ενοχοποιείται διαρκώς ως καταστροφέας του πλανήτη και υπεύθυνος για το κάθε μπουρίνι, η κατάργηση των δυο φύλων…) διαμορφώνουν ένα νέο ηθικό και ιδεολογικό κώδικα που θυμίζει περισσότερο θρησκεία.
Μια θρησκεία που δεν γνωρίζει την συγχώρεση.
Στο όνομα της καταπολέμησης των διακρίσεων μια νέα πνευματική τρομοκρατία αναδύεται στις δυτικές κοινωνίες.
Το κίνημα woke μοιάζει πολύ με τον κομμουνισμό, μιας και επενδύει στην μνησικακία, στο μίσος, στην επιθετικότητα, έχοντας μια επιθυμία καταστροφής και αποδόμησης, μην διστάζοντας να παραχαράξει την επιστημονική αλήθεια και την ιστορική πραγματικότητα.
Οι γουοκιστές-θεματοφύλακες των απανταχού καταπιεσμένων και θυμάτων δεν διστάζουν καθόλου να καταπιέσουν και να στιγματίζουν πληθυσμιακές ομάδες που δεν ευθυγραμμίζονται με το ιδεολόγημα τους προβαίνοντας σε αυταρχικές και ολοκληρωτικές πρακτικές.
Διαγράφουν, κατηγορούν, ακυρώνουν, στοχοποιούν, καταστρέφουν καριέρες εν μια νυκτί.
Αν είσαι άντρας, λευκός, ετερόφυλος, χριστιανός και επιπλέον κάπως ευκατάστατος είσαι ένας εν δυνάμει σεξιστής, αποικιοκράτης, δυνάστης, ρατσιστής. Είσαι εκ των προτέρων «ύποπτος» και ένοχος, εσύ, οι πρόγονοί σου και οι απόγονοί σου.
Η δικτατορία της πολιτικής ορθότητας κάνει ηγέτες, πολιτικούς, δημόσιους άνδρες, στελέχη επιχειρήσεων, συγγραφείς, συντάκτες, καλλιτέχνες, διασημότητες, οποιονδήποτε εκτίθεται σε δημόσιες διαδυκτιακές πλατφόρμες να φοβούνται να μιλήσουν άνετα και ελεύθερα, τρομοκρατούμενοι στο ενδεχόμενο του λάθους βήματος, μιας λέξης ή μιας φράσης που θα μπορούσε να παρεξηγηθεί, να τους αφανίσει απ´ το προσκήνιο και να μην επανέλθουν ποτέ.
Συχνά οι αντίπαλοι της ιδεολογίας του woke εξαναγκάζονται σε παραίτηση, εξορία ακόμη και σε ανεργία.
Μέσα σε αυτό το τοξικό κλίμα οι γουοκιστές απαιτούν και συχνά πετυχαίνουν ακόμη και παραιτήσεις καθηγητών πανεπιστημίου, προκαλώντας ψυχική οδύνη με τις μαζικές λεκτικές -και όχι μόνο- επιθέσεις και πιέσεις εναντίον οποιουδήποτε αντιπάλου. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο της ακύρωσης διαλέξεων, ομιλιών σε πανεπιστήμια επειδή οι ομιλητές δεν αρέσουν στους γουοκιστές. (Την στιγμή που γράφω το άρθρο, έρχεται ειδοποίηση στο κινητό μου ότι η φιλόσοφος Sylviane Agacinski, εκλέχτηκε ως νέο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Η Agacinski υπήρξε και αυτή ένα από τα θύματα του γουοκισμού, καθώς πριν από λίγο καιρό μία ομιλία της στο πανεπιστήμιο του Μπορντώ της Γαλλίας με θέμα “Το ανθρώπινο είδος στην εποχή της τεχνητής αναπαραγωγής, ακυρώθηκε από τους διοργανωτές, οι οποίοι δήλωσαν ότι αδυνατούσαν να εξασφαλίσουν την ασφάλειά απέναντι σε οπαδούς του woke, ομάδες φοιτητών της άκρας αριστεράς και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, που δεν συμφωνούσαν με τις ιδέες της. Αν και προερχόμενη η ίδια από τον χώρο της αριστεράς, πρώην σύντροφος του μεγάλου Γάλλου φιλοσόφου Ζακ Ντεριντά με τον όποιο απέκτησε και ένα παιδί, και εν συνεχεία σύζυγος του σοσιαλιστή Γάλλου Πρωθυπουργού Λιονέλ Ζοσπέν, λοιδορήθηκε και κατηγορήθηκε ως συντηρητική και αντιδραστική…).
Όλο αυτό το κίνημα βρίσκει μια ιδιαίτερη ορμή χάρις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι παραδοσιακές αξίες περί γένους, φυλής, φύλου τελούν υπό ακύρωση.
Ο δυτικός πολιτισμός και οι τρεις βασικοί του πυλώνες (Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός, δηλαδή γένεση της ορθολογικής σκέψης και της δημοκρατίας, Ρωμαϊκός Πολιτισμός, Ιουδαιοχριστιανισμός) δεν θεωρείται επίτευγμα του σύγχρονου ανθρώπου, το φωτεινότερο δείγμα της εξέλιξης του, αλλά ένα συνονθύλευμα ενοχών για τα δεινά που επέφερε στον υπόλοιπο κόσμο, τις αποιοκρατούμενες χώρες και λαούς που δεν είχαν την τύχη να ζουν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και να έχουν τον ίδιο πολιτισμό.
Η ιδεολογία του woke, της πολιτικής ορθότητας, του #metoo θέλει να εξαναγκάσει τις αντίθετες απόψεις στη σιωπή, να τους ακυρώσει κοινωνικά, να εξοστρακίσει όσους αμάρτησαν.
Η κατάσταση γίνεται όλο και περισσότερο τοξική, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για την κοινωνία. Ο πολιτισμός μας διατηρείται και εξελίσσεται με συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων, και συναίνεση· όχι με βία και αυταρχισμό.
Ένα μόνο μπορούμε να κάνουμε.
Να μείνουμε ξύπνιοι και αφυπνισμένοι απέναντι στην πνευματική τρομοκρατία και τον ολοκληρωτισμό του woke.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Woke Up – Cancel Culture card game Answer questions, stack cards…
