«Είσαι άντρας ή ποντίκι;», ρωτά ο προπονητής στην ταινία μικρού μήκους 9 λεπτών “Shower Boys” του Σουηδού Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ που κυκλοφόρησε το 2021 και δύο αγόρια 12 χρονών ξεκινούν μια αναζήτηση των ορίων της σεξουαλικότητας και της φιλίας μεταξύ ανδρών που κορυφώνεται σε ένα φιλί μεταξύ τους στα ντουζ. Η πολυβραβευμένη ταινία σε φεστιβάλ παιδικού και εκπαιδευτικού κινηματογράφου κάνει ένα σχόλιο πάνω στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τα στερεότυπα του ανδρισμού που ξεκινούν από πολύ νωρίς στη σχολική ηλικία των αγοριών σύμφωνα με τις κριτικές και το σχόλιο το σκηνοθέτη.
Την ύπαρξη της ταινίας μάθαμε τις τελευταίες μέρες μέσα από το περιστατικό που έλαβε χώρα σε σχολείο του δήμου Ζωγράφου. Μια θεατρολόγος δασκάλα επέλεξε να την προβάλει σε παιδιά τετάρτης δημοτικού. Ένα αγόρι γύρισε το μεσημέρι σπίτι του σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση, έκανε εμετό και μίλησε στους γονείς του για την ταινία που είδε την τελευταία ώρα στο σχολείο. Οι γονείς αντέδρασαν αρχικά με εξώδικο κατά της δασκάλας, το οποίο κοινοποιήθηκε στον διευθυντή του σχολείου, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στο υπουργείο Παιδείας, «προκειμένου να διερευνηθεί ενδελεχώς πόσο είναι δεοντολογικό και παιδαγωγικό να προβληθεί μια τέτοια ταινία σε μαθητές δημοτικού, ηλικίας μόλις 10 ετών» σύμφωνα με τη δήλωση του δικηγόρου της οικογένειας ο οποίος σε άλλο σημείο είπε χαρακτηριστικά «(…) πρόκειται για ένα αποτροπιαστικό θέαμα. Μιλάμε για ομοφυλοφιλικές περιπτύξεις αγοριών σε τουαλέτες που παρουσιάστηκαν σε μαθητές Δημοτικού» για να διευκρινίσει τέλος ότι «Το διακύβευμα εδώ είναι η προστασία της παιδικής ανηλικότητας, είτε ήταν ετεροφυλοφιλικό είτε ήταν ομοφυλοφιλικό το περιεχόμενο η αντίδραση των γονέων θα ήταν η ίδια και ζητούμε δια του εξωδίκου να μας απαντήσει το Υπουργείο». Πλέον οι γονείς προχωρούν σε αγωγή εναντίον δασκάλας και επιφυλάσσονται για κάθε τους δικαίωμα.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να πούμε ότι η εν λόγω ταινία έχει εγκριθεί από το υπουργείο Παιδείας, αλλά δεν προβλέπεται για προβολή σε μαθητές δημοτικού. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνεται μέσω της πλατφόρμας CINEDU (εθνικής εμβέλειας πλατφόρμα streaming ταινιών για τα σχολεία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου) στις ταινίες που ενδείκνυνται για προβολή στο Γυμνάσιο και όχι στο Δημοτικό. Ωστόσο η ταινία στη χώρα παραγωγής της, τη Σουηδία, χαρακτηρίζεται ως κατάλληλη άνω των 9 ετών, ενώ στο site της Ευρωπαϊκής Ενωσης Παιδικού Κινηματογράφου αναφέρεται ως κατάλληλη «άνω των 12 ετών» και αλλού αναφέρεται ενδεικτικά ως ηλικία στην οποία απευθύνεται η ταινία αυτή των 11 ετών.
Το θέμα πήρε μια τεράστια δημοσιότητα στον Τύπο και στα social media. Τίτλοι σε κανάλια σε sites όπως «Δασκάλα έδειξε ερωτική ταινία σε μαθητές δημοτικού» κυκλοφόρησαν. Ανακοινώσεις ακολούθησαν από τον πρόεδρο της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, τον γ.γ. του υπουργείου Παιδείας Αλέξανδρο Κόπτση, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του υπουργείου Παιδείας, τον Πανελλήνιο Επιστημονικό Σύλλογο Θεατρολόγων Π.Ε.ΣΥ.Θ., την Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), τον επιστημονικό φορέα Orlando LGBT+, που ασχολείται με την ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και τον ίδιο τον σκηνοθέτης της ταινίας Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ.
Ο άβολος διάλογος πάνω στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, τα έμφυλα στερεότυπα και την ομοφυλοφιλία άνοιξε στις οικογένειες και την κοινωνία της Ελλάδας του 2023 ωσάν το κουτί της Πανδώρας και τις βρήκε πλήρως απροετοίμαστες.
Πριν ξεκινήσω να γράφω το παρόν έκανα κάποιες σχετικές συζητήσεις στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Η ερώτηση στους γονείς ήταν «Θα σε ενοχλούσε αν ο γιος σου θα έβλεπε τη συγκεκριμένη ταινία στο σχολείο στην Δ΄ Δημοτικού;» και στον γιο μου που έχει κλείσει τα 12 και τελειώνει την Α΄ Γυμνασίου, άρα είναι στο επίσημο και εγκεκριμένο από το Υπουργείο target group, «Πως θα ένιωθες αν έβλεπες μια τέτοια ταινία και πως θα αντιδρούσαν πιστεύεις οι συμμαθητές σου;».
Σε γενικές γραμμές το συμπέρασμα που προέκυψε ήταν ότι όχι δεν θα υπήρχε πρόβλημα με το δεδομένο ότι τα παιδιά είχαν ήδη κάνει κάποιες σχετικές συζητήσεις επί του θέματος από το οικογενειακό περιβάλλον και ήταν ενήμερα και εξοικειωμένα με τα διάφορα είδη σεξουαλικότητας. Τι γίνεται όμως με τα παιδιά που κανείς δεν τους είχε μιλήσει πότε για όλα αυτά και που στην Ελλάδα του σήμερα φαίνεται να είναι πολλά; Εκεί προφανώς υπάρχει ένα θέμα που έρχεται να το ενισχύσει το γράμμα του νόμου, που στην εν λόγω περίπτωση δεν είναι υπέρ της δασκάλας, καθώς έκανε μια επιλογή πέραν αυτού μη τηρώντας το ηλικιακό όριο. Προφανώς με καλή πρόθεση, θέλοντας να προσφέρει το κάτι παραπάνω στους μαθητές της και να θίξει το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Αλλά οι καλές προθέσεις σε κοινωνίες πλήρως απροετοίμαστες, προφανώς δεν αρκούν.
Κάποιοι γονείς σοκάρονται και αντιδρούν έντονα, κάποιοι άλλοι νιώθουν άβολα που θα πρέπει να μιλήσουν σχετικά με το θέμα το οποίο αποφεύγουν για όσο περισσότερο χρονικό διάστημα μπορούν, και κάποιοι λιγότεροι δεν έχουν πρόβλημα και νιώθουν ασφαλείς καθώς έχουν επενδύσει σε συζητήσεις σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και προσανατολισμού στα παιδιά τους.
Και τα παιδιά;
Στην ιστορία μας υπάρχει ένα παιδί που αναστατώθηκε τόσο που έκανε εμετό. Αποτελεί την εξαίρεση; Δεν μπορώ να το απαντήσω. Αν κρίνω βέβαια από συνήθη περιστατικά στα παιδιά δημοτικού που σχολιάζουν το χρώμα στα ρούχα των αγοριών ή το πολύχρωμο σήμα της Benetton που το βλέπουν ως το σήμα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, προφανώς τα περισσότερα παιδιά ξέρουν ότι υπάρχουν γκέι άνθρωποι.
Και ο γιος μου;
Μου είπε ότι το γνωρίζει το περιστατικό γιατί διάβασε ένα σχετικό άρθρο στο κινητό του. Δεν μου το είχε αναφέρει πριν τον ρωτήσω. Δεν το συζήτησαν στο σχολείο μου είπε. Κανένας δεν του είπε κάτι, ούτε εκείνος μίλησε σχετικά· αδιαφόρησε. Και όχι μου είπε, αφού το σκέφτηκε λίγο, δεν θα είχε πρόβλημα να δει μια τέτοια ταινία στο σχολείο, αλλά φαντάζεται πως στην τάξη θα επικρατούσε μια αμηχανία και ίσως κάποια πονηρά και περιπαικτικά σχόλια. Και ότι ποτέ ούτε στο δημοτικό, ούτε στο γυμνάσιο τους μίλησε κανείς για το σεξ, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τον σεξουαλικό προσανατολισμό και ότι ό,τι ξέρει επί του θέματος εδώ και καιρό είναι από συζητήσεις με μας τους γονείς και διάφορες ταινίες και σειρές που βλέπει ή βλέπουμε. «Έχω δει τόσα πολλά γκέι ζευγάρια στην τηλεόραση, είναι παντού»…
Και εδώ έρχεται ένα άλλο θέμα. Μέσα στην υπερπροσπάθεια στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας που γίνεται εντόνως την τελευταία τουλάχιστον πενταετία υπέρ της ανεκτικότητας της διαφορετικότητας και κατά των έμφυλων στερεοτύπων, δεν υπάρχουν πολλές ταινίες ή σειρές που κάποιοι έστω από τους δευτεραγωνιστές να μην είναι γκέι. Και πολλοί γονείς νιώθουν μια αμηχανία σχετικά με αυτή την ποσόστωση, η οποία θεωρούν ότι δεν ανταποκρίνεται στα ποσοστά της γκέι και ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας μέσα στις κοινωνίες. Και τα παιδιά, τόσο μέσα από την τηλεόραση, το streaming όσο και από το TikTok και τα λοιπά παρεμφερή είναι ενήμερα.
Είναι όμως ουσιαστικά ενημερωμένα και εξοικειωμένα;
Και αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα στο οποίο ως εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύστημα θα πρέπει να ανταπεξέλθουμε.
Το θέμα δεν είναι ούτε η εν λόγω ή η κάθε δασκάλα, η οποία από ότι φαίνεται μάλλον άστοχα κινήθηκε, ούτε οι ταινίες και ο κινηματογράφος που διαχρονικά αγγίζουν τη θεματολογία των πρώτων ερωτικών σκιρτημάτων· μεταξύ όμως αγοριών και κοριτσιών. Η ετεροφυλία δεν δημιουργεί αμηχανία, σοκ σε παιδιά και εμετούς, ούτε διαμαρτυρίες και δικαστικές διαμάχες γονέων. Η ομοφυλοφιλία όμως ναι.
Αλλά πλέον νομίζω ότι δεν μιλάμε μόνο για την ομοφυλοφιλία με την οποία τα παιδιά αρχίζουν σχετικά νωρίς να εξοικειώνονται για όλους τους λόγους που αναφέραμε ανωτέρω.
Η αμηχανία των σύγχρονων γονιών σχετικά με τα έμφυλα στερεότυπα και την ομοφυλοφιλία παρουσιάζει διαφοροποιήσεις σε σχέση με την αμηχανία και τα ταμπού προηγούμενων γενιών. Σήμερα, ένας γονιός σχετικά με την διαπαιδαγώγηση πάνω στον σεξουαλικό προσανατολισμό έχει να αντιμετωπίσει πιο σύνθετες παραμέτρους που προτάσσει το πνεύμα της εποχής του κινήματος woke και της πολιτικής ορθότητας, όπως το να εξηγήσει σε ένα παιδί ότι τα φύλα δεν είναι δύο, αρσενικά και θηλυκό, ότι υπάρχει το άφυλο και το ουδέτερο, ότι η σύγχρονες οικογενειακές δομές απαιτούν αναφορές όχι σε μαμά ή μπαμπά, αλλά σε γονέα Α΄ και γονέα Β΄, ότι κάποιοι άνθρωποι αποφασίζουν να αλλάξουν φύλο και ούτω καθεξής. Πολλοί γονείς ανησυχούν σχετικά με το που είναι το όριο μεταξύ μιας φιλελεύθερης διαπαιδαγώγησης ώστε τα παιδιά να νιώθουν συναισθηματικά ασφαλή με τις επιλογές τους και τις επιλογές των φίλων τους ή των ανθρώπων εν γένει, και στο αν αντιμετωπίζουμε μια τάση ή μια μόδα. Και στις μόδες, ως γνωστό, τα παιδιά είναι ιδιαίτερα επιρρεπή. Όταν δε, η ελληνική οικογένεια στην πραγματικότητα έχει ακόμη λίγα τέτοια παραδείγματα στον κοινωνικό της ιστό, η δυσκολία επεξήγησης αυτών των φαινομένων αυξάνει.
Αλλά αν νομίζουμε ότι τα παιδιά στο δημοτικό δεν δομούν σιγά σιγά, προσωπικότητα, χαρακτήρα, ανακαλύπτουν κλίσεις, εξερευνούν, έστω σε πρώιμο στάδιο, την σεξουαλικότητά τους, κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.
Και για αυτό πρέπει να συνδράμουμε γονείς, πολιτεία και σχολείο ώστε να μην έχουμε παιδιά που κάνουν εμετό βλέποντας ένα φιλί μεταξύ δύο αγοριών ή κοριτσιών…
…
Ακολουθούν οι ανακοινώσεις προσώπων φορέων επί του θέματος:
Ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας:
Σύμφωνα με όσα λέει στο ethnos.gr ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, Θανάσης Κικκινής, η ταινία είναι βραβευμένη από το 2021 και είναι κατάλληλη για παιδιά. Ο ίδιος υποστήριξε ότι στόχος της καθηγήτριας ήταν να καταδείξει την αρνητική συμπεριφορά του γυμναστή ο οποίος εμφανίζεται στην ταινία και ενθαρρύνει στερεότυπα όπως για να «είσαι άνδρας πρέπει να είσαι σκληρός» και ότι δεν υπάρχει περιεχόμενο σεξουαλικό (δεν δείχνει ερωτική περίπτυξη).
Ο γ.γ. του υπουργείου Παιδείας:
Αναφερόμενος στο θέμα, ο γ.γ. του υπουργείου Παιδείας, Αλέξανδρος Κόπτσης υπογράμμισε ότι: «Την Παρασκευή 19/5 γνωστοποιήθηκε διαμαρτυρία γονέα για σχετικά με το ζήτημα αυτό. Αμέσως την ίδια ημέρα απεστάλη στην αρμόδια ΔΠΕ (Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης) και ζητήθηκε να ελεγχθεί και να ερευνηθεί επισταμένως το περιστατικό και να μας ενημερώσει σχετικά για να διαπιστωθεί τι ακριβώς συνέβη. Μόλις δούμε τα αποτελέσματα της έρευνας θα αποφανθούμε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία».
Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής:
Σε σχετική ανακοίνωσή του, διευκρινίζει ότι «δεν έχει εγκρίνει τις ταινίες οι οποίες είναι αναρτημένες στην ψηφιακή πλατφόρμα κινηματογραφικών ταινιών “CINEDU” του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου ECFA:
«Πριν λίγες ημέρες εμφανίστηκε στα ελληνικά ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα ενημέρωσης ένα κύμα ηθικού πανικού, με αφορμή την προβολή μιας βραβευμένης σε διεθνή παιδικά κινηματογραφικά φεστιβάλ ταινίας σε ένα σχολείο της Αθήνας (“Shower Boys”, Christian Zetterberg, 2021, Σουηδία, 9’).
Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να επιχειρηματολογήσει κανείς για το αν η ταινία ήταν πορνό, όπως ειπώθηκε ευθέως ή υπονοήθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές και ποικίλα δημοσιεύματα – αν αυτοί οι δημοσιογραφούντες είχαν δει την ταινία πριν αποφανθούν, θα ήξεραν ότι δεν είναι.
Έχει όμως νόημα να μιλήσει κανείς για την ουσία, ειδικά εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), ενός φορέα που εκφράζει συλλογικά την κοινότητα όλων εκείνων των φορέων που ασχολούνται με τη σύνδεση της τέχνης του κινηματογράφου με την παιδική ηλικία και την εκπαίδευση στην Ευρώπη. Τα 163 μέλη της ECFA σε 42 χώρες είναι κινηματογραφικά φεστιβάλ, φορείς κινηματογραφικής εκπαίδευσης, παραγωγοί και διανομείς ταινιών, εθνικά κέντρα κινηματογράφου κλπ. Η πλειονότητα αυτών των φορέων συνεργάζονται στενά με την επίσημη εκπαίδευση σε όλη την Ευρώπη.
- Η ταινία “Shower Boys” έλαβε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους της ECFA το 2022. Τα βραβεία επιλέγονται από τα μέλη βάσει των αρχών της ECFA και ειδικότερα:
- Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να καλύπτει βασικές παραδεδεγμένες αρχές της κοινωνίας μας, όπως η ανοχή, η μη βία, η αυτοανάπτυξη, η αλληλεγγύη κλπ.
- Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να σέβεται την οπτική των παιδιών και να αφηγείται την ιστορία με τρόπους που τα παιδιά να μπορούν να κατανοήσουν και να ταυτιστούν.
- Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να προωθεί χειραφετητικά συναισθήματα, να στηρίζει την ποικιλομορφία και τη συμπεριληπτικότητα και να σέβεται την ισότητα.
Οεπαγγελματισμός στην παραγωγή της ταινίας μπορεί να θεωρηθεί ως δείγμα σεβασμού προς το νεανικό κοινό.
Οιαρχές αυτές της ECFA είναι φυσικά προοδευτικές και είναι βέβαιο ότι ορισμένοι θα ανατριχιάζουν από απέχθεια διαβάζοντάς τις. Επίσης, είναι ευθυγραμμισμένες με όσα επιβάλλει και η ελληνική έννομη τάξη, έχοντας ενσωματώσει τις γενικές διεθνείς παραδοχές βάσει των οποίων λειτουργεί σήμερα ο κόσμος μας – τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Άσκηση των Δικαιωμάτων του Παιδιού κά.
Αν λοιπόν τίθεται ένα ερώτημα προς την ελληνική κοινωνία με την υπόθεση που με θλίψη είδαμε να εκτυλίσσεται την περασμένη εβδομάδα στην ελληνική (για την ώρα) δημόσια σφαίρα είναι το εξής: Ποιος είναι ο θεματοφύλακας των δικαιωμάτων των παιδιών; Και τελικά, αν δεν επιτρέψουμε στους δασκάλους να τα καθοδηγήσουν με ασφάλεια και στη βάση της κατάρτισής τους στην ουσιαστική πραγμάτωση των δικαιωμάτων τους, ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στη σύγχρονη κοινωνία;
Κατά τη γνώμη μας, οι δημιουργοί της τέχνης του κινηματογράφου, όπως και κάθε τέχνης,έχουν το δικαίωμα να εκφράζονται και είναι καθήκον των κοινωνιών μας να διαμορφώνουν τις οδούς από τις οποίες η τέχνη θα φτάνει χωρίς αποκλεισμούς σε όλα τα μέλη τους, και στα παιδιά.
Ηένταση της αντίδρασης ορισμένων υπερσυντηρητικών φωνών σε μια ταινία μικρού μήκους εννιά λεπτών που μιλά διεισδυτικά και νηφάλια ακριβώς για το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να εξουδετερώσει αυτές τις φωνές με τη στάση του, δείχνειξεκάθαρα την ισχύ του κινηματογραφικού μέσου και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίζουμε ακάθεκτοι τις δραστηριότητές μας».
Ο Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων Π.Ε.ΣΥ.Θ.:
«Ο Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων εκφράζει την αντίθεση του στην ανθρωποφαγική διάθεση που αφέθηκε ανεξέλεγκτη στα μέσα μαζικής επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης, ενάντια στη συνάδελφο, που με σωστή παιδαγωγικά πρόθεση, έδειξε μία βραβευμένη και εγκεκριμένη ταινία στους μαθητές της. Στην ταινία δεν υπάρχουν ερωτικές και ακατάλληλες σκηνές, όπως ψευδώς κυκλοφόρησε. Υπενθυμίζουμε ακόμη ότι η σεξουαλική αγωγή, αλλά και τα ζητήματα των έμφυλων στερεοτύπων έχουν τη θέση τους στο Δημοτικό Σχολείο μέσω των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, στα οποία οι εκπαιδευτικοί επιμορφώθηκαν από το κράτος. Οι παιδαγωγικοί, ψυχοκοινωνικοι και διδακτικοι στόχοι της Εκπαίδευσης προκύπτουν από αρμόδιους θεσμικούς φορείς και τα Αναλυτικά Προγράμματα, τα οποία δίνουν κατευθυντήριες, ενώ σέβονται την παιδαγωγική ελευθερία του εκπαιδευτικού. Το δικαίωμα και η υποχρέωση του Σχολείου να ενισχύει την κριτική σκέψη, τις δημοκρατικές αξίες και τη συμπερίληψη, δεν χρειάζεται την έγκριση του όχλου του διαδικτύου και των ακραία συντηρητικών κύκλων. Πιστεύουμε πως η Εκπαίδευση θα γίνει καλύτερη μέσα από τη συνεργασία και το γόνιμο διάλογο ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και γονείς και όχι μέσα από εύκολες και εμπαθείς καταγγελίες.
Στηρίζουμε τη συνάδελφο και είμαστε ενάντιοι σε κάθε προσπάθεια συκοφάντησης και εκφοβισμού εκπαιδευτικού.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας “Shower Boys” Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ
«Υπέπεσε στην αντίληψη μας πως η ταινία μας, ‘Αγόρια στο Ντους’, βρέθηκε στη δημοσιότητα στα ελληνικά ΜΜΕ. Ο λόγος αφορά στη φερόμενη καταγγελία ενός γονιού, εις βάρος μίας καθηγήτριας που έδειξε την ταινία σε μία ομάδα παιδιών.
Υπήρξαν ισχυρισμοί πως αυτό το μικρού μήκους φιλμ είναι ερωτικού χαρακτήρα και απεικονίζει σεξουαλικές περιπτύξεις μεταξύ παιδιών. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι χωρίς καμία λογική και, ως σκηνοθέτες, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πως η ταινία και η θεματική της θα μπορούσε να ερμηνευτεί καθ’ αυτόν τον τρόπο. Η ταινία αυτή δε δείχνει απολύτως τίποτα τέτοιο.
Αυτή η παραπληροφόρηση που έχει γιγαντωθεί σε κάποια ελληνικά Μέσα είναι σοκαριστικά λανθασμένη και, πραγματικά, έχουμε σοβαρές αμφιβολίες πως κάποιος από τους ιθύνοντες αυτών των ισχυρισμών έχει δει την ταινία.
Το ‘Αγόρια στο Ντους’ αφηγείται μία ιστορία αρσενικής φιλίας, πως δύο πολύ καλοί φίλοι εξερευνούν τις νόρμες της αρρενωπότητας, τι σημαίνει το να ‘γίνεις άνδρας’ και, σε τελική ανάλυση, πως η φιλία τους αυτή δέχεται ταυτόχρονα αμφιβολίες, αλλά και στήριξη από τους ενήλικες γύρω τους. Είναι ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο φιλμ, με πολλαπλά βραβεία στο ενεργητικό του, συμπεριλαμβανομένου του Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία Μικρού Μήκους για Παιδιά, από το σημαίνον ECFA (Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικών Ταινιών), το οποίο μάλιστα φέρει την αιγίδα πολλών ευρωπαϊκών κινηματογραφικών Ινστιτούτων, ανάμεσά τους και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.
Το ‘Αγόρια στο Ντους’ χρησιμοποιείται καθημερινά σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες σε ολόκληρη την Ευρώπη και το έχουν δει χιλιάδες παιδιά, από την πρώτη του προβολή, το 2021. Στηρίζουμε απερίφραστα την απόφαση της δασκάλας να χρησιμοποιήσει την ταινία στη σχολική αίθουσα. Οι ταινίες πρέπει να συζητιούνται και να υπάρχει διάλογος, μα είναι αναμφισβήτητα προβληματικό όταν γίνονται ισχυρισμοί πάνω σε μία ολωσδιόλου λανθασμένη βάση. Ελπίζουμε πως το ελληνικό κοινό θα δείξει την κριτική σκέψη, φιλτράροντας τις πληροφορίες που ανακινούνται αυτή τη στιγμή, και ότι οι άνθρωποι θα βρουν χρόνο να παρακολουθήσουν την ταινία εάν τους δοθεί η ευκαιρία.»
Ανακοίνωση του επιστημονικού φορέα Orlando LGBT+:
«Κοινοποιείται από χθες, με πρωτοβουλία της ίδιας, η περίπτωση μιας μητέρας που έχασε την επιμέλεια των παιδιών της εξαιτίας της υποστηρικτικής και επιβεβαιωτικής στάσης της ως προς την ταυτότητα φύλου του μικρότερου από αυτά, ενός τρανς κοριτσιού περίπου 7 ετών.
Με το παρόν κείμενο θα θέλαμε αρχικά να αποσαφηνίσουμε τα εξής:
Ως επιστημονικός φορέας που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, δεν επιθυμούμε και δεν είμαστε σε θέση να κρίνουμε στο σύνολό της οποιαδήποτε δικαστική απόφαση επιμέλειας της οποίας τις λεπτομέρειες δεν γνωρίζουμε, υπόθεση που μπορεί να αφορά πληθώρα στοιχείων για μία οικογένεια, τη συμπεριφορά των γονιών, τις ανάγκες των παιδιών και ό,τι άλλο.
Αυτό που επιθυμούμε και οφείλουμε όμως να κάνουμε, είναι να κρίνουμε και να κοινοποιήσουμε τη θέση μας απέναντι σε οποιοδήποτε τρανσφοβικό, αντιεπιστημονικό και εν τέλει κακοποιητικό επιχείρημα αναπαράγεται από μια δικαστική αρχή σε βάρος ενός τρανς παιδιού, και καταλήγει να γίνεται ένας από τους βασικούς (αν όχι ο μόνος) παράγοντας κρίσης του δικαστηρίου, με βάση την οποία ένα παιδί απομακρύνεται βίαια από τη μητέρα του. Επιχειρημάτων που εκφραζόμενα από το δικαστήριο αποκτούν γενικευτική ισχύ και καθίστανται δυνάμει απειλητικά για κάθε τρανς παιδί και τους γονείς του που βρίσκονται σε διεργασία αναζήτησης της καλύτερης δυνατής υποστήριξής του.
Με βάση τα παραπάνω πληροφορηθήκαμε ότι το εν λόγω δικαστήριο απέσπασε την επιμέλεια του 7χρονου παιδιού από την μητέρα του με βασικό επιχείρημα την δική της στάση απέναντι στην ταυτότητα φύλου του παιδιού της, όπως στο παρόν αυτή εκφράζεται.
Συγκεκριμένα το δικαστήριο, μεταξύ άλλων προβληματικών και ανυπόστατων ως προς την ταυτότητα φύλου τοποθετήσεων, αποφάσισε επί λέξει ότι “από τα διδάγματα της κοινής πείρας ένα παιδί 6 ετών δεν μπορεί να είναι σίγουρο για την επιλογή του φύλου του και ότι ακόμα κι αν υπάρχει διαφορετικότητα από αυτή την ηλικία οι γονείς δεν πρέπει να το κατευθύνουν προς τη μία και την άλλη κατεύθυνση.”
Η επιχειρηματολογία του δικαστηρίου για το ζήτημα διανθίζεται με αυθαίρετα και αντιεπιστημονικά συμπεράσματα για το πώς μπορεί και δεν μπορεί να εκφράζεται η ταυτότητα φύλου ενός παιδιού σε αυτή την ηλικία, για το ότι η αναγνώριση του αυτοπροσδιορισμού του από το περιβάλλον (π.χ. με την αναγνώριση του ονόματος, των αντωνυμιών και του ντυσίματος που επιθυμεί) μπορεί να είναι μία βιαστική, εμμονική και υπερβολική κίνηση και πολλά άλλα.
Μάλιστα, η στάση της μητέρας μπροστά στην αναγνώριση/διερεύνηση της ταυτότητας φύλου του παιδιού της, είναι ο μόνος λόγος που αναφέρεται με σαφήνεια και λεπτομέρεια στην δικαστική απόφαση και φαίνεται να οδηγεί σε αυτήν. Η εν λόγω απόφαση αποτελεί την πρώτη σχετική με τα εν λόγω ζητήματα απόφαση ελληνικού δικαστηρίου γύρω από τη γονεϊκή επιμέλεια, εξ όσων γνωρίζουμε. Για τους λόγους αυτούς την θεωρούμε κρίσιμη και τις συνέπειές της δυνητικά πολύ επιβλαβείς για κάθε τρανς/φυλοδιαφορετικό παιδί και τους γονείς του, γιατί δίνει έναν θεσμικό μανδύα σε αντιεπιστημονικά επιχείρηματα. Έτσι, είναι κομβική όχι μόνο για τυχόν οικογενειακές δικαστικές διαμάχες, αλλά και γιατί δίνει έναν τόνο σε σχέση με το πώς τελικά οι γονείς πρέπει να συμπεριφέρονται στα παιδιά τους όταν αυτά δεν αυτοπροσδιορίζονται με το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννηση και δρα ανασταλτικά και δυνάμει εκφοβιστικά προς όποιο γονιό αποφασίζει να ακολουθήσει το αυτονόητο, δηλαδή να συμμορφωθεί με τα επιστημονικά δεδομένα και να αντιμετωπίσει με ανάλογο τρόπο την ανατροφή του παιδιού του, σεβόμενος τα δικαιώματά του και τις ψυχοσυναισθηματικές και αναπτυξιακές ανάγκες του.
Με το παρόν κείμενο επομένως αποσαφηνίζουμε ξανά τα εξής, σύμφωνα με τα πιο σύγχρονα και έγκυρα επιστημονικά δεδομένα:
– η ταυτότητα φύλου ενός ανθρώπου μπορεί να αναγνωριστεί από τον ίδιο σε οποιαδήποτε ηλικία, συμπεριλαμβανομένης της νηπιακής και νεαρής παιδικής ηλικίας.
– η επιβεβαιωτική στάση των γονέων και του περιβάλλοντος (σεβασμός του αυτοπροσδιορισμού του παιδιού, χρήση ονόματος/αντωνυμιών που προτιμά, σεβασμός της έκφρασης φύλου του κ.λπ) ΔΕΝ αποτελεί κατευθυντική στάση ούτε ετεροπροσδιορισμό, αλλά σεβασμό στην διεργασία του παιδιού ως προς το φύλο του και τη μόνη έγκυρη επιστημονικά και προστατευτική ψυχοσυναισθηματικά στάση του περιβάλλοντος απέναντι στο παιδί.
– Οποιαδήποτε άλλη στάση του περιβάλλοντος, ειδικά επί μακρόν, απέναντι σε ένα τρανς παιδί/παιδί που διερευνά το φύλο του, αποτελεί μία δυνάμει βλαπτική συμπεριφορά που οδηγεί στην εμφάνιση ή και επιδείνωση προκλήσεων ψυχικής υγείας, μεταξύ των οποίων τα αγχώδη και καταθλιπτικά συμπτώματα, οι αυτοτραυματισμοί, η αυτοκτονικότητα και πολλά άλλα.
Μάλιστα, η τυχόν επίμονη και επαναλαμβανόμενη στάση/συμπεριφορά των γονέων ή/και του περιβάλλοντος ή/και επαγγελματιών ψυχοκοινωνικής στήριξης να μην αναγνωρίζουν την ταυτότητα φύλου με την οποία αυτοπροσδιορίζεται ένα παιδί, ή/και να επιμένουν να το κατευθύνουν καταναγκαστικά προς την ταυτότητα φύλου που του αποδόθηκε όταν γεννήθηκε αντίθετα με τις επιθυμίες που εκφράζει το ίδιο, δύναται να ενέχει στοιχεία θεραπειών μεταστροφής -οργανωμένων δηλαδή πρακτικών και συμπεριφορών ενηλίκων με στόχο την αλλαγή του αυτοπροσδιορισμού του παιδιού, πράξη που έχει πρόσφατα ποινικοποιθεί στο πλαίσιο της ελληνικής νομοθεσίας, ως κακοποιητική και επικίνδυνη.
Για αναλυτικότερα δεδομένα έχουμε συντάξει μία έκθεση με τα απαραίτητα έγκυρα επιστημονικά δεδομένα στο ζήτημα η οποία είναι διαθέσιμη για κάθε νόμιμη χρήση, υπογεγραμμένη από τα ακαδημαϊκά και κλινικά εμπειρότερα στο θέμα μέλη της επιστημονικής μας ομάδας (Αυγή Σακετοπούλου, Έλενα-Όλγα Χρηστίδη, Νάνσυ Παπαθανασίου).
H έκθεση είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα μας.
Λυπούμαστε που τα δεδομένα αυτά δεν φαίνεται να ελήφθησαν υπόψη από το εν λόγω δικαστήριο, όπως επίσης και που το δικαστήριο δεν θεώρησε σημαντικό, αναγνωρίζοντας τυχόν άγνοια ως προς τα επιστημονικά δεδομένα που πρέπει να επικαλεστεί, να καλέσει ένα άτομο με εξειδικευμένη επιστημονική γνώση και εμπειρία πάνω στο θέμα για να αποσαφηνίσει τυχόν απορίες του δικαστηρίου και αυτό να οδηγηθεί σε μία εύλογη και δίκαιη απόφαση.
Ευελπιστούμε σε άμεση επανόρθωση της δικαστικής απόφασης αυτής με τρόπο που να σέβεται και να ακολουθεί τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και τη Χάρτα Δικαιωμάτων του Παιδιού.
Για παραπάνω πληροφορίες και βιβλιογραφία, μπορείτε να ανατρέξετε στα σχετικά κεφάλαια του συλλογικού μας τόμου (Συμπερίληψη και Ανθεκτικότητα, εκδόσεις Gutenberg).
Τα δικαιώματα των τρανς παιδιών είναι ανθρώπινα δικαιώματα».
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Πλάνο από την ταινία Shower Boys