Δεν είμαι κομματικοποιημένος. Δεν υπήρξα ποτέ. Αν και θεωρώ τον εαυτό μου πολιτικό ον, δεν θεώρησα ποτέ απαραίτητο να ενταχθώ σε κάποιο κόμμα, εξασφαλίζοντας μου έτσι αρκετούς βαθμούς ανεξαρτησίας σκέψης, λόγου και πράξης. Άσε που δεν πιστεύω πλέον στην αναγκαιότητα ύπαρξης των κομμάτων με την έννοια που τα γνωρίζαμε παραδοσιακά: σαν σχηματισμούς με σαφείς ιδεολογικούς προσανατολισμούς, των οποίων η εκπλήρωση αποτελεί τον σκοπό τους. Η εποχή των ιδεολογιών έχει πεθάνει. Σήμερα ζούμε στην εποχή του καιροσκοπισμού. Δεν υπάρχουν σταθερές αξίες που να καθορίζουν τις πράξεις, αλλά οι πράξεις είναι αυτές που μετασχηματίζουν τις αξίες, προσαρμόζοντας τες κάθε φορά με τέτοιο τρόπο που να συμβαδίζουν με το κυνήγι για την κατάκτηση της εξουσίας. Η εξουσία έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί το μέσο (αμφιβάλλω κι να αποτέλεσε ποτέ) για την βελτίωση των κοινωνιών, και έχει γίνει αυτοσκοπός.
Ως εκ τούτου, ποτέ δεν έδειξα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εσωτερικές διεργασίες των κομμάτων και την ανάδειξη των αρχηγών τους. Δεν με αφορά άμεσα. Ειδικά όταν ο προεκλογικός αγώνας πραγματοποιούνταν με όρους πολιτικούς και αφορούσε αποκλειστικά και μόνο τον πολιτικό μετασχηματισμό ή την προσαρμογή του κάθε κόμματος στις εκάστοτε συνθήκες. Έχω την αίσθηση ότι αυτή δεν είναι η συνθήκη σήμερα. Η διαδικασία της επιλογής της νέου αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ θεωρώ ότι δεν είναι μια απλή εσωκομματική διαδικασία και το αποτέλεσμα της έχει εξαιρετικά βαρύνουσα σημασία για το μέλλον της δημοκρατίας στη χώρα μας.
Το αποτέλεσμα των πρόσφατων κοινοβουλευτικών εκλογών έδωσε αφενός μια ισχυρή πλειοψηφία στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (ή μήπως στον Κυριάκο Μητσοτάκη;), η οποία επιτεύχθηκε με μια μεγάλη υποχώρηση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ και την επακόλουθη παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα αφήνοντας τον κοινοβουλευτισμό με χωλή αντιπολίτευση, ουσιαστικά ανύπαρκτη, αφού η αρχική – και μακρόχρονη – εσωστρέφεια που προκάλεσαν τα δύο αυτά γεγονότα ακολουθείται από αυτή την ιλαρή ως προς την εξέλιξή της αναμέτρηση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Σαν να μην μας έφταναν τα παρατράγουδα που βάλαμε στη βουλή και ευτελίζουν ακόμη περισσότερο το ήδη καταποντισμένο κύρος της, πωλητές μαντζουνιών, ευαγγελίων και μεγάλων ιδεών, Σπαρτιάτες που μάλλον ομοιάζουν σε Γραικύλους, Illuminati σε μια χριστιανό – ορθόδοξη version και ότι άλλο μπορεί να διαθέτει ένα σύγχρονο κοινοβουλευτικό τσίρκο, προέκυψε και ως υποψήφιος αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης το αγόρι από τη συσκευασία της Kinder σοκολάτας.
Η αλήθεια είναι ότι τον κύριο Κασσελάκη δεν τον γνώριζα. Δεν είχα δώσει ιδιαίτερη σημασία στις τελευταίες θέσεις των υποψηφίων του ψηφοδελτίου επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Η αλήθεια είναι ότι τον κύριο Κασσελάκη δεν τον γνωρίζω ακόμη – όχι, δεν έπαθα Χρυσούλα Διαβάτη. Απλά, όσο κι αναζήτησα στοιχεία για τo next big thing της πολύπαθης πολιτικής ζωή της χώρας, δεν κατόρθωσα να βρω κάτι. Πριν έρθει να σώσει τον ΣΥΡΙΖΑ, και σε δεύτερη φάση την Ελλάδα, δεν υπήρχε. Δεν υπήρχε εννοώ σαν κάτι αξιόλογο, σαν επιχειρηματίας ή τραπεζικό στέλεχος άξιο μνημόνευσης και αναφοράς. Ούτε ο ίδιος, ούτε και οι επιχειρήσεις που λέει ότι “έτρεχε” στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εν ολίγοις, ότι ξέρουμε για τον κύριο Κασσελάκη, είναι ότι μας δήλωσε ο ίδιος στο βιογραφικό του. Εάν δήλωνε αστροναύτης, θα λέγαμε ήρθε ο αστροναύτης να αναλάβει την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ. Τώρα μας είπε ότι υπήρξε στέλεχος της Goldman Sachs. Κάτι σαν τον Σούπερ Μάριο της Ιταλίας, μόνο που αν googlάρεις το όνομα του Mario Draghi, αυτό εμφανίζεται στο site της Goldman Sachs, του Economist, στο Investopedia, τους Financial Times και πάει λέγοντας. Try it baby. Από την άλλη, αν googlάρεις τον Κασσελάκη, θα βρεις δημοσιεύματα για το παρελθόν του στους Times της Κάτω Μαγούλας και της Άνω Ραχούλας. Try this, too. Αναζήτησε ιστοσελίδες των επιχειρήσεων του, τα εταιρικά προφίλ τους στο LinkedIn. Δεν τον ξέρω λοιπόν τον κύριο Κασσελάκη. Δεν ξέρω ποιος ήταν και τί έχει πετύχει πριν εμφανιστεί στην Ελλάδα ως άλλος Καποδίστριας ή Ελευθέριος Βενιζέλος. Αλλά δεν ξέρω ούτε και τι πρεσβεύει πολιτικά. Και πάλι προσπάθησα να βρω στο διαδίκτυο τις θέσεις του, το όραμα του, τη στρατηγική του, αλλά εις μάτην και πάλι. Κάτι ευφυολογήματα της κακιάς ώρας και γενικότητες στα όρια της πολιτικής γελοιότητας…
Αυτός ο κύριος Κασσελάκης είναι κατά πάσα πιθανότητα ο νέος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ. Το κακό όμως, είναι πως αυτός θα είναι και ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης από αύριο. Και θα είναι και εκτός βουλής για τέσσερα χρόνια. Κατά τα φαινόμενα και ανεπαρκής και αόρατος. Εκρηκτικός συνδυασμός για τη λειτουργία του θεσμού της κοινοβουλευτισμού, σε μια περίοδο που ήδη έχουν γίνει εκπτώσεις σε επίπεδο λειτουργίας των θεσμών και λογοδοσίας της κυβέρνησης.
Ο κύριος Μητσοτάκης εκλέχθηκε πριν από λίγους μόνο μήνες με ποσοστό 41% και με μια αυτοδυναμία 159 βουλευτών. Δεν το λες κακή επίδοση, αλλά σίγουρα δεν ήταν αυτό που φαντάστηκε ότι θα μπορούσε να πετύχει μετά τις πρώτες εκλογές του Μαΐου: μια κυβέρνηση με πλειοψηφία 3/5 που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διατύπωση των αναθεωρητέων διατάξεων από την επόμενη Βουλή με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών, εφόσον η τρέχουσα Βουλή καθίστατο αναθεωρητική. Αλλά ακόμη κι αν δεν πέτυχε αυτό το στόχο δεν είμαι καθόλου βέβαιος εάν και κατά πόσο έχει συνειδητοποιήσει ότι η εύκολη επανεκλογή του οφείλεται στην αδυναμία του αντιπάλου του να “πείσει” ως εναλλακτική επιλογή, και όχι στο γεγονός ότι οι πολίτες θεωρούν την προηγούμενη θητεία του επιτυχημένη. Προσωπικά είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι δεν είναι, σίγουρα όχι στον βαθμό που μπορεί να πιστεύει ο ίδιος, όντως θεωρώ αποκομμένος από την πραγματικότητα. Απλά, αυτή τη φορά ο αυτός είχε τον ρόλο του μονόφθαλμου, και ο άνεμος της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής χαλάρωσης ούριος για το καράβι της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο συνδυασμός αυτός τρέφει την αλαζονεία. Μια αλαζονεία που εκφράζεται μέσα από την έννοια και κυρίως τη λειτουργία του επιτελικού κράτους.
Το περασμένο Σάββατο, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου του πρωθυπουργού στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, ζητήθηκε από τον κύριο Μητσοτάκη να αξιολογήσει την έως τώρα απόδοση του επιτελικού κράτους. Ομολογώ ότι με εξέπληξε η απάντηση του. Δυσάρεστα. Και αυτό για δύο λόγους: αφενός γιατί δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον εκνευρισμό του για την ερώτηση και αφετέρου γιατί μας είπε το εξής ανεκδιήγητο. Ότι εν ολίγοις, η έννοια του επιτελικού κράτους περιορίζεται και αφορά αποκλειστικά και μόνο τη διαδικασία συντονισμού του υπουργικού συμβουλίου και της κυβέρνησης από τον πρωθυπουργό. Το ‘πιασες Μήτσου μ; Επιτελικό κράτος σημαίνει συντονισμός της κυβέρνησης. Και το εισήγαγε πρώτος ο Κυριάκος. Δηλαδή ο Κώστας Σημίτης δεν συντόνιζε την κυβέρνηση του. Ούτε ο πατέρας του, ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δική του, ούτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Κι αν το κάνανε, γιατί δεν μπορεί να είναι κανείς τόσο ηλίθιος για να το αρνηθεί, το κάνανε πλημμελώς και αποτυχημένα. Μέχρι που ανακάλυψε αυτός την έννοια και το μηχανισμό του επιτελικού κράτους: την αποτελεσματικότητα του οποίου την έχουμε δει επανειλημμένα… Βέβαια, λίγα λεπτά αργότερα μας είπε ότι στα πλαίσια της λειτουργίας αυτού του επιτελικού κράτους και το Αστεροσκοπείο Αθηνών μπαίνει κάτω από τον πρωθυπουργό και την περιβόητη Πολιτική του Προστασία: να το συντονίσει κι αυτό, γιατί ότι θέλανε λέγανε αυτοί οι επιστήμονες και το αφήγημα έπαιρνε να ξινίζει. Βάλε ανεξάρτητες αρχές κάτω από τον πρωθυπουργό, βάλε επιστημονική κοινότητα κάτω από τον πρωθυπουργό και φαντάζομαι πως θα δούμε κι άλλα κάτω από τον πρωθυπουργό. Ο απόλυτος συντονισμός. Φυσική ξέρεις Μήτσου μ;
Δεν μπορώ να κατανοήσω πώς αυτός ο συγκεντρωτισμός συνάδει με τον αυτοπροσδιορισμό του ως φιλελεύθερος. Να φανταστώ ότι ο Viktor Orbán είναι ο Milton Friedman της Ουγγαρίας και ο ίδιος προορίζεται για το ρόλο του Friedrich Hayek. Στο πλαίσιο αυτό, μάλλον εντάσσεται και η υποχρεωτική ασφάλιση έναντι καιρικών φαινομένων και καταστροφών, αρχικά μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων και σε βάθος χρόνου όλων. Δεν με βρίσκει αντίθετο η δυνατότητα επιλογής της ιδιωτικής ασφάλισης. Τουναντίον, ο ίδιος κάνω χρήση της. Με πιάνουν τα διαόλια μου όμως, όταν το κενό που αφήνει η ανικανότητα ενός οκνηρού και αδηφάγου κράτους, πρέπει να το πληρώσει ο ιδιώτης. Εάν και αυτό το κενό πρέπει να το καλύψω εγώ, όπως κάνω με την υγεία, την παιδεία, και τόσα άλλα, προς τί οι φόροι και οι εισφορές; Αφού αύριο θα μου πεις να χρηματοδοτήσουμε και τα αντιπλημμυρικά και ποιος ξέρει, να συστήσουμε και κάνα κεφάλαιο με ιδιωτικό δανεισμό για την αγορά του F-35 της περιφέρειας μας, γιατί που ακούστηκε να πληρώνει το κράτος για την ακεραιότητα των συνόρων της δικής μου περιφέρειας; Όταν Κυριάκο δημιουργήσεις τις υποδομές που οφείλεις, με βάση τους κινδύνους και τις απειλές που σου συστήνουν οι ειδικοί, τότε υποχρέωσε με σε ιδιωτική ασφάλιση. Μέχρι τότε όμως, εάν θες να είσαι πρωθυπουργός της ψωροκώσταινας, να αναλάβεις επιτέλους το δικό σου μερίδιο ευθύνης και να μάθεις να ρίχνεις τα μούτρα σου, κάθε φορά που θα παρακαλάς για ελεημοσύνη και δανεικά τους “εταίρους”, χωρίς τις γελοιότητες περί ισχυρής οικονομικά Ελλάδας και περιφερειακής δύναμης. Γελάνε και τα τσιμέντα Κυριάκο, όσα δηλαδή δεν παρέσυρε ο Πηνειός. Λίγες μέρες μετά, στα πλαίσια εξειδίκευσης των μέτρων για την πάταξη της φοροδιαφυγής, άλλος ένας κεντρικό πυλώνας της πολιτικής της νέας κυβέρνησης, όπως μας είπε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, προτάθηκε και η αύξηση του φορολογικού συντελεστή για τα εισοδήματα των ελευθέρων επαγγελματιών έως 10.000 ευρώ από το 9% στο 15% με 20%. Ναι, και οι πέτρες γνωρίζουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ελευθέρων επαγγελματιών αποκρύπτει εισοδήματα, “φουσκώνει δαπάνες” και κοινώς φοροδιαφεύγει. Και η λύση που προτείνει το επιτελικό κράτος είναι να τιμωρήσει αυτούς τους λίγους που δεν φοροδιαφεύγουν; Ή να τιμωρήσει με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ποινή κάθε παραβάτη, ανεξαρτήτως του ύψους της φοροδιαφυγής; Τόσα μου λείπουν, τόσο θα σου βάλω το χέρι στην τσέπη. Αν αύριο μου λείψουν περισσότερα, θα στο βάλω πιο βαθιά. Για το χέρι μιλάμε πάντα. Αυτό θα πει κλασικός οικονομικός φιλελευθερισμός.
Καταλάβατε γιατί δεν μπορώ τους Κασσελάκηδες, ακόμη κι αν είναι εισαγόμενοι; Γιατί φοβάμαι τους Μητσοτάκηδες. Γιατί όση γοητεία κι αν ασκεί το νεοφερμένο, το πασπαλισμένο με χρυσόσκονη, φρου φρου κι αρώματα, δεν έχει ατζέντα. Και η δημοκρατία δεν χρειάζεται αστραφτερά χαμόγελα, τη ζαλίζουν και την αποπροσανατολίζουν. Η δημοκρατία χρειάζεται διαφορετικές φωνές, διαφορετικές απόψεις και εναλλακτικές, διαφοροποίηση και συμπερίληψη. Μόνο έτσι λειτουργεί αποτελεσματικά και μπορεί να δώσει λύσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, ένας θέτει την ατζέντα, με τρόπο ελεγχόμενο, ο ίδιος και τις εναλλακτικές: την εξής μία, τη δική του και επιλέγει και το δικό του τρόπο εφαρμογής. Αυτό λέγεται συγκεντρωτισμός και απαντάται σε άλλου είδους πολιτεύματα, τα οποία και αυτά έχουν αμφιλεγόμενη αποτελεσματικότητα. Και όπως ούτε ο συγκεντρωτισμός εγγυάται επιτυχία, κατά τον ίδιο τρόπο δεν τον εγγυάται και ο τεχνοκρατισμός. Το έχουμε δει επανειλημμένα. Να σας θυμίσω ότι συνήθως οι Μαύροι Κύκνοι, καθοδηγούνται από τεχνοκράτες, οι οποίοι συνήθως ηγούνται με αλαζονεία και εμμονές, χωρίς εναλλακτικές και κυρίως, κλεισμένοι σε ένα πύργο όπου δεν ακούγονται φωνές, δεν ακούγονται άλλες απόψεις. Και όταν οι ηγέτες αυτοί πέφτουν, συμπαρασύροντας τα πάντα στην πτώση τους, κάνουν θόρυβο. Εκκωφαντικό θόρυβο. Κι αναρωτιέσαι, “πώς έκανε τόσο θόρυβο, αυτός ο κούφιος ο Κασσελάκης;”
ΥΓ. Φαντάζομαι θα είδατε, θα ακούσατε ή θα διαβάσατε (η ακρόαση και κυρίως, η ανάγνωση δεν αποτυπώνει πάντως πλήρως την εικόνα), τις δηλώσεις του κυρίου Κασσελάκη σχετικά με το Κυπριακό. Εάν δεν το έχετε κάνει, καλό είναι να το κάνετε, αν και νομίζω ότι από την Κυριακή και μετά θα έχετε άπειρες ανάλογες ευκαιρίες. O tempora, o mores.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: pinterest
