Οι φρικαλεότητες στο όνομα της επιστήμης της ψυχολογίας ειδικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο είναι διαδεδομένες εδώ και χρόνια, όμως η υπόθεση του ιδρύματος συμμόρφωσης ατίθασων παιδιών όπως το χαρακτήριζαν ήρθε πρόσφατα στο προσκήνιο αποκαλύπτοντας τα βασανιστήρια εις βάρος των ανήλικων παιδιών της Αυστρίας.
…
Στην περιοχή Sonnenstraße στο Ίνσμπρουκ της Αυστρίας δημιουργήθηκε το 1954 ένας υποτιθέμενος σταθμός παρατήρησης παιδιών με ψυχική και συμπεριφορική αστάθεια υπό την αιγίδα της κυβέρνησης Τιρόλου, με επικεφαλή την Nowak-Vogl από την ίδρυσή του μέχρι και το 1987. Υπολογίζεται πως «φιλοξενήθηκαν» για έξι με οχτώ κατά μέσο όρο εβδομάδες περίπου 3.600 παιδιά ηλικίας 5-15 ετών τα οποία είτε προέρχονταν από ορφανοτροφεία, αναμορφωτήρια, δυσαρεστημένες με τη συμπεριφορά τους οικογένειες αλλά ακόμη και από άγαμες μητέρες.
Το ίδρυμα είχε τον ρόλο του τιμωρητή ο οποίος θα μεταμόρφωνε με βιταμίνες και πρακτικές πειθαρχίες τα δύσκολα παιδιά ώστε να μην εξελιχθούν αργότερα σε βαρίδια για την κοινωνία. Η πραγματικότητα ήταν ακόμη πιο ανατριχιαστική από την παραπάνω πρόταση. Αρχικά, τα παιδιά απαγορευόταν να μιλάνε, να γελάνε, να φωνάζουν, να βρέχουν τα κρεβάτια τους και να έχουν σεξουαλικές διεγέρσεις. Στοιβαγμένες ψυχές σε κρύα δωμάτια εξαναγκάζονταν να υπακούν στις διαταγές των υπαλλήλων και της υπεύθυνης αλλιώς θα κακοποιούνταν σωματικά πέρα από ψυχικά που αυτό γινόταν μονίμως. Ο κανονισμός του να μην ουρήσει κάποιο παιδί το κρεβάτι του κατά τη διάρκεια της νύχτας ήταν τόσο άγριος σε βαθμό που το καθένα φορούσε πάντοτε ενισχυμένα εσώρουχα με αισθητήρες. Αν εντοπιζόταν τέτοια περίπτωση, τότε όλο το ίδρυμα έπρεπε να ξυπνήσει, να παρενοχλήσει και χλευάσει το παιδί για την πράξη του ενώ στη συνέχεια οι υπάλληλοι με της λευκές ρόμπες, το άρπαζαν κάνοντάς το παγωμένα ντους και εγκαταλείποντάς στο για το υπόλοιπο της νύχτας σε μια σκοτεινή γωνία. Αυτή η εμμονή του ιδρύματος με τη βραδινή ούρηση προερχόταν από τη πεποίθηση πως τα παιδιά σκόπιμα το έκαναν είτε από αμέλεια είτε από αντίδραση, για αυτό και έπρεπε να λάβουν παραδειγματική και άκρως ταπεινωτική τιμωρία.
Ανελλιπώς χορηγούνταν στους ασθενείς του ιδρύματος φάρμακα και ενέσεις οι οποίες παρουσιάζονταν ως βιταμίνες αλλά όπως διαπιστώθηκε από τα έγγραφα ήταν κυρίως ένα εκχύλισμα από την επίφυση των βοοειδών που χρησιμοποιούσαν οι κτηνίατροι για να καταστείλουν τον οίστρο σε αγελάδες. Η λήψη στόχευε στον περιορισμό των ερωτικών σκέψεων και πράξεων των παιδιών διότι οι καθολικές αντιλήψεις των υπευθύνων το εκλάμβαναν ως ανωμαλία. Η Maria Nowak-Vogl ισχυρίστηκε ότι «η επίφυση έπρεπε να δοθεί μόνο σε παιδιά που είχαν καταβληθεί από «ενστικτώδη», όχι σε εκείνα που αυνανίζονταν λόγω παραμέλησης ή νευρωτισμού». Εύλογο είναι το γεγονός πως δεν είχαν γίνει έρευνες σχετικά με την επιρροή αυτού του εκχυλίσματος σε ανθρώπινο οργανισμό πόσο μάλλον σε παιδί ή έφηβο. Συνεπώς είναι άγνωστες οι επιδράσεις κατά τη φάση της ανάπτυξης και οι μετέπειτα παρενέργειες παρ’ όλα αυτά η διευθύντρια ήταν ανένδοτη «Όποιοι και αν ήταν οι κίνδυνοι που συνεπάγονταν οι βολές άξιζαν τον κόπο, έγραψε η Nowak-Vogl στην εργασία της για την υπερσεξουαλικότητα.»
Καταλυτικό ρόλο στην ιδεολογία της μεταπολεμικής Αυστρίας είχε ο ναζισμός και η θεωρία της Αρίας φυλής. Στην χώρα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ η σωστή αποναζικοποίηση αντιθέτως μετά την πτώση του ναζισμού η πλειονότητα των υψηλόβαθμων θέσεων εξουσίας πέρασαν στα χέρια ναζιστών. Ο τομέας της παιδοψυχιατρικής στην Αυστρία θεμελιώθηκε σε ναζιστικές βάσεις. Η ίδια η Maria Nowak-Vogl καταγόταν από οικογένεια με βαθιές ρίζες στο ναζιστικό καθεστώς.
Ποια ήταν η σκοτεινή και πραγματική φιγούρα της διευθύντριας;
Η Maria Vogl γεννήθηκε το 1922 κοντά στο Ίνσμπρουκ, έχοντας γονείς οι οποίοι είχαν άμεσες σχέσεις με τον ναζισμό, μιας και ο πατέρας της ήταν δικαστής σε υποθέσεις ανηλίκων. Εκείνη φοίτησε σε χώρο για εκπαίδευση δασκάλων διοικούμενος από Ναζί. Ενώ αργότερα σπούδασε στο τμήμα της ιατρικής αλλά και διδακτορικό στην θεραπευτική εκπαίδευση. Το 1967 παντρεύτηκε τον Johannes Heinz Nowak ψυχίατρο αλλά δεν απέκτησαν παιδιά.
Η Δρ. τα πρώτα χρόνια θεωρούνταν σεβαστό πρόσωπο από τα μέλη της ιατρικής κοινότητας και μη, καθώς διέθετε ακαδημαϊκό κύρος, πραγματοποίησε αναρίθμητες διαλέξεις για τον τομέα και χώρο εργασίας της, αλλά και για τις βραβεύσεις της με τον Μεγαλόσταυρο του Παπικού Τάγματος του St. Sylvester. Με το πέρασμα του χρόνου, οι μελέτες και η νοοτροπία της θα την στιγματίσουν αφού πλέον οι πρακτικές της ακόμη και τότε αναγνωρίζονταν όχι απλώς ως προβληματικές αλλά εγκληματικές και επικίνδυνες. Οι φοιτητές που παρακολουθούσαν τις διαλέξεις της στο Πανεπιστήμιο εξέφρασαν τα παράπονα και τις ανησυχίες τους για τις ανάρμοστες μεθοδολογίες που εφαρμόζει σε παιδιά. Πολλοί, διαμαρτυρήθηκαν όταν έφερνε παιδιά-ασθενείς μαζί της παρουσιάζοντας τα ως κατώτερα όντα, ως αντικείμενα παρατήρησης και μελέτης… κοινώς πειραματόζωα.
Η Maria Nowak-Vogl χαρακτηρίστηκε από τους τότε συνένοχους συνεργάτες της και ασθενών της ως μια σκληρή, αυταρχική και γεμάτη με μίσος και απέχθεια για τα παιδιά γυναίκα. Ήταν ένα άτομο υπέρ της βίας και της άγριας και ντροπιαστικής τιμωρίας η οποία συγκάλυπτε την διαστροφή της με το πέπλο της συμμόρφωσης. Αξίζει να τονιστεί πως οι νόμιμοι κηδεμόνες δεν γνώριζαν τι γινόταν μέσα στη βίλα αφού είχε ως προϋπόθεση την απουσία επικοινωνίας κατά τη περίοδο της κράτησης ώστε να επιτευχθεί ο υποτιθέμενος αγαθός σκοπός του εγκλεισμού, χωρίς αντιπερισπασμούς. Βέβαια, δεν είχαν ενημερωθεί ή συναινέσει για τις φαρμακευτικές αγωγές που χορηγούσαν αυθαίρετα τα μέλη του ιδρύματος.
Τα παράπονα δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1980 στην τηλεοπτική έκθεση “Προβληματικά παιδιά” της σειράς ORF teleobjektiv. Ωστόσο, μόλις τη δεκαετία του 2010 ξεκίνησε μια θεμελιώδης επανεκτίμηση της έκτασης της παραμέλησης και της κακοποίησης που βίωσαν τα παιδιά εκεί. Το Ιατρικό Πανεπιστήμιο δημιούργησε μια τηλεφωνική γραμμή για όσους επλήγησαν εκείνη την εποχή. Τον Νοέμβριο του 2013, μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων που δημιουργήθηκε από το πανεπιστήμιο παρουσίασε μια έκθεση στην οποία εξετάστηκε η χορήγηση φαρμάκων και η σωματική βία κατά τη διάρκεια της θεραπείας των μαθητών από τη Nowak-Vogl.
The New Yorker:Te Villa Where a Doctor Experimented On Children
Ο αγώνας αυτής της υπόθεσης οφείλετε στη δύναμη της Evy Mages, φωτορεπόρτερ στην Ουάσινγκτον, η οποία είχε διαμείνει για κάποιες εβδομάδες στο ψυχιατρικό ίδρυμα και μοιράστηκε με τον κόσμο τις τραυματικές στιγμές που αντίκρισαν τα αθώα μάτια ενός 8χρονου παιδιού.
Αυτή είναι μια συγκλονιστική ιστορία, η οποία σίγουρα δεν είναι η τελευταία που θα ακούσουμε. Αυτού του είδους σχολεία διαχείρισης δύσκολων και ατίθασων παιδιών υπήρξαν σε πολλά σημεία της Ευρώπης και του δυτικού κόσμου αλλά όχι μόνο.
Φωτογραφία εξωφύλλου: H Evy Mages 8 ετών / Courtesy of Evy Mages
