Το 63 π.Χ. μετά από περίπου 500 χρόνια κυριαρχίας, ο λαός του Ισραήλ έχασε την ελευθερία του από τους Ρωμαίους, όταν οι τελευταίοι εισέβαλαν υπό τον Πομπήιο στα Άδυτα των Αδύτων του Ναού της Ιερουσαλήμ. Το 70 μ.Χ. οι Εβραίοι εξεγέρθηκαν εναντίον των Ρωμαίων, με καταστροφικό όμως αποτέλεσμα για τους ίδιους. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες αφού λεηλάτησαν την Ιερουσαλήμ, έβαλαν φωτιά στον Ναό και έκαψαν συθέμελα ολόκληρη την πόλη. Ο επίλογος του πρώτου Ρωμαίο – Ιουδαϊκού πολέμου γράφηκε 3 χρόνια αργότερα, όταν καταλήφθηκε και η Masada, το τελευταίο οχυρό των Εβραίων. Η θυσία της Masada, όπως έχει μείνει γνωστή, αποτελεί μια από τις πλέον ιερές στιγμές στην εβραϊκή ιστορία. Κάθε παιδί στο Ισραήλ γνωρίζει πώς όταν ο στρατιωτικός διοικητής των τελευταίων Εβραίων επαναστατών συνειδητοποίησε ότι η πτώση του οχυρού ήταν πλέον αναπόφευκτο γεγονός, παρότρυνε τους άντρες του να προβούν σε ομαδική αυτοκτονία, παρά να πέσουν στα χέρια του εχθρού. Σύμφωνα με το μύθο, που ντύνει το ιστορικό γεγονός και του χαρίζει τη μοναδική θέση στη συλλογική μνήμη των Εβραίων, κάθε άνδρας θανάτωσε τη γυναίκα του και τα παιδιά του, ενώ επιλέχθηκαν με κλήρο δέκα άνδρες για να θανατώσουν τους υπόλοιπους. Ακολούθως, ο ένας από αυτούς θανάτωσε τους υπόλοιπους εννέα και έδωσε τέλος στη ζωή του με το σπαθί του. Κάπως έτσι τελείωσε ο πρώτος Ρωμαίο – Ιουδαϊκός πόλεμος. Ακολούθησε άλλος ένας 60 χρόνια περίπου αργότερα με παρόμοια κατάληξη για τους Εβραίους και ο οποίος σηματοδότησε την έναρξη της Περιόδου Διασποράς.
Δύο χιλιάδες χρόνια σχεδόν αργότερα, πολύ φοβάμαι ότι μπορεί να γίνουμε μάρτυρες ενός ιστορικού αντίστοιχου της καταστροφής της Ιερουσαλήμ και της θυσίας της Masada. Αυτή τη φορά όμως τη θέση των ρωμαϊκών λεγεώνων έχει ο IDF (Israel Defense Forces) και η Masada είναι η Λωρίδα της Γάζας. Σε αυτή την αναλογία, το ρόλο του αυτόχειρα, σε καμία περίπτωση όμως ηρωικού, παίζει η Hamas και ο στρατιωτικός της βραχίονας, οι ταξιαρχίες της Al Qassam.
H Hamas είναι μια πολιτική και παραστρατιωτική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1987, κατά τη διάρκεια της πρώτης παλαιστινιακής Ιντιφάντα[i] (1987-1993), από τον Σεΐχη Ahmed Yassin και τον Mohammad Taha, της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Πρόκειται για ένα κατά βάση εξτρεμιστικό ισλαμικό κίνημα (άλλωστε το όνομα του αποτελεί ακρωνύμιο του Ισλαμικού Κινήματος Αντίστασης), με κύριο στόχο τον αφανισμό του Ισραήλ. Παρά το γεγονός ότι με βάση το νέο του καταστατικό του 2017, που υιοθετεί μια πιο μετριοπαθή εικόνα, αποδέχεται την πιθανότητα ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα της συμφωνίας του 1967, στο άρθρο 20 αναφέρει ότι “η Hamas απορρίπτει οποιαδήποτε εναλλακτική λύση πέρα από την πλήρη και καθολική απελευθέρωση της Παλαιστίνης, από τον ποταμό (Ιορδάνη) μέχρι τη θάλασσα (Μεσόγειο)”, μεταξύ των οποίων δηλαδή εκτείνεται το Ισραήλ.
Το 2006, μια χρονιά μετά την οριστική αποχώρηση των Ισραηλινών από την Λωρίδα της Γάζας (με τη λήξη του Πολέμου των 6 Ημερών το 1967, η Λωρίδα της Γάζας τελούσε υπό ισραηλινή κατοχή), η Hamas κέρδισε τις παλαιστινιακές εκλογές, τόσο στη Γάζα, όσο και στη Δυτική Όχθη. Η νίκη αυτή ήταν αποτέλεσμα περισσότερο της δυσαρέσκειας του παλαιστινιακού λαού απέναντι στη διεφθαρμένη ηγεσία της Fatah, παρά ως επιβράβευση της αποτελεσματικότητας της Hamas στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης, την επαναφορά των συνόρων στα όρια της συμφωνίας του 1967 και την καθολική αναγνώρισης της ως ανεξάρτητο κράτος. Για ένα περίπου χρόνο, διάφορες κυβερνήσεις εθνικής ενότητας με τη συνεργασία Hamas και Fatah έλαβαν χώρα, με τη Fatah να είναι ισχυρότερη στη Δυτική Όχθη (όπου κατοικούν περίπου 2,5 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι) και τη Hamas στη Λωρίδα της Γάζας (όπου κατοικούν περίπου 1,8 εκατομμύρια). Το τανγκό αυτό δυστυχώς έληξε άδοξα όταν η Hamas δολοφόνησε ένα ανώτερο αξιωματικό ασφαλείας της Fatah στη Γάζα και υπό τον ισχυρισμό ότι οι δυνάμεις ασφαλείας της Fatah δεν θα εκτελούσαν τις εντολές του υπουργού Εσωτερικών της Παλαιστινιακής Αρχής, που ήταν στέλεχος της Hamas. Μετά από τα γεγονότα αυτά, επήλθε πλήρης ρήξη μεταξύ Hamas και Fatah, που συνοδεύτηκε από την κήρυξη της Hamas, εκτός νόμου, από τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Mahmoud Abbas. Έκτοτε, η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο οργανώσεων καλά κρατεί, με τη Hamas να ελέγχει πλήρως τη Λωρίδα της Γάζας και τη Fatah να διατηρεί ον έλεγχο της Δυτικής Όχθης.
Για όσους δεν γνωρίζουν τη γεωγραφία και την ιστορία της περιοχής, πρέπει να έχει γίνει σαφές μέχρι τώρα, ότι τόσο γεωγραφικά, όσο και πολιτικά υπάρχουν αυτή τη στιγμή δύο παλαιστινιακές οντότητες: η μία στη Δυτική Όχθη και η άλλη στη Λωρίδα της Γάζας. Η τελευταία βρίσκεται μακρά στην πιο δύσκολη θέση από τις δύο. Σε μια λωρίδα γης, με μήκος 41 χιλιόμετρα και μέσο πλάτος 12 χιλιόμετρα συνωστίζονται σχεδόν 2 εκατομμύρια άνθρωποι σε συνθήκες πλήρους εξαθλίωσης, καθώς τα τελευταία 16 χρόνια βρίσκεται σε συνθήκες απόλυτης απομόνωσης από τους Ισραηλίτες, ενώ και τα νότια σύνορα με την Αίγυπτο είναι κλειστά, καθώς το στρατιωτικό καθεστώς του Καΐρου, μετά την ανατροπή της κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων το 2013, δεν έχει καμιά διάθεση να δει μια άλλη ισλαμική οργάνωση να επιχειρεί στην επικράτεια της. Η Λωρίδα της Γάζας, είναι επί της ουσίας αυτό που λέει το όνομα της: μια λωρίδα γης, στα δυτικά της οποίας βρίσκεται η Μεσόγειος και τα ισραηλινά πολεμικά πλοία, ενώ τα στα υπόλοιπα χερσαία σύνορα της είναι υψωμένα προστατευτικά τείχη. Όχι βέβαια για να προστατεύσουν του Παλαιστίνιους κατοίκους της από εξωτερικούς εισβολείς, αλλά για να προστατεύουν του Ισραηλίτες από τις τρομοκρατικές επιθέσεις αυτοκτονίας, αλλά και τη ρίψη ρουκετών από την πλευρά της Hamas, αλλά και άλλων ελάσσονων φατριών που εδρεύουν και δρουν στη Γάζα.
Από αυτό το πολύπαθο λοιπόν σημείο εξαπέλυσε την επίθεση της η Hamas το πρωί του Σαββάτου της 7ης Οκτωβρίου 2023. Μια ημέρα που θα χαραχθεί σίγουρα στη μνήμη των Ισραηλιτών ως μια από τις χειρότερες στιγμές της μακροχρόνιας ιστορίας τους. Μια μέρα που πιθανόν θα χαραχθεί και στη μνήμη των Παλαιστινίων, καθώς ίσως αποτελέσει το χρονικό σημείο μηδέν για την ολοκληρωτική ισοπέδωση της Λωρίδας της Γάζας. Μέχρι τη στιγμή που γράφεται το κείμενο αυτό η κυρίαρχη αίσθηση είναι ότι επίκειται χερσαία επιχείρηση γιγαντιαίων διαστάσεων. Για πρώτη φορά στην ιστορία του σύγχρονου Ισραήλ, έχουν επιστρατευτεί 360.000 έφεδροι, ενώ η χώρα βρίσκεται επισήμως σε πόλεμο με μια τρομοκρατική οργάνωση. Πώς φτάσαμε όμως στο σημείο αυτό;
Οι αραβοϊσραηλινές σχέσεις παραδοσιακά, από ιδρύσεως του σύγχρονου Ισραηλινού κράτους το 1948 κινούνταν σε τεντωμένο σχοινί, έχοντας οδηγήσει μέσα σε περίπου 75 χρόνια σε τέσσερις Αραβοϊσραηλινούς πολέμους, δύο Ιντιφάντες και ένα Λιβανοϊσραηλινό πόλεμο, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς εκατέρωθεν και με βαθιές πληγές στη συλλογική συνείδηση των λαών της περιοχής. Οι αιτίες πολλαπλές και σύνθετες. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μίγμα θρησκευτικού φανατισμού και γεωπολιτικών διαφορών. Η Παλαιστίνη και η Ιερουσαλήμ αποτελούν ιερή γη για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες και αιώνιο μήλο της έριδος. Από την άλλη, είναι το γεωγραφικό σημείο στο οποίο συναντώνται γεωγραφικά και πολιτισμικά η Ευρώπη, με την Ασία και την Αφρική. Προσθέστε σε αυτό και την τόσο κρίσιμη εγγύτητα στα στενά του Σουέζ, καθώς και την κρίσιμη θέση της πάνω στον, αυξανόμενης σημασίας, διάδρομο Ινδίας, Σαουδικής Αραβίας, Ισραήλ και Ευρώπης και έχετε στα χέρια σας μια περιοχή του πλανήτη που όλοι οι μεγάλοι παίκτες θα ήθελαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να ελέγξουν ή να κατέχουν.
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, με τη διαμεσολάβηση και των Ηνωμένων Πολιτειών, υπήρξε μια συστηματική προσπάθεια εξομάλυνσης των Αραβοϊσραηλινών σχέσεων. Επιστέγασμα αυτών υπήρξαν οι περίφημες διμερείς συμφωνίες μεταξύ Ισραήλ και Μπαχρέιν, Ισραήλ και Μαρόκου και Ισραήλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που υπεγράφησαν τον Σεπτέμβριο του 2020 (γνωστές και ως Συμφωνίες του Αβραάμ, από το όνομα του βιβλικού Αβραάμ, κοινού προγόνου τόσο των Αράβων, όσο και των Εβραίων, σύμφωνα με τα ιερά κείμενα των δύο λαών). Να θυμίσω ότι χρονικά είχαν προηγηθεί οι συμφωνίες με Αίγυπτο (η πρώτη Αραβική χώρα που αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ) και Ιορδανία. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ (Abraham Accords), μεταξύ άλλων έχουν ως στόχο να προάγουν την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, βασισμένη στην αμοιβαία κατανόηση και συνύπαρξη των κρατών της περιοχής, με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ελευθερία, συμπεριλαμβανομένης και της θρησκευτικής ελευθερίας. Οι συμφωνίες αυτές έχουν λειτουργήσει μεταξύ άλλων θετικά στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης των ισραηλινό – παλαιστινιακών σχέσεων, με το πάγωμα του εποικισμού της Δυτικής Όχθης από του Ισραηλινούς, με αμερικάνικη προίκα βέβαια 50 F-35 για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα!
Κι αν το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και τα Αραβικά Εμιράτα αποτελούν μικρούς παίκτες στην παγκόσμια πολιτική σκακιέρα, δεν ισχύει το ίδιο και για τη Σαουδική Αραβία: τη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα του κόσμου, η βασιλική οικογένεια της οποίας αποτελεί τη θρησκευτική ηγεσία των Σουνιτών Ισλαμιστών (οι Σουνίτες αποτελούν περίπου το 85% του παγκόσμιου μουσουλμανικού πληθυσμού) και στην επικράτεια της οποίας βρίσκονται τα δύο πλέον ιερά τεμένη των μουσουλμάνων. Μέχρι να εξαπολύσει η Hamas την τρομοκρατική της επίθεση το προηγούμενο Σάββατο, Ισραήλ και Σαουδική Αραβία βρίσκονταν σε πορεία εξομάλυνσης των μεταξύ τους σχέσεων, η οποία στο τέλος της θα κατέληγε σε διμερή συμφωνία, στα πρότυπα των συνθηκών με τα προαναφερθέντα αραβικά κράτη. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών να απομονώσει το Ιράν, τον βασικό σύμμαχο και χρηματοδότη της Hamas, και επιπλέον, θα μπορούσε να διοχετεύσει κεφάλαια στην Παλαιστινιακή Αρχή, δηλαδή στην Fatah και τη Δυτική Όχθη, αφήνοντας έξω τη Hamas. Μπορεί αυτή η συμφωνία να εκτροχιαστεί; Για να δούμε.
Η επιχείρηση “πλημμύρα του Al Aqsa” που εξαπέλυσε η Hamas, δεν έχει προηγούμενο όσον αφορά το πλήθος των ομήρων που απήγαγαν. Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις, γίνεται αναφορά για περισσότερους από 150 απαχθέντες, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά. Η απαγωγή Ισραηλινών, αποτελεί προσφιλή τακτική των τρομοκρατών της Hamas, προκειμένου να διαπραγματευτεί συνήθως, την ανταλλαγή των ομήρων με φυλακισμένους παλαιστίνιους τρομοκράτες. Από την άλλη το Ισραήλ, έχει μακρά ιστορία στην ανταλλαγή ομήρων καθώς ιεραρχεί υψηλά τις ζωές των πολιτών του. Να σας θυμίσω ότι το 2011, αντάλλαξε περισσότερους από 1.000 φυλακισμένους Παλαιστίνιους μαχητές της Hamas για τον Ισραηλίτη στρατιώτη Gilad Sahit, που κρατούνταν όμηρος στη Γάζα από την Hamas. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά. Αφενός γιατί ο αριθμός των 150 απαχθέντων είναι μεγάλος για να μπορέσει να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης, αλλά και γιατί από την άλλη, οι 1.400 περίπου νεκροί Ισραηλίτες, με τα μέχρι τώρα επίσημα στοιχεία, έχουν συσπειρώσει σε απόλυτο βαθμό το μεγαλύτερο μέρος του Ισραηλινού λαού, που απαιτεί την εξάλειψη της Hamas. Φυσικά, η εξαφάνιση της Hamas από προσώπου γης, προϋποθέτει boot on the ground, δηλαδή χερσαία επέμβαση με ό,τι αυτό σημαίνει και για τις δύο μεριές. Αυτό που μετά βεβαιότητας συνεπάγεται είναι εκατόμβες νεκρών. Αναφέρθηκε και παραπάνω, ότι η Λωρίδα της Γάζας είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη του κόσμου και επιπλέον, το υπέδαφος της είναι γεμάτο υπόγεια τούνελ, μέσω των οποίων οι ισλαμιστές μαχητές μεταφέρουν οπλισμό και εφόδια. Για τις χερσαίες δυνάμεις του Ισραήλ που θα επιχειρήσουν σε αυτό το χώρο, η επέμβαση συνεπάγεται ένα ανταρτοπόλεμο 360 μοιρών, με κάτι περισσότερο από δεδομένες τις απώλειες από φίλια πυρά. Επιπρόσθετα, σε ένα τόσο χωροταξικά στενό χώρο όπου ο πόλεμος διεξάγεται με μορφή άτακτου πολέμου, είναι εξαιρετικά δύσκολη η διάκριση ανάμεσα σε ισλαμιστές μαχητές και άμαχο πληθυσμό. Οι παράπλευρες απώλειες, αλλά και οι ακρότητες θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Όποιος επιχειρεί κάτω από τέτοια ψυχολογική πίεση και stress είναι πολύ εύκολα να εκτονωθεί μέσω της πλήρους αποκτήνωσης. Δυστυχώς, το έχουμε δει να επαναλαμβάνεται.
Επανερχόμαστε λοιπόν στο τελευταίο ερώτημα μας. Μπορεί η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ να εκτροχιαστεί; Πολλά θα εξαρτηθούν από τη βούληση του Ισραήλ να επέμβει με χερσαίες δυνάμεις – κάτι που στην παρούσα φάση θεωρείται κάτι περισσότερο από δεδομένο – και από την έκταση που θα έχουν αυτές. Ακρότητες και μεγάλος αριθμός νεκρών αμάχων, γυναικών και παιδιών είναι βέβαιο ότι θα συσπειρώσει τον Αραβικό Σύνδεσμο απέναντι στο Ισραήλ και θα ασκήσει πιέσεις στη Σαουδική Αραβία. Πιέσεις που θα δεχθεί βέβαια και από το εσωτερικό της. Μην ξεχνάμε ότι οι Παλαιστίνιοι είναι Σουνίτες, χαρακτηριστικό που προσδίδει ιδιαίτερη πίεση στη Σαουδική Αραβία και τον πρίγκηπα διάδοχο Mohammed bin Salman, ως προστάτη των Σουνιτών μουσουλμάνων, αλλά και των Παλαιστινίων.
Θεωρώ πώς κανείς σήμερα δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το μέλλον. Αυτό που θεωρώ όμως σχεδόν βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται να επικρατήσει σύνεση, λογική και κλίμα συναίνεσης. Από τη μία η Hamas, ένα πολιτικά και θρησκευτικά φανατισμένο πολιτικό μόρφωμα με ένα φανατισμένο και μισαλλόδοξο παραστρατιωτικό βραχίονα, και από την άλλη η πλέον συντηρητική και συγκεντρωτική κυβέρνηση του Ισραήλ, ίσως από γεννήσεως του. Η τρομοκρατική ενέργεια της Hamas – γιατί για τρομοκρατική ενέργεια πρόκειται – κατόρθωσε να συσπειρώσει γύρω από το πρόσωπο του ακραίου Benjamin Netanyahu, όλες σχεδόν τις συνιστώσες του ισραηλιτικού πολιτικού φάσματος. Και πιστέψτε με, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο. Μπορεί στα δικά μας μάτια, τόσο οι Παλαιστίνιοι, όσο και οι Ισραηλίτες να φαντάζουν ως συμπαγείς εθνοτικές ομάδες, αλλά οι πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.
Με βάση την απογραφή του 2014, το εβραϊκό στοιχείο αντιστοιχεί στο 75% του πληθυσμού του Ισραήλ, ενώ ο μουσουλμανικός πληθυσμός αντιστοιχεί στο 17% (!). Οι Δρούζοι και οι χριστιανοί από 2% ενώ το υπόλοιπο 4% αποτελείται από μία ποικιλία μειονοτήτων. Ωστόσο, και ανάμεσα στη εβραϊκή πλειοψηφία υπάρχουν βαθύτατες διαιρέσεις. Η μακροχρόνια Περίοδος της Διασποράς έχει διαχωρίσει του Εβραίους σε δύο κύριες κατηγορίες , τους Ασκενάζι που περιπλανήθηκαν στη Δύση και τους Σεφαραδίτες που εκδιώχθηκαν από τις αραβικές χώρες μετά το 1948. Οι Ασκενάζι παραδοσιακά έτειναν να θεωρούνται οι κυρίαρχοι του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου, λόγω της μόρφωσης και της ευρωπαϊκής τους κουλτούρας, αλλά και λόγο της πρώιμης εγκατάστασης τους στην Παλαιστίνη από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια οι Σεφαραδίτες έχουν αυξήσει την επιρροή τους και τα θρησκευτικά τους κόμματα είναι αυτά που σήμερα στηρίζουν την κυβέρνηση συνασπισμού έξι κομμάτων του Benjamin Netanyahu. Βέβαια, είτε πρόκειται για Σεφαραδίτες, είτε για Ασκενάζι, υπάρχει άλλη μια σκληρότερη θρησκευτική διαστρωμάτωση, αυτή μεταξύ του κοσμικού (49%), του παραδοσιακού (29%), του θρησκευτικού (13%) και του υπερορθόδοξου στοιχείου (9%), επίσης γνωστοί ως Χαρεντίμ: αυτοί που ριγούν μπροστά στο Θεό. Αυτά τα στρώματα, ζουν όλα μαζί σε μια μικρή χώρα, μιλάνε την ίδια γλώσσα, αλλά σπάνια έχουν κοινωνικές επαφές μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, πόλεις ολόκληρες, όπως η Ιερουσαλήμ ή το Τελ Αβίβ είναι χωρισμένες σε περιοχές που είναι σχεδόν αποκλειστικά κοσμικές ή θρησκευτικές. Είναι σαφές ότι αυτές οι κοινωνικές διαστρωματώσεις επηρεάζουν επίσης την πολιτική σφαίρα, αλλά και τον τρόπο που προσεγγίζουν το παλαιστινιακό ζήτημα και τις προτεινόμενες λύσεις.
Έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε πώς όλες αυτές οι κοινωνικές ομάδες στο εσωτερικό του Ισραήλ θα διαμορφώσουν τις ισορροπίες στο άμεσο μέλλον και μετά από μια ισχυρή χερσαία επέμβαση, ως πράξη εκδίκησης μετά της δικής τους 11ης Σεπτεμβρίου. Ενώ τώρα το μέτωπο φαίνεται σχεδόν συμπαγές, δεν μπορεί κανείς να προεξοφλήσει την ίδια στάση όταν θα εμπλακούν σε ένα πόλεμο από τον οποίο δεν γνωρίζουν πότε και πώς θα βγουν. Αλήθεια, οι άνθρωποι δεν διδασκόμαστε από την ιστορία;
Στις αρχές αυτού του αιώνα, οι ΗΠΑ δέχτηκαν ένα αντίστοιχο τρομοκρατικό χτύπημα για το οποίο δεν είχαν την παραμικρή υποψία ότι θα συμβεί. Αντέδρασαν με τον τρόπο που αναμένεται και που έχει διακηρύξει ότι θα αντιδράσει το Ισραήλ τις επόμενες μέρες. Το αποτέλεσμα ήταν μάλλον αρνητικό για τις ΗΠΑ: σύρθηκαν σε μια σειρά από πολέμους στη Μέση Ανατολή και το Αφγανιστάν από τους οποίους αποχώρησαν χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ή μάλλον υπήρξε αποτέλεσμα: η απώλεια της ιδιότητας της μοναδικής υπερδύναμης και η μεταβολή της παγκόσμιας τάξης. Σίγουρα το Ισραήλ δεν είχε, ούτε θα έχει ποτέ μια αντίστοιχη θέση, κατ’ αναλογία όμως, μπορεί να εμπλακεί σε ένα πόλεμο που θα το φθείρει οικονομικά και γεωπολιτικά, ενώ παράλληλα μπορεί να διακινδυνεύσει τις σχέσεις του με μέρος του αραβικού κόσμου που με τόσο κόπο έχτισε.
Η έκβαση αυτής της σύγκρουσης είναι ένα γεγονός που περιμένουν να ζυγίσουν μια σειρά από χώρες της περιοχής, προεξέχοντος του Ιράν και της Τουρκίας που διεκδικούν ηγετική θέση στον μουσουλμανικό κόσμο. Πέραν αυτών και των χωρών του Αραβικού Συνδέσμου, συμφέροντα που εξαρτώνται από την έκβαση της σύγκρουσης έχουν έμμεσα τόσο η Ρωσία, όσο και η Κίνα, συναρτώντας το παλαιστινιακό ζήτημα με ενδεχόμενη εμπλοκή και φθορά των ΗΠΑ. Τέλος, ούτε εμάς αφήνει αδιάφορους ό,τι συμβαίνει στο Ισραήλ. Ο ενιαίος ενεργειακός χώρος που συγκροτούν το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα, καθιστούν το ελληνικό στοιχείο στα μάτια πολλών Αράβων ως φίλα προσκείμενο στο Ισραήλ και ως εκ τούτου πιθανό στόχο αντιποίνων σε περίπτωση μιας γενικευμένης Τζιχάντ.
Το θέμα της Παλαιστίνης δεν εξαντλείται σε μερικές γραμμές. Είναι τόσο σύνθετο, πολύπλοκο και οι ρίζες του απλώνονται σε βάθος αιώνων, που δεν μπορεί να αποτυπωθεί σε πλήρη ανάπτυξη ούτε καν σε ένα βιβλίο. Δυστυχώς, αντιστοίχως πολύπλοκη και απρόβλεπτη είναι η έκβαση του. Τις περισσότερες φορές, η επιλογή του πολέμου είναι η σιωπηλή παραδοχή της αποτυχίας του συστήματος αξιών του πολιτισμένου ανθρώπου. Αυτή η σύγκρουση, που μέρα με τη μέρα κλιμακώνεται ολοένα και περισσότερο, θα είναι μια σύγκρουση δίχως ήρωες και θαυμαστά κατορθώματα. Σε αυτή τη σύγκρουση, όλοι έχουν τα χέρια τους βουτηγμένα στο αίμα. Αλλά εάν θέλουν να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους και κυρίως, εάν επιθυμούν να δώσουν τέλος σε αυτό τον αέναο κύκλο αίματος, θα πρέπει να σταματήσουν και οι δύο να διεκδικούν για τον εαυτό τους τη θέση του θύματος και το ηθικό πλεονέκτημα. Αυτό έχει χαθεί προ πολλού…
Αντί επιλόγου. Το κείμενο ολοκληρώθηκε το βράδυ της Πέμπτης 12 Οκτωβρίου, έξι ημέρες μετά το χτύπημα της Hamas. Μέχρι αυτή τη στιγμή ο αριθμός των νεκρών Ισραηλιτών ανέρχεται σε 1.300 περίπου. Από την άλλη πλευρά, γίνεται λόγος για 1.400 νεκρούς Παλαιστίνιους. Το υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ ανακοίνωσε ότι έχει ρίξει σε αυτή τη μικρή γωνία του πλανήτη περίπου 6.000 πυραύλους. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν δήλωσε ότι “Η σαφής απάντησή μας είναι ότι όλα εξαρτώνται από τις ενέργειες του σιωνιστικού καθεστώτος στη Γάζα”, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός δεύτερου μετώπου στα σύνορα με τον Λίβανο και την ενεργή εμπλοκή της Hezbollah. Σε 150.000 υπολογίζονται περίπου οι πύραυλοι της Hezbollah που μπορούν να πλήξουν πόλεις του Ισραήλ. Η πληροφόρηση που διαθέτουμε είναι ασύμμετρη. Δύσκολα αξιολογούνται οι πληροφορίες που έρχονται από τη Λωρίδα της Γάζας.
[i] “Ιντιφάντα”: προέρχεται από την αραβική λέξη “ναφάντα” που σημαίνει απαλλαγή, και επί του προκειμένου, μεταφράζεται ως απελευθέρωση από την καταπίεση.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Το πλάνο ενός τζαμιού που καταστράφηκε από ισραηλιτικές αεροπορικές επιδρομές στην πόλη της Γάζας / Mohammed Talatene / dpa / Getty
