“Πολλά είναι τα φοβερά, μα τίποτα δεν υπάρχει πιο φοβερό από τον άνθρωπο”. Αυτή η αλήθεια δεν έχει αλλάξει, κι ας πέρασαν από τη στιγμή που το έγραψε ο Σοφοκλής κοντά 2.500 χρόνια. Τόσα και τόσα αλλάξαμε από τότε, να γίνουμε άνθρωποι όμως δεν το κατορθώσαμε. Κάθε άλλο μάλιστα. Θαρρώ αποκτηνωθήκαμε ακόμη περισσότερο. Τουλάχιστον τότε, ακόμη κι ο πόλεμος είχε μια κάποια ηθική. Οι στρατοί αντιμετώπιζαν στρατούς. Ο πολεμιστής σκότωνε τον πολεμιστή. Κι όταν χορταίναν τη δίψα τους από αίμα, συμφωνούσαν ανακωχές για να τιμήσουν και να θάψουν τους νεκρούς τους.
Σήμερα οι στρατοί βομβαρδίζουν κατοικημένες περιοχές. Σήμερα οι παραστρατιωτικές οργανώσεις σηκώνουν μπροστά τους τείχη προστασίας φτιαγμένα από παιδιά και γυναίκες. Σήμερα δεν ακούγονται ιαχές πολέμου. Ακούγεται το bip της τεχνολογίας, ο εκκωφαντικός κρότος της έκρηξης. Και μετά βουβός θρήνος. Ο θρήνος της μάνας πάνω από το άψυχο κορμί του παιδιού της. Σήμερα ο θάνατος είναι εκκωφαντική σιωπή. Το κενό βλέμμα του παιδιού, δίπλα στο κουφάρι της μάνας του, του πατέρα του, του αδερφού του, της αδελφής του… Τί μπορεί να βλέπει πια αυτό το παιδί; Όνειρα; Μπα, για αρχή εφιάλτες. Τί άλλο μένει;
Σχεδόν ένας μήνας πέρασε από την ημέρα που η Hamas έθεσε σε εφαρμογή ένα σχέδιο που κατά πως φαίνεται μελετούσε και προετοίμαζε μήνες τώρα, με τη βοήθεια απ’ ότι φαίνεται της Hezbollah και του Ιράν. Ένα σχέδιο που θα εκτροχίαζε τις όποιες προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στο Παλαιστινιακό, στα πλαίσια άλλης μίας Συμφωνίας του Αβραάμ, της σημαντικότερης μέχρι στιγμής, ανάμεσα στο Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία. Και τα κατάφεραν. Για άλλη μια φορά βρέθηκαν κάποιοι να γυρίσουν τον χρόνο πίσω και τις όποιες προσπάθειες επίλυσης αυτού του γόρδιου δεσμού στο σημείο μηδέν. Τί μηδέν λέω; Κι ακόμη πιο πίσω. Και όλα αυτά πίσω από τη δικαιολογία ότι η συζήτηση για το Παλαιστινιακό είχε περιέλθει σε τέλμα.
Κάπως έτσι φτάνουμε στη σημερινή κατάσταση. Ποια είναι αυτή; Από τη μία το Ισραήλ καταμετρά 1.400 νεκρούς, ως αποτέλεσμα της τρομοκρατικής επίθεσης που εξαπέλυσε η Hamas την 7η Οκτωβρίου, και πρόκειται για τη μεγαλύτερη τραγωδία των Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα. Και αυτό είναι γεγονός. Γεγονός είναι επίσης πως με αφορμή το τρομοκρατικό αυτό χτύπημα, το Ισραήλ κήρυξε τον πόλεμο στη Hamas και μετά από προετοιμασίες δύο περίπου εβδομάδων εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, πρώτα με αεροπορικούς βομβαρδισμούς και εν συνεχεία με την είσοδο στρατιωτικών δυνάμεων. Πρόκειται για μια επίθεση, που στόχο έχει, όπως ανακοινώθηκε από την πλευρά της Ισραηλινής κυβέρνησης, την εξάρθρωση της Hamas και την ολοκληρωτική καταστροφή της. Τη στιγμή που γράφεται το κείμενο, ο IDF έχει περικυκλώσει την πόλη της Γάζας και όπως ανακοινώνουν ανώτεροι και ανώτατοι αξιωματούχοι του, είναι έτοιμος να προχωρήσει στο επόμενο βήμα: την είσοδο στην πόλη με στόχο να την “καθαρίσουν” σπιθαμή προς σπιθαμή από κάθε ίχνος της Hamas.
Οι νεκροί στη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του υπουργείου υγείας της Παλαιστίνης ξεπερνούν τους 10.000 και οι τραυματίες τους 25.000 και αυτό που τρομάζει ακόμη περισσότερο, είναι πως ανάμεσα στα θύματα βρίσκονται χιλιάδες παιδιά και γυναίκες. Όσο κι αμφισβητήσει κανείς τα νούμερα, και πάλι στο τέλος για χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες θα μιλάμε. Αυτό άλλωστε υποστηρίζει και Αμερικανός αξιωματούχος στους New York Times. Και δεν είναι μόνο οι νεκροί… Αυτό που γιγαντώνει τη θηριωδία που συντελείται αυτή την περίοδο είναι το γεγονός ότι σε 365 τετ. χλμ. βρίσκονται εγκλωβισμένοι 2,1 εκατομμύρια άνθρωποι, οι μισοί σχεδόν παιδιά και έφηβοι. Δείτε παρακάτω το συγκριτικό που έχει αναρτήσει σε άρθρο της η Washington Post, για να αποκτήσετε μια εικόνα σχετικά με την αναλογία έκτασης και πληθυσμού.
Το 47% του πληθυσμού στη Λωρίδα της Γάζας είναι κάτω των 18 ετών. Και οι συνθήκες του εγκλωβισμού είναι απάνθρωπες: υπάρχει έλλειψη τροφής, πόσιμου νερού και φαρμάκων. Για να πάρετε μια εικόνα, οι μισές μονάδες αφαλάτωσης νερού βρίσκονται εκτός λειτουργίας και οι υπόλοιπες υπολειτουργούν καθώς δεν υπάρχουν αρκετά αποθέματα πετρελαίου που τροφοδοτούν τη λειτουργία τους. Οι διακοπές ρεύματος και τηλεπικοινωνιών είναι συχνές και διαρκείς. Δεν ξέρω για σας, αλλά για μένα όλο αυτό ξυπνά στο μυαλό μου της περιγραφές της πολιορκίας του Μεσολογγίου… Την έκβαση της τη γνωρίζετε θαρρώ όλοι σας.
Πρόκειται για τις μεγαλύτερες απώλειες Παλαιστινίων μετά το 1982 και την εισβολή των Ισραηλινών στον Λίβανο για να εξαρθρώσουν τις δυνάμεις τότε της Fatah του Arafat. Σχεδόν. Σας θυμίζει κάτι το μοτίβο; Εκεί λοιπόν γυρίσαμε. Σαράντα και χρόνια πίσω… Κι άντε πάλι από την αρχή… Ποια αρχή όμως;
Για κάνουνε νέα αρχή, θα πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε αυτό το μακελειό που διαδραματίζεται τις τελευταίες δύο βδομάδες στη Λωρίδα της Γάζας. Γιατί περί αυτού πρόκειται: μακελειού, σφαγής. Οι μεν επικαλούνται το δικαίωμα της αυτοάμυνας, οι δε το δικαίωμα στην αντίσταση και την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους. Σήμερα και οι δύο ψεύδονται. Οικτρά. Και τα ψέματα τους συνθλίβουν ζωές ανθρώπων. Δυστυχώς άλλες είναι οι βλέψεις και των δύο και ουδεμία σχέση έχουν με τη λύση των δύο κρατών που μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά και αρμονικά.
Οι μεν Ισραηλίτες, βρήκαν αφορμή να εφαρμόσουν μια ακραία πολιτική εξαφάνισης των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας, παρά τα όσα υποστήριζαν αρχικά περί εξάρθρωσης της Hamas και εν συνεχεία αποχώρησης των από την περιοχή. Ήδη από προχθές και δια στόματος του πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu κάνουν λόγο για απροσδιορίστου χρόνου παραμονή τους στην Λωρίδα της Γάζας προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι έχει αποκατασταθεί η ασφάλεια και δεν πρόκειται να απειληθεί ξανά το Ισραήλ από ρίψεις ρουκετών ή εξορμήσεις τρομοκρατών από την Λωρίδα της Γάζας. Άγνωστο πόσο θα διαρκέσει αυτή η απροσδιορίστου χρόνου παραμονή. Την τελευταία φορά κατσικώθηκαν για καμιά εικοσαριά χρόνια. Τώρα μπορεί να κάτσουν άλλα τόσα και να κουβαλήσουν και μερικές χιλιάδες εποίκους. Και τί έγινε; Ποιος θα αντιδράσει; Εδώ καλά καλά δεν αντιδρούν τώρα με τόσες εκατόμβες νεκρών, με μαζικές κινητοποιήσεις σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο… Πυκνώνουν άλλωστε τα δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για ολοκληρωτική κατοχή της Λωρίδας της Γάζας από τους Ισραηλινούς και εξορία των Παλαιστινίων της περιοχής. Αναζητείται, λέει, περιοχή μετεγκατάστασης και έχουν προταθεί μεταξύ άλλων δύο έρημοι: η έρημος του Σινά και η έρημος Negev. Σχετικά δε, με την πρώτη επιλογή, έχει δει το φως της δημοσιότητας και έγγραφο του Ισραηλινού Υπουργείου Πληροφοριών (επιφυλάσσομαι σχετικά με την εγκυρότητα του εγγράφου, αλλά έχει γίνει αναφορά σε αυτό και από έγκυρα μέσα γι’ αυτό και το αναφέρω). Παρά το γεγονός ότι και οι δύο περιοχές έχουν απορριφθεί ευθύς εξαρχής (καμιά διάθεση δεν έχει ο Abdel Fattah el-Sisi και οι Αιγύπτιοι να φιλοξενήσουν στο έδαφος τους Παλαιστίνιους και δη μέλη της Hamas, ούτε βέβαια είναι το Ισραήλ διατεθειμένο να παραχωρήσει σπιθαμή γης, έστω και ερήμου σε Παλαιστίνιους), στέκομαι στο σημειολογικό του πράγματος. Επιδιώκουν να ξεριζώσουν 2 εκατομμύρια ανθρώπους και να τους πετάξουν στην έρημο. Το διανοείστε; Και αυτό εξετάζεται ως επιλογή! Ντρέπομαι.
Οι Παλαιστίνιοι της Hamas από την άλλη ψεύδονται λέγοντας ότι εξυπηρετούν τον σκοπό του Παλαιστινιακού λαού. Κάθε άλλο. Στόχος τους ήταν και εξακολουθεί να παραμένει η εξαφάνιση του Ισραήλ και η υπονόμευση οποιασδήποτε προσπάθειας επίλυσης του Παλαιστινιακού Ζητήματος, που να συμπεριλαμβάνει σε οποιαδήποτε μορφή του το Ισραήλ. Στελέχη της Hamas, σε συνεντεύξεις τους σε ξένα μέσα επαναλαμβάνουν ότι το χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου προέκυψε ως αντίδραση στην στασιμότητα στην οποία περιήλθε το Παλαιστινιακό Ζήτημα. Κι αναρωτιέμαι για ποια στασιμότητα μιλάνε, όταν η προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ προέβλεπε σχέδιο αναγνώρισης ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, ως προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση της συμφωνίας. Κοινώς η Hamas “χέστηκε” για τους Παλαιστίνιους. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πρόκειται για φανατικούς ισλαμιστές που εργάζονται για λογαριασμό των Σιιτών μουσουλμάνων της Hezbollah και του Ιράν και είναι λάθος να προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τους στόχους και τις στρατηγικές τους με όρους δυτικής σκέψης και δυτικής διπλωματίας. Δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου και κάποια στιγμή θα πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε.
Βέβαια, εκτός από την Hamas, ελάχιστη αξία για τη ζωή των Παλαιστινίων δίνουν και οι υπόλοιποι Άραβες. Το σαββατοκύριακο που έρχεται, θα λάβει χώρα στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, έκτακτη σύνοδος κορυφής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (Organization for Islamic Cooperation), με τη συμμετοχή και του Ιρανού πρωθυπουργού Raisi, για πρώτη φορά μετά την επανέναρξη των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν το Μάρτιο (με τη διαμεσολάβηση της Κίνας). Από όσα διαρρέουν στο διεθνή τύπο, η σύνοδος αυτή, αν και έχει ως βασικό θέμα την επίτευξη κατάπαυσης πυρός για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους Παλαιστίνιους στη Λωρίδα της Γάζας, μάλλον θα επικεντρωθεί σε δύο άλλες διαστάσεις του προβλήματος. Η πρώτη αφορά στο μέλλον της Λωρίδας της Γάζας και η δεύτερη αφορά στο χρόνο τερματισμού της Ισραηλινής επιχείρησης. Ο χρόνος αποτελεί μια σημαντική παράμετρος γιατί κάθε μέρα που περνά προσθέτει οργή στον αραβικό κόσμο, ο οποίος μαζικά θα απαιτήσει εκδίκηση, κινδυνεύοντας να πυροδοτήσει μια άνευ προηγουμένου σύρραξη στην περιοχή. Μέχρι στιγμής τα καθεστώτα των αραβικών κρατών φαίνεται να διατηρούν υπό έλεγχο την κατάσταση στο εσωτερικό τους, αλλά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτό θα συμβαίνει και αύριο. Αναφορικά με την πρώτη διάσταση, το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας, αυτό συσχετίζεται απολύτως με το μέλλον του Παλαιστινιακού Ζητήματος συνολικά, και προϋποθέτει δύο κρίσιμα ζητήματα: την εξεύρεση μια κοινής γραμμής μεταξύ Ιράν και Αραβικού Συνδέσμου, για την οποία έχω αμφιβολίες, αλλά και την αποδοχή της Ισραηλίτικής οντότητας από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη (το οποίο προσωπικά θεωρώ πολύ πιο εφικτό, με την προϋπόθεση ότι Σαουδική Αραβία και Ιράν βρίσκουν ένα κοινά αποδεκτό modus vivendi).
Βέβαια, σε αυτό το κουβάρι υπάρχει (ή μήπως όχι) και ο θείος Sam, οποίος προσπαθεί να βρει το δρόμο του σε μια κατάσταση ισορροπίας τρόμου. Από τη μία πλευρά, για λόγους εθνικών συμφερόντων υποστηρίζει έναν στενό σύμμαχο στην περιοχή, το Ισραήλ, έχοντας την ατυχία όμως να πρέπει να συνεννοηθεί με έναν αλλοπρόσαλλο Netanyahu, ο οποίος φαίνεται να ακολουθεί τη δική του ατζέντα, η οποία με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στο χάος, αλλά θεωρώ ότι είναι τόσο αλαζονικά ηλίθιος που δεν θέλει να το δει. Από την άλλη, οι ΗΠΑ πασχίζουν να διατηρήσουν και μια στάση η οποία να βρίσκεται σε ταύτιση με τους τρεις πυλώνες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής: εθνική ασφάλεια (έχοντας βέβαια διαχρονικά αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την έννοια της ασφάλειας καθώς και τα μέσα με τα οποία την επιτυγχάνει), ευημερία (πρωτίστως και κυρίως για τους Αμερικανούς πολίτες) και τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου (υπερασπιζόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα και την παγκόσμια ειρήνη). Το αποτέλεσμα αυτή της διελκυστίνδας είναι τα ατέλειωτα πέρα δώθε του Αμερικάνου υπουργού Antony Blinken, χωρίς όμως αποτέλεσμα μέχρι στιγμής. Η φρίκη συνεχίζεται και κάθε λεπτό που περνά αθώοι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους ή βλέπουν μπροστά τους μόνο απελπισία και τρόμο. Αυτή είναι η κατάντια της μόνης υπερδύναμης των αρχών της δεκαετίας του ’90. Αυτή είναι και η κατάντια της Δύσης.
Βέβαια Δύση δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ. Οι χαρτογιακάδες της Ευρώπης, όπου σταθούν κι όπου βρεθούν μιλάνε για μια ισχυρή Ευρώπη που οφείλει, θέλει και διαδραματίζει ισχυρό ρόλο στις διεθνής εξελίξεις. Με τέτοιες βλακείες προφανώς επιδιώκουν να δικαιολογήσουν τους παχυλούς μισθούς τους και την αναγκαιότητα της ύπαρξης τους, διότι η μέχρι τώρα συνεισφορά τους στην επίλυση της κρίσης είναι μηδαμινή, εάν όχι γελοία. Τέτοια είναι η βαρύτητα τους στο διεθνές πολιτικό σκηνικό που αδυνατούν να πείσουν το Ισραήλ να άρει τον θαλάσσιο αποκλεισμό για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Να χαρώ εγώ ισχυρή Ευρώπη και ευρωπαϊκά ιδεώδη.
Έχει ήδη περάσει ένας μήνας από το χρονικό σημείο μηδέν της παρούσας κρίσης. Μέχρι στιγμής κανείς δεν διατείνεται ότι βλέπει το τέλος της διαδρομής. Κάθε άλλο. Οι περισσότεροι πολιτικοί, αναλυτές και ερευνητές του Παλαιστινιακού και του Μεσανατολικού Ζητήματος, θεωρούν ότι έχουμε πάει πολλά βήματα πίσω και είμαστε ακόμη στην αρχή αυτής της σύγκρουσης. Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να πει με σιγουριά τί θα προκύψει, αλλά είναι μάλλον λογικό πως εάν συνεχιστεί αυτή προσπάθεια εκδίκησης του Ισραήλ, το αποτέλεσμα θα είναι ακόμη περισσότερο μίσος και νέοι κύκλοι αίματος. Είτε θα πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά, σβήνοντας το παρελθόν και προχωρώντας στη μόνη ρεαλιστική λύση, πού είναι η λύση των δύο κρατών. Δεν μπορεί να υπάρξει άλλη λύση. Όχι χωρίς γενοκτονία. Και φυσικά η τελευταία δεν είναι λύση, δεν μπορεί και δεν είναι αποδεκτή ως ενδεχόμενο. Ούτε μπορεί να υπάρξει μια κρατική οντότητα με συνύπαρξη των δύο λαών, όχι μετά απ’ όσα έχουν κάνει και εξακολουθούν να κάνουν ο ένας στον άλλο.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Αεροφωτογραφία κτιρίων που καταστράφηκαν από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στον καταυλισμό Jabalia για Παλαιστίνιους πρόσφυγες στην πόλη της Γάζας στις 11 Οκτωβρίου 2023. Yahya Hassouna | AFP | Getty Images
