Μουσειακές ξεναγήσεις και συζήτηση μέσω zoom σε μουσεία του κόσμου για τους έγκλειστους μαθητές στις Φυλακές Κέρκυρας – Συνεργασία Ερευνητικού Εργαστηρίου Μουσειολογίας Ιονίου Πανεπιστημίου και Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Φυλακών Κέρκυρας, 2022-2023
…
Οι ψίθυροι, ως σιγανοί, ήσυχοι και ευχάριστοι ήχοι, σε μια εκκωφαντικά ανήσυχη και ενίοτε ήσυχη συνθήκη όπως αυτή του εγκλεισμού, μπορούν να λάβουν παράταιρες διαστάσεις! Σκέψεις σαν κι αυτές «γέννησαν» τους Μουσειακούς Ψιθύρους στο Πανοπτικόν! Όπου Πανοπτικόν, συλλογιστείτε πέρα από το περίφημο κτήριο- μάτι του Μπένθαμ, μέσα σ’ αυτό και ένα σχολείο. Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, Σωφρονιστικό Κατάστημα Κέρκυρας! Αρχικά, η συνάντηση τριών ανθρώπων (της Άρτεμης, του Κυριάκου και του Γιώργου), που οραματίστηκαν, σχεδίασαν και υλοποίησαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα, με κοινό παρονομαστή τη δική του ο καθένας εμπειρία της φυλακής και τη βαθιά πεποίθηση πως ο σωφρονισμός είναι θέμα εκπαίδευσης. Εν προκειμένω Μουσειακής!
Ακολούθως, πέντε τηλε-επισκέψεις-σταθμοί που υλοποιήθηκαν την περασμένη σχολική χρονιά σε μουσεία του κόσμου με έκδηλη την πάντα πρόθυμη συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων: Ντόχα (Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης), Αθήνα (Ελληνικό Μουσείο Αυτοκινήτου), Αμβέρσα (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης), Γιοχάνεσμπουργκ (κρατήρας Vredefort Dome), Κέιμπριτζ (Μουσείο Fitzwilliam). Κάθε φόρα και μια μοναδική επίσκεψη πολιτισμού. Ισλαμική τέχνη και ιστορίες από το μουσείο με τη μεγαλύτερη επιδραστικότητα στους επισκέπτες, ιστορία του αυτοκινήτου μέσα από μια «ψηφιακή οδηγική βόλτα σε 4 τροχούς», περιήγηση σε έργα σύγχρονης τέχνης και στα παρασκήνια ενός μουσείου, επίσκεψη στον παλαιότερο κρατήρα πρόσκρουσης μετεωρίτη που έχει βρεθεί στη Γη και τέλος εξερεύνηση της παγκόσμιας ιστορίας και της τέχνης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η διαδικασία γνώριμη αλλά συνάμα πρωτόγνωρη κάθε φορά. Ένα εισαγωγικό κείμενο για το εκάστοτε μουσείο, κείμενο γνωριμίας για τους έγκλειστους συμμετέχοντες, η επαφή με τους μοναδικούς μας ξεναγούς, η ζωογόνος ξενάγηση- έστω και από μακριά-, μα κυρίως η αλληλεπίδραση. Και κάθε φορά οι ίδιες λυτρωτικές συνειδητοποιήσεις: Αναμφισβητήτως πολύτιμες οι συναντήσεις των ανθρώπων, το μεγαλείο της ανθρώπινης υπόστασης που ενίοτε λαθεύει, η απογύμνωση από στερεότυπα και προκαταλήψεις και η συνειδητοποίηση του πόσο ίσοι είμαστε όλοι τελικά, αν απεκδυθούμε τις όποιες ταμπέλες!
Και αυτή η συνύπαρξη εντέλει Μουσείου, Σχολείου και Φυλακής, κατ’ επέκταση πολιτισμού, εκπαίδευσης και γόνιμου διαλόγου, που αποδεικνύει πως ο άνθρωπος, σα θέλει, όλα τα μπορεί και όπως λένε κι εκείνοι από «μέσα»… «όλοι οι άνθρωποι έχουμε μία καλοσύνη μέσα μας και μία δημιουργικότητα και κάτι ξεχωριστό. Απλώς χρειάζεται κάποιες φορές τους κατάλληλους ανθρώπους για να το βγάλουμε από μέσα μας. Το σχολείο είναι κατάλληλο, για να βγάλει αυτά τα πράγματα, τη δημιουργικότητα, την καλοσύνη, τη σοφία, πώς να δεις τα πράγματα από μία άλλη οπτική γωνία! Γιατί ο κάθε άνθρωπος εδώ έχει κάνει κάποιο λάθος και… μπορεί άλλος να το πληρώσει λίγο, άλλος να το πληρώσει πιο πολύ… αλλά δεν παύει αυτό το συναίσθημα να είναι για όλους το ίδιο. Το σχολείο με λίγα λόγια, είναι κάτι που θα ξεκλειδώσει τη δημιουργικότητα και την καλοσύνη του κάθε κρατούμενου, έτσι ώστε να βγει έξω και να κάνει μία καινούργια αρχή!» Και τι καλύτερο από τη Μουσειακή Εκπαίδευση;
Άλλωστε ο πολιτισμός μπορεί να κάνει τον άνθρωπο καλύτερο, να τον βελτιώσει ηθικά, να τον προάγει. Και φαίνεται τρόπον τινά και από το επίπεδο διαβίωσης των φυλακισμένων μιας χώρας, κατά τον Ντοστογιέφκσι. Και το πιο εκπληκτικό; Τα πολλαπλά οφέλη του μουσειακού -εδώ- πολιτισμού δεν αφορούν μονάχα τους εκπαιδευόμενους που τυγχάνουν εγκλεισμού, μας αφορούν εξίσου, όλους τους εμπλεκόμενους, αφού σίγουρα ωφελούμαστε και γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι.
Η Μουσειακή Εκπαίδευση μπορεί να κάνει σωφρονιστικά θαύματα!
…
Δρ Άρτεμη Παπανδρίτσα, ερευνήτρια και πρώην διδάσκουσα σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Φυλακών
Δρ Κυριάκος Κωλέσης, πρώην Διευθυντής Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας στις Φυλακές Κέρκυρας
Δρ Γεώργιος Παπαϊωάννου, Διευθυντής Ερευνητικού Εργαστηρίου Μουσειολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
