Το πότε ακριβώς και το πώς τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι έχουν εξαπατηθεί έχει σημαντική διαφορά στην αποκαλυπτική εμπειρία
…
Προς το τέλος κάθε έτους, πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν δύσκολες ερωτήσεις, όπως: πώς ένας άντρας πετάει σε ολόκληρο τον κόσμο μέσα σε μια νύχτα για να παραδώσει δώρα; Πώς χωράει μια καμινάδα; Αλήθεια τρώει μπισκότα σε κάθε σπίτι;
Τα παιδιά αρχίζουν να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα στην προσχολική ηλικία, αλλά η πίστη στον Άγιο Βασίλη ή τον πατέρα των Χριστουγέννων συνήθως διαρκεί περισσότερο, μέχρι περίπου επτά ή οκτώ ετών, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1980 και του ’90. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη: πολλοί γονείς συνεχίζουν να λένε στα παιδιά τους ότι ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός για όσο το δυνατόν περισσότερο, και μερικές φορές θεσπίζουν περίτεχνα σχέδια για να αποδείξουν την ύπαρξή του. Αλλά, αναπόφευκτα, έρχεται μια στιγμή που αρχίζουν να εμφανίζονται ρωγμές στην ιστορία του Άγιου Βασίλη. Εάν είστε γονέας, συγγενής ή δάσκαλος και αλληλεπιδράτε με τα παιδιά σε αυτό το στάδιο της πίστης τους στον Άγιο Βασίλη, ίσως αναρωτιέστε για τον καλύτερο τρόπο να ανταποκριθείτε – ή πώς μπορεί να είναι για αυτά η απώλεια πίστης.
Το 2014, μια μητέρα έγραψε στη στήλη συμβουλών του Slate, Dear Prudence, γραμμένη από την Emily Yoffe, με ανησυχία για το πώς θα πει στο παιδί της ότι ο Άγιος Βασίλης ήταν φανταστικός. Η μητέρα πιστεύει ότι, όταν η κόρη της μεγαλώσει αρκετά για να κάνει ερωτήσεις για τον Άγιο Βασίλη, θα πρέπει να της το πουν απευθείας. «Αισθάνομαι πολύ ανειλικρινής για αυτό και ανησυχώ ότι η κόρη μας θα αισθανόταν πληγωμένη από τα ακραία βήματα που κάναμε για να την κρατήσουμε στο σκοτάδι μόνο και μόνο για να απολαύσουμε την αθωότητα και τη μαγεία για λίγο ακόμα», έγραψε. Η Yoffe απάντησε ότι μία από τις «χαρές» της παιδικής ηλικίας ήταν να «απλώνεις λίγη νεραϊδόσκονη περιστασιακά» – αλλά πολλοί αναγνώστες έγραψαν στη συνέχεια στο περιοδικό περιγράφοντας πώς είχαν πληγωθεί πιστεύοντας στον Άγιο Βασίλη από την εφηβεία, εξαιτίας του τρόπου που είχαν οι γονείς τους κρατήσει ζωντανό τον μύθο.
Είναι πραγματικά δυνατό η προώθηση του μύθου του Άγιου Βασίλη στα παιδιά σας να είναι ένα είδος επιβλαβούς εξαπάτησης; Για να το ανακαλύψουν, ένα ζευγάρι ψυχολόγων, η Candice Mills στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ντάλας και η Thalia Goldstein στο Πανεπιστήμιο George Mason στη Βιρτζίνα, ερεύνησαν πρόσφατα πώς τα παιδιά και οι ενήλικες έμαθαν την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη και πώς ένιωθαν για αυτήν.
Η απώλεια της πίστης στον Άγιο Βασίλη θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια μεταβατική στιγμή μεταξύ των γνωστικών σταδίων
Για την εργασία τους στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία, ρώτησαν παιδιά ηλικίας έξι έως 15 ετών πώς ανακάλυψαν ότι ο Άγιος Βασίλης δεν ήταν αληθινός και τα συναισθήματα που βίωσαν στη συνέχεια. Έπειτα ζήτησαν από 383 ενήλικες να θυμηθούν πώς σταμάτησαν να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη.
Περίπου το ένα τρίτο των παιδιών και οι μισοί ενήλικες είπαν ότι ένιωσαν κάποια αρνητικά συναισθήματα όταν έμαθαν ότι ο Άγιος Βασίλης δεν ήταν αληθινός. Ήταν παιδιά και οι ενήλικες συμμετέχοντες των οποίων οι γονείς είχαν ωθήσει σε μεγάλο βαθμό την ιστορία του Άγιου Βασίλη που επίσης έτειναν να έχουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα όταν μάθαιναν την αλήθεια. Οι ενήλικες που θυμόντουσαν ότι ένιωθαν πολύ άσχημα ήταν σε μεγαλύτερη ηλικία όταν έμαθαν για τον Άγιο Βασίλη, έτειναν να το έμαθαν απότομα και από άλλο άτομο, αντί να το καταλάβουν μόνοι τους.
Ωστόσο, ένας παρόμοιος αριθμός παιδιών, και περίπου το 13 τοις εκατό των ενηλίκων, θυμήθηκαν ότι βίωσαν θετικά συναισθήματα όταν έμαθαν ότι ο Άγιος Βασίλης δεν ήταν αληθινός. «Κάποιοι είπαν ότι ένιωσαν ανακούφιση που τελικά είχαν λύση σε μερικές από τις ενοχλητικές ερωτήσεις τους», έγραψαν οι Mills και Goldstein σε ένα δοκίμιο για τους New York Times το 2023. «Άλλοι ανέφεραν υπερηφάνεια, σαν να είχαν λύσει έναν περίπλοκο γρίφο.
Εκτός από τις ηθικές πτυχές της έκρηξης του μύθου του Άγιου Βασίλη, η κατανόηση του πώς και πότε τα παιδιά μεγαλώνουν από αυτόν προσφέρει έναν τρόπο να εξετάσουμε πώς τα παιδιά αναπτύσσουν σκεπτικισμό. Σύμφωνα με την επιδραστική θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης του Jean Piaget, όταν τα παιδιά βρίσκονται σε «προσχολικό στάδιο» και ηλικίας περίπου τεσσάρων έως οκτώ, δεν μπορούν εύκολα να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Αυτή η ικανότητα εμφανίζεται στο επόμενο στάδιο – το «συγκεκριμένο επιχειρησιακό στάδιο». Στη δεκαετία του 1970, οι ερευνητές πρότειναν ότι η απώλεια της πίστης στον Άγιο Βασίλη θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια μεταβατική στιγμή μεταξύ αυτών των γνωστικών σταδίων.
Αλλά πίσω στο λεπτό ζήτημα του εάν πρέπει να ενθαρρύνετε ή να επιβραδύνει την κατανόηση των παιδιών της αληθινής φύσης του Άγιου Βασίλη. «Ως αναπτυξιακοί ψυχολόγοι, μας ενδιαφέρουν από καιρό τέτοιες ερωτήσεις, εν μέρει επειδή εγείρουν μεγαλύτερα ζητήματα σχετικά με τον ρόλο του ευφάνταστου παιχνιδιού στη ζωή ενός παιδιού και τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς θα μπορούσαν να ασχοληθούν καλύτερα με αυτό», έγραψαν οι Mills και Goldstein.
Στο δοκίμιό τους, οι Mills και Goldstein πρόσφεραν συμβουλές για το πώς οι γονείς πρέπει να μιλούν για τον Άγιο Βασίλη με τα παιδιά τους. Εάν τα παιδιά σας αρχίσουν να κάνουν διερευνητικές ερωτήσεις, είπαν ότι δεν χρειάζεται να τους λένε ψέματα. «Σκεφτείτε να απαντήσετε ρωτώντας το παιδί σας τι πιστεύει, μιλώντας για το τι πιστεύουν «μερικοί άνθρωποι» ή απλώς αναγνωρίζοντας ότι έκανε μια ενδιαφέρουσα ερώτηση», έγραψαν. Ακόμη και τα παιδιά που αναστατώνονται όταν μαθαίνουν ξαφνικά για τον Άγιο Βασίλη φαίνεται να το ξεπερνούν σχετικά γρήγορα –συνήθως μέσα σε ένα χρόνο– και τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες είπαν ότι θα εξακολουθούσαν να ενσωματώνουν τον Άγιο Βασίλη στις δικές τους παραδόσεις των γιορτών.
«Το παιδί σας μπορεί να έχει φανταστικούς φίλους και να πιστεύει στη νεράιδα των δοντιών – δεν πειράζει», έγραψαν οι Mills και Goldstein. «Το να θολώνεις τη γραμμή μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας είναι ένα φυσιολογικό μέρος του να είσαι μικρό παιδί».
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Ian Berry/Magnum
Της Shayla Love
Πηγή: psyche.co
