Μήπως η οικολογία σαν ιδεολογία καλύπτει το κενό (μεταφυσικής και φιλοσοφικής φύσης) που δημιουργήθηκε από την μερική αποδόμηση του χριστιανικού δόγματος που βρίσκεται σε διαρκή φθίνουσα πορεία τις τελευταίες δεκαετίες και την ολική αποδόμηση του κομμουνιστικού δόγματος;
…
Κάθε δόγμα καθοδηγεί αυτούς που το ασπάζονται, είναι πλαίσιο λειτουργίας, δημιουργεί στόχους, είναι πυξίδα και σημείο αναφοράς, σκοπός ζωής, πηγή ελπίδας.
Οι μεν που απώλεσαν την πίστη τους στον χριστιανισμό έχασαν την ελπίδα για την ουράνια σωτηρία, οι πρώην κομμουνιστές έχασαν την ελπίδα για την επίγεια σωτηρία.
Τι μένει όταν τα δόγματα καταρρέουν; Ένα μεγάλο κενό και ο ομφαλός μας βέβαια. Το εγώ μας. Η φροντίδα του εαυτού μας γίνεται βασικός μας στόχος, ελλείψει σημαντικότερων. Ασχολούμαστε με την υγεία μας, τη διατροφή μας, το σώμα μας, την ψυχολογία μας, την θετική ενέργειά μας κ.ο.κ. (έχουμε όλοι παρατηρήσει τον εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό βιβλίων που κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια με θέμα την αυτοβελτίωση). Όλα αυτά όμως δεν αρκούν για να δημιουργήσουν σκοπό ζωής. Τα χαμένα σημεία αναφοράς και η έλλειψη υψηλών και μεγάλων στόχων επιφέρουν λιγότερη πίστη, λιγότερη αισιοδοξία, λιγότερες ελπίδες και οδηγούν σε σκέψεις σκοτεινές, δημιουργώντας φόβους για το σήμερα και το αύριο.
Όταν κάποια δόγματα καταρρέουν ή ατονούν, το κενό που δημιουργείται δίνει χώρο για την γένεση κάτι νέου, είναι μια ζωτική ανάγκη της ανθρώπινης φύσης.
Αυτό το χώρο έρχεται να καλύψει ένα νέο δόγμα πλανητικής εμβέλειας, η οικολογία.
Τα τελευταία 30 χρόνια, η νέα ιδεολογία δομείται με τρόπο και χαρακτηριστικά που μου θυμίζουν άλλες φορές τον χριστιανισμό κι άλλες τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός εξάλλου είναι γνωστό ότι λειτούργησε κι αυτός σαν μια θρησκεία· όλες οι θρησκείες, όλα τα δόγματα, έχουν κοινά χαρακτηριστικά.
Ηθικολογούν, ενοχοποιούν, απαιτούν πειθαρχία σε κανόνες, επιβάλλουν τιμωρίες, περιορίζουν και εγκλωβίζουν το άτομο και τις ελευθερίες του, εφευρίσκουν εχθρούς, ορίζουν αποδιοπομπαίους τράγους, έχουν Ιεροκήρυκες και Αποστόλους, στιγματίζουν τους αιρετικούς, επιχειρηματολογούν με καταστροφολογία, δίνουν εντολές -πολύ περισσότερες από 10- όλα αυτά σε ένα πλαίσιο όπου δεσπόζει και κυριαρχεί ο φόβος. Προσφέροντας βέβαια στο τέλος μία αμοιβή, μια λύτρωση, την ουράνια για τους μεν, την επίγεια για τους δε και την σωτηρία του πλανήτη για τους οικολόγους.
Δεν με ενοχλεί η οικολογία, το αντίθετο μάλιστα, αλλά με ενοχλούν ιδιαίτερα οι οικολόγοι, μία μερίδα τουλάχιστον, που όμως είναι το πλειοψηφικό ρεύμα (σαν αυτό που επικρατεί για παράδειγμα στο Δήμο Παρισιού και μας κάνει την καθημερινότητα αβίωτη). Κάθε υπεύθυνος πολίτης είναι υπέρ της οικολογίας το θεωρώ αυτονόητο, όλοι θέλουμε ένα πλανήτη υγιή και όχι άρρωστο. Όλοι προτιμούν ένα καθαρό περιβάλλον από ένα μολυσμένο.
Αυτό που θεωρώ ιδιαίτερα ενοχλητικό είναι ότι σήμερα – στην Ευρώπη τουλάχιστον – η οικολογία προσεγγίζεται με βάση ένα θεμελιώδες αξίωμα. Τον φόβο. Τον φόβο, την τιμωρία και την επιβολή περιορισμών.
Οι άνθρωποι είναι λιγότερο ευαίσθητοι στην λογική, στην νοημοσύνη, στην συζήτηση, στην ανταλλαγή ιδεών και λογικών επιχειρημάτων, από ότι στο φόβο. Όταν κάποιος εκφέρει λόγο με βάση τη λογική, έχει λιγότερες πιθανότητες να «αγγίξει» το κοινό του και να έχει αποτέλεσμα. Όταν αντίθετα λειτουργεί ο φόβος, τότε το αποτέλεσμα είναι πιο εύκολο, πιο εφικτό, πιο άμεσο. Η πλειοψηφία των οικολόγων χρησιμοποιεί τον καταστροφικό λόγο σαν μέσο προώθησης των στόχων της, μιας που αποδεικνύεται πιο αποτελεσματικός.
Και δυστυχώς αυτό τον τρόπο έχουν υιοθετήσει και οι πολιτικές ηγεσίες, του δυτικού κόσμου τουλάχιστον.
Κάθε φορά όμως, που χρησιμοποιείται ο φόβος σαν μέσο προώθησης μίας ιδέας, φιμώνεται η λογική και όταν φιμώνεται η λογική δημιουργείται χώρος για την δημαγωγία, το ψέμα, τις παρερμηνείες και τις λανθασμένες επιλογές. Ο φόβος είναι βασικό συστατικό όλων των θρησκευτικών δογμάτων. Ο ορθολογισμός και η επιστήμη είναι τα μοναδικά όπλα για την καταπολέμηση τους.
…
Κλιματική αλλαγή, υπερθέρμανση του πλανήτη, ρύποι του διοξειδίου του άνθρακα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για όλα αυτά τα ζητήματα έχει παγιωθεί μία πολύ συγκεκριμένη τάση που θεωρείται αδιαμφισβήτητη. Είναι (;) η ανθρώπινη δραστηριότητα (εχθρός και αποδιοπομπαίος τράγος) η βασική αιτία που προκαλεί την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Μία μεγάλη μερίδα επιστημόνων -και όχι οι λιγότερο σοβαροί και έγκυροι- έχουν διαφορετική άποψη, χωρίς εντούτοις, να είναι αδιάφοροι για το κλίμα -το αντίθετο μάλιστα- απλά βάζουν πρώτα την επιστήμη και μετά την ιδεολογία. Συγκεκριμένα, πάνω από 1000 επιστήμονες από όλο τον κόσμο (γεωφυσικοί – γεωλόγοι – αστροφυσικοί – βιοχημικοί – φυσικοί – κοσμολόγοι – μαθηματικοί – ιστορικοί – φιλόσοφοι ) έχουν εκδώσει μελέτες και βιβλία, επιδώσει διαβήματα σε κυβερνήσεις, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον ΟΗΕ, σε όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς, προτάσσοντας μία διαφορετική προσέγγιση, που ανατρέπει την επικρατούσα άποψη, θέτοντας ερωτήματα και διατυπώνοντας αμφιβολίες για την ορθότητα των συμπερασμάτων, των αποφάσεων και των προτεινόμενων δράσεων και λύσεων.
Αναφέρουν για παράδειγμα, ότι τα τελευταία 2000 χρόνια (αναφερόμενοι στην μ.Χ. περίοδο για να υπάρχει μια τάξη μεγέθους πιο κατανοητή) υπήρχαν πολλές περίοδοι μεγάλης διάρκειας όπου η θερμοκρασία του πλανήτη ήταν πολύ υψηλότερη από την σημερινή, χωρίς εντούτοις να υπάρχει η παραμικρή βιομηχανική δραστηριότητα, αυτοκίνητα, αεροπλάνα και ρύποι CO2. Μιλάνε για κύκλους στον πλανήτη με έντονες περιόδους ψύχους και έντονες περιόδους θερμότητας (διανύουμε μία τέτοια περίοδο) και επισημαίνουν ότι το διοξείδιο του άνθρακα τον τελευταίο αιώνα έχει αυξηθεί ελάχιστα κάνοντας περισσότερο καλό παρά κακό στις καλλιέργειες και γενικότερα στην χλωρίδα, ότι φυσικές καταστροφές συνέβαιναν πάντοτε, και μάλιστα οι μεγαλύτερες ιστορικά έχουν συμβεί σε περιόδους και σε μέρη με μηδαμινή ανθρώπινη δραστηριότητα, ότι οι νέες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μολύνουν και καταστρέφουν εξίσου αν όχι περισσότερο το περιβάλλον (είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας) διερωτώνται γιατί η πυρηνική ενέργεια είναι στο στόχαστρο ενώ έχει μηδέν ρύπους CO2, σχεδόν μηδαμινό ρίσκο (με εξαίρεση το της σοβιετικής περιόδου Τσερνόμπιλ, δεν σημειώθηκε κανένα ατύχημα στην Ευρώπη) και πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα κ.ο.κ.
Οι απόψεις τους όμως δεν λαμβάνονται υπόψιν, γιατί η επικρατούσα άποψη, η politically correct είναι διαφορετική. Η πλειοψηφία των οικολόγων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα φταίει, βασιζόμενη σε άλλες ομάδες επιστημόνων που επιβεβαιώνουν αυτό που ιδεολογία τους προβάλλει.
Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτή η μερίδα των επιστημόνων έχει λιγότερο δίκιο από την άλλη, έτσι κι αλλιώς κανένας δεν έχει ατράνταχτες αποδείξεις. Όμως, στην δεύτερη περίπτωση, ενώ δεν υπάρχουν αποδείξεις παρά μόνο κάποιες ενδείξεις βασισμένες σε «μοντέλα» έρευνας, αλγόριθμους και υποθέσεις εργασίας που καταλήγουν όλες σε αρνητικά σενάρια και σκηνές αποκάλυψης, δημιουργούνται αδιάσειστες αλήθειες, ακλόνητα συμπεράσματα και εν τέλει ένα νέο δόγμα.
Έτσι όμως δεν γεννήθηκαν όλα τα δόγματα; Βασισμένα σε απατηλές βεβαιότητες και λανθασμένα αξιώματα;
Και μετά τη γένεση ακολουθεί η διαδικασία της διάδοσης με όλα τα μέσα.
Με τον φόβο να δεσπόζει, δίνουν συνεχώς μαθήματα, ηθικολογώντας, κουνώντας το δάχτυλο, απειλώντας με τιμωρίες, επιβάλλοντας περιορισμούς, χρησιμοποιώντας την καταστροφολογία σαν μέσο προώθησης, στοχεύοντας άμεσα ή έμμεσα σε δημιουργία προσωπικών και συλλογικών ενόχων, στιγματίζοντας ομάδες και κοινωνικές τάξεις. Αυτό μου θυμίζει περισσότερο θρησκεία πάρα οικολογία.
Όταν μάλιστα επιστρατεύονται και ιεραπόστολοι τύπου Γκρέτα Τούνμπερκ, αυτό πια δεν το βρίσκω απλά ενοχλητικό αλλά πραγματικά με ξεπερνάει. Νιώθω ότι υποτιμάται η νοημοσύνη μου. Ένα δεκαπεντάχρονο (όταν την πρωτοάκουσα) να δίνει σε όλους μαθήματα -ενώ δεν έχει τελειώσει ακόμη το σχολείο- μπροστά σε πολιτικές ηγεσίες και επιστήμονες δηλώνοντας «η επιστήμη λέει ότι…». Ποια επιστήμη; Που την έμαθε; Πότε πρόλαβε στα 15 της; Σε ποιες γνώσεις στηρίζεται; Δεν είναι άξιο απορίας ένα πιτσιρίκι να καλείται να μιλήσει μπροστά σε αρχηγούς κυβερνήσεων, στον ΟΗΕ, ακόμη και με τον Πάπα; (Στους εγκυρότερους επιστήμονες, ερευνητές και νομπελίστες, σε γίγαντες της γνώσης ποτέ δεν δόθηκε μια τέτοια ευκαιρία). Προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να αγγίξει το θυμικό μας (λόγω του νεαρού της ηλικίας) αντί τη λογική και την κριτική σκέψη. Γιατί ποιος μπορεί να πάρει στα σοβαρά μια έγκυρη επιστήμονα 15 ετών; Μόνο το ένστικτο και το συγκινησιακό μας.
«Δόγμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ρητή απαγόρευση να σκέφτεσαι» Α. Feuerbach
Εμένα πάντως ακούγοντάς την -πριν από μερικά χρόνια- μία παρότρυνση μου ήρθε στο μυαλό (προφανώς μου βγήκε το δασκαλίστικο, μιας και που στα βάθη του περασμένου αιώνα είχα εξασκήσει το επάγγελμα του δασκάλου στην Ελλάδα)· να της πω να πάει στο σχολείο, στα μαθήματα της, να τελειώσει το λύκειο, να περάσει στο πανεπιστήμιο όπου οι άνθρωποι σπουδάζουν και γίνονται επιστήμονες και μετά ευχαρίστως να ακούσω την επιστημονική της άποψη.
Ένα γεγονός που δεν περνάει απαρατήρητο στην COP 27 της Αιγύπτου, είναι ότι δεν συμμετέχουν η Κίνα και η Ινδία (με πληθυσμό 1,5 δισεκατομμύρια κατοίκους η καθεμία) από τις χώρες που μολύνουν περισσότερο το περιβάλλον -η πρωταθλήτρια Κίνα με 28% των παγκόσμιων ρύπων έχει την επίσημη ανοχή της παγκόσμιας κοινότητας να συνεχίζει να μολύνει ελεύθερα και με αυξητικούς ρυθμούς μέχρι το 2030 ( έχει προγραμματίσει 600 νέα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με βάση τον άνθρακα τα επόμενα 8 χρόνια) στη συνέχεια θα συνεχίσει λέει να μολύνει, αλλά με λιγότερο αυξητικούς ρυθμούς (επίσημες ανακοινώσεις αναφέρω)- την στιγμή που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ζούμε την περίοδο συνεχών οικολογικών περιορισμών, στιγματισμών, τιμωριών και ενοχών.
Με ενοχλεί να με ενοχοποιούν επειδή έχω πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο, κάνω πολλά χιλιόμετρα, επειδή παίρνω πολύ συχνά το αεροπλάνο, επειδή μου αρέσει η ζέστη και ανάβω συνέχεια την θέρμανση, επειδή χρησιμοποιώ το τζάκι, καταναλώνω πολύ ζεστό νερό, καπνίζω, πίνω… δηλαδή ζω.
Παρ´ όλα αυτά λέω «Ναι» στην οικολογία, «Όχι» όμως στους ιδεολόγους, δογματικούς, μεταλλαγμένους οικολόγους που προσπαθούν να ανακυκλώσουν τα αποδομημένα τους δόγματα και ηθικές, επιβάλλοντας φόβο, καταστροφολογία και περιορισμούς.
«Ναι» στην θετική οικολογία, «Όχι» στην τιμωρητική.