Πόσο καλά ξέρουμε την πόλη μας, τη Λάρισα, τους δημόσιους χώρους της που συναναστρεφόμαστε, συζητάμε, ερωτευόμαστε και διεκδικούμε;

…

Ως νέα που έχω ζήσει 20 χρόνια στην πόλη, που γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ, που έπαιζα στα πάρκα, τις πλατείες και τις γειτονιές της, θεωρώ πως γνωρίζω ελάχιστα το μεγαλείο της πόλης απ’ άκρη σ’ άκρη. Συχνάζω όμως και επισκέπτομαι τους δημόσιους χώρους της, μαζί με χιλιάδες ακόμα νέους που αποτελούν για εμάς χώρους συνάντησης, κοινωνικοποίησης, χώρους πολιτισμού αλλά και αγώνων.

Οι δημόσιοι χώροι όμως της πόλης βρίσκονται σε κάθε γειτονιά και η πρώτη καταγραφή τους έγινε από την ομάδα Make Use δημιουργώντας έναν χάρτη με αποκλειστικά δημόσιους χώρους της Λάρισας που απευθύνεται στους νέους που δεν γνωρίζουν καλά την πόλη, σε επισκέπτες ώστε να την γνωρίσουν αλλά και σε τουρίστες, καθώς ο χάρτης βγαίνει και στα αγγλικά.

THE Ανδρέας Αλμπάνης, συντονιστής του Συνεργείου Μουσικού Θεάτρου και της ομάδας Make Use διηγήθηκε στο The Common Sense? την ιστορία της ομάδας, τις δράσεις, την ιδέα και την απόφαση να δημιουργήσουν έναν χάρτη της πόλης.

…

Η ομάδα Make Use δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου Generation Europe που έχει περισσότερους από 45 οργανισμούς νεολαίας σε όλη την Ευρώπη. Ο στόχος του δικτύου και ο λόγος που το ΣΜΟΥΘ είναι μέρος της ομάδας, είναι να αυξήσει την συμμετοχή των νέων στα κοινά μέσα από δράσεις ακτιβισμού και πάντα με όραμα τις βασικές αξίες της Δημοκρατίας και της ενεργούς πολιτειότητας εξηγεί ο κ. Αλμπάνης.

«Ονομάσαμε την ομάδα Make Use και η αρχική ιδέα ήταν ότι είμαστε μια γενιά που αυτή τη στιγμή έχουμε τους περισσότερους επιστήμονες στον κόσμο εν ζωή από όλη την ύπαρξη της ανθρωπότητας, έχουμε τεχνολογίες που μπορούμε να επικοινωνούμε μέχρι το άλλο άκρο του κόσμου αμέσως, έχουμε στα χέρια μας μέσω του διαδικτύου μια απίστευτη δεξαμενή γνώσεων, και παρόλα αυτά, όλα αυτά τα εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας μας βρίσκουν σε μία κατάσταση να είμαστε απομονωμένοι, να καθόμαστε στον καναπέ ενώ συμβαίνουν ραγδαίες αλλαγές γύρω μας, και να μην μπορούμε να αντιδράσουμε, να μην μπορούμε να δημιουργήσουμε συλλογικότητες» συμπληρώνει.

«Τότε κάναμε την ομάδα και είπαμε πάμε να κάνουμε χρήση αυτών των εργαλείων που έχουμε στην διάθεση μας με έναν ορθολογικό τρόπο και να βγάλουμε αποτελέσματα που θα είναι συμβατά με την Δημοκρατία, την κοινότητα και με την ενεργή πολιτειότητα, δηλαδή την συμμετοχή των νέων στα κοινά» καταλήγει ο κ. Αλμπάνης.

Οι δράσεις

Για τις δράσεις που ξεκίνησε η ομάδα Make Use πριν την δημιουργία του χάρτη μίλησε ο κ. Αλμπάνης αναφέροντας ότι «οι πρώτες δράσεις που κάναμε ως ομάδα είχαν ως στόχο, που μας βρήκε όλους πολύ σύμφωνους, ότι κάνουμε να έχει ένα θετικό αντίκτυπο στην αύξηση της εκπροσώπησης των νέων στο δημόσιο λόγο. Γιατί θεωρούμε ότι παίρνονται αποφάσεις για τους νέους ανθρώπους, και στην πόλη της Λάρισας και σε εθνικό επίπεδο και ευρωπαϊκό, χωρίς κανείς να ρωτήσει τους νέους. Όταν δε, προσπαθούν οι νέοι ή μία συλλογικότητα να βρει ένα βήμα και να μιλήσει δημόσια εκεί υπάρχουν και τα στερεότυπα ή δεν υπάρχει λόγος.

 «Ένα παράδειγμα που μας ενόχλησε ήταν η αντιμετώπιση των νέων στην περίοδο της πανδημίας. Βρίσκαμε σκουπίδια στα πάρκα, φταίνε οι νέοι. Αυξήθηκαν τα κρούσματα επίσης φταίνε οι νέοι που κάνουν πάρτι. Τα έχουν όλα οι νέοι, αλλά βαριούνται και δεν θέλουν να δουλέψουν και δεν κάνουν τίποτα. Υπάρχει αυτός ο τρόπος σκέψης και αντιμετώπισης της νεολαίας και αποφασίσαμε να πούμε “όχι”. Εμείς ότι κάνουμε, θα το κάνουμε με έναν τέτοιο δομημένο τρόπο ώστε κάθε φορά να αυξάνεται η αντιπροσώπευση μας στο δημόσιο λόγο. Αν δεν θέλει κάποιος να μιλήσει για αυτό, θα μιλήσουμε εμείς» επισημαίνει ο κ. Αλμπάνης.

Πως αντιλαμβανόμαστε όμως τον δημόσιο χώρο;

Το πρώτο δημιούργημα της ομάδας ήταν το make use kit, ένα kit που περιέχει σακούλα και γάντια έτσι ώστε να αφήνουμε τον δημόσιο χώρο καθαρό.

«Εξοργιστήκαμε όταν βγήκαν εικόνες στα τοπικά ΜΜΕ με σκουπίδια στο Αρχαίο Θέατρο και στο Φρούριο και κατηγορήθηκαν οι νέοι χωρίς να γίνει κανένα ρεπορτάζ, καμιά έρευνα, ενώ βλέπαμε ότι οι άνθρωποι που περνούσαν και καθόντουσαν στο αρχαίο θέατρο δεν ήταν μόνο νέοι. Ξεχάσαμε ότι είναι τέτοια η κουλτούρα όλων όσον αφορά τα σκουπίδια. Εκείνη την εποχή σκεφτήκαμε να αποτελέσουμε το πρότυπο σαν ομάδα να πάμε με σακούλες να μαζέψουμε σκουπίδια και να δείξουμε στον κόσμο ότι δεν πρέπει να μολύνει το περιβάλλον. Αλλά σκεφτήκαμε ότι αυτό δεν θα λύσει το πρόβλημα μακροπρόθεσμα. Θα το λύσει μόνο για εκείνη την ημέρα. Έτσι δημιουργήσαμε το make use kit που απευθύνεται σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν το δημόσιο χώρο και θέλουν να τον βρουν καθαρό, και για να τον βρουν πρέπει να τον αφήσουν καθαρό. Οπότε ξεκινήσαμε αυτή τη δράση και εξοικειωθήκαμε πάρα πολύ με τον δημόσιο χώρο στη Λάρισα, είδαμε επίσης πράγματα που δε μας άρεσαν. Δηλαδή το γεγονός ότι δεν τους φροντίζουμε τους χώρους μας, δεν τους αφήνουμε καθαρούς ούτε τους εμπιστευόμαστε για να κάνουμε κάτι» σχολιάζει.

Επίσης σημειώνει ότι «εξοικειωθήκαμε τόσο με το δημόσιο χώρο που αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε ποιος είναι αυτός. Δεν είναι μόνο το Αλκαζάρ αλλά και το πεζοδρόμιο, ο δρόμος, η πλατεία, τα μουσεία, τα μνημεία μας. Έτσι αρχίσαμε να τα φροντίζουμε και να τα αναδεικνύουμε.

Κυρίως θέλαμε να δούμε και μετά την πανδημία και με τα φαινόμενα αστυνομικής βίας στους νέους στη Λάρισα πως ακριβώς αντιλαμβανόμαστε το δημόσιο χώρο. Να καταλάβουμε ότι όλοι πρέπει να τον προσέχουμε και είναι δικαίωμα όλων μας να βρισκόμαστε στον δημόσιο χώρο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο για να αυξήσουμε την εκπροσώπηση των νέων στο δημόσιο λόγο αποφασίσαμε πριν δυο χρόνια να εστιάσουμε στους δημόσιους χώρους που οι νέοι αυτή τη στιγμή μαζεύονται και δημιουργούν ένα διαφορετικό νόημα».

Η δημιουργία του χάρτη

Πως λοιπόν ξεκίνησε ο χάρτης και τι περιλαμβάνει; Ο Ανδρέας Αλμπάνης μας το αναλύει…

«Ένα μεγάλο παράδειγμα σε αυτό είναι το αρχαίο θέατρο. Όταν κάποιος ρωτάει για το αρχαίο θέατρο της Λάρισας το 99% των απαντήσεων είναι ότι είναι ένα μνημείο για το οποίο η πόλη είναι περήφανη και οι κάτοικοι είναι περήφανοι. Ένα αξιοθέατο που μπορεί κάποιος να έρθει και να το δει γιατί βρίσκεται μέσα στον ιστό της πόλης και ότι επίσης είναι ένα δυναμικό πλαίσιο πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Για κάποιους ανθρώπους όμως το Αρχαίο θέατρο είναι ένας χώρος που συγκεντρώνονται, που συναντάνε τις παρέες τους, που κάνουν συζητήσεις, που ερωτεύονται, που δημιουργούν μια διαφορετική νεανική κουλτούρα. Θέλαμε λοιπόν να αναδείξουμε τέτοια μέρη στην πόλη και λέγαμε ότι επειδή έχουμε κατηγορηθεί οι νέοι για την χρήση του θεάτρου, του Λόφου του Φρουρίου και για το Μπεζεστένι, πρέπει να πάμε να τα αναδείξουμε. Το ίδιο και την τοιχογραφία ως μέσω έκφρασης. Να αναδείξουμε αυτούς τους χώρους όπως τους αντιλαμβανόμαστε εμείς και να εξηγήσουμε ότι δεν πρόκειται για βεβήλωση, αλλά μια επανάχρηση του χώρου» συμπληρώνει.

«Έτσι ξεκινήσαμε να κάνουμε μια λίστα με τους χώρους αυτούς της Λάρισας και αποφασίσαμε να κάνουμε έναν χάρτη που δεν υπήρχε στην πόλη. Πλέον αποτελεί έναν χάρτη από νέους ανθρώπους που απευθύνεται σε νέους ανθρώπους κάθε ηλικίας, σε όποιον που θέλει να δει την πόλη με ένα διαφορετικό μάτι. Έτσι χρησιμοποιήσαμε τον δημόσιο χώρο σαν βασικό πυλώνα ανάπτυξης του χάρτη. Έχει μόνο δημόσιους χώρους, τίποτα το ιδιωτικό. Πολύ συνειδητά αποφασίσαμε να είναι έτσι» καταλήγει.

Για τη δημιουργία του χάρτη συνέβαλαν οι εθελοντές της ομάδας Make Use αλλά και η διευθύντρια του Μουσείου Σιτηρών και Αλεύρων Κωνσταντίνα Κόντσα, που ανέδειξε μια διαφορετική οπτική αυτή των Rolling Stones…

«Αρχίσαμε να τα καταγράφουμε μνημεία της πόλης και θέλαμε έναν άνθρωπο που θα έχει την γνώση πάνω σε αυτά. Απευθυνθήκαμε στην Κωνσταντίνα Κόντσα διευθύντρια του Μουσείου Σιτηρών και Αλεύρων και μας έφερε σε επαφή με την εξαιρετική έννοια που λέγεται πλάνητες λίθοι, δηλαδή Rolling Stones, και μας εξήγησε τι γυρεύουν στην Λάρισα. Πέρα από το τσιμέντο και τα σκουριασμένα σίδερα από κάτω υπάρχει ένας ρωμαϊκός δρόμος, πιο κάτω υπάρχει ένα άλλο κτίσμα. Αυτό έχει θεμελιωθεί με οικοδομικό υλικό που μπορεί να βρίσκεται στην πόλη 5000 χρόνια. Άρα όταν περπατάμε εμείς στην πόλη, είτε βλέπουμε το αρχαίο θέατρο, είτε μια πολυκατοικία, είναι κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας και αυτό δημιουργεί ένα καινούργιο νόημα για την ευθύνη που έχουμε ως σύγχρονη κάτοικοι αυτής της πόλης να την φροντίσουμε και να αφήσουμε το ίχνος μας» περιγράφει ο κ. Αλμπάνης.

Τον προβληματισμό για την κοινωνικοποίηση των νέων έθεσε ο κ. Αλμπάνης λέγοντας ότι «ο δημόσιος χώρος για τους νέους είναι διαφορετικός, πάρα πολλές φορές είναι εύκολο για τους ανθρώπους που είναι νέοι να μην έχουν δικό τους χώρο να βρεθούν με τους φίλους τους, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα για όλους. Οπότε που θα κοινωνικοποιηθώ αν δεν έχω έναν δικό μου χώρο; Που θα βρεθώ με τους φίλους μου; Στην καλύτερη περίπτωση σε ένα μπαρ που θα πληρώνω είτε αλκοόλ είτε καφέ. Ο δημόσιος χώρος σκεφτήκαμε, γιατί όχι;

«Αυτό αναδείχθηκε με τον κορωνοϊό γιατί πολλοί νέοι δεν μπορούσαν να πάνε στα σπίτια και βρισκόντουσαν στο δημόσιο χώρο. Συναντιόμαστε λοιπόν στους δημόσιους χώρους που είναι ο κατεξοχήν χώρος των νέων και πρέπει να τον διεκδικήσουν, αλλά ο δημόσιος χώρος είναι και ο χώρος των συλλογικοτήτων. Πρέπει να δημιουργηθούν ξανά οι όροι για να βρεθούν εκεί οι συλλογικότητες. Επαναδιεκδικούμε λοιπόν τους δημόσιους χώρους. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε με τον χάρτη».

Τι περιλαμβάνει ο χάρτης

Μερικές από τις δράσεις και τα σημεία που περιλαμβάνει ο χάρτης είναι το τι μπορεί να κάνει κάποιος που επισκέπτεται την πόλη ανάλογα με την εποχή της. Έχουμε κάποιες διαδρομές που προτείνουμε. Προσπαθήσαμε όσα βάλαμε στον χάρτη να βρίσκονται σε απόσταση 40 λεπτών από το κέντρο. Ακόμη και το Διαχρονικό Μουσείο που μπορεί να φαντάζει μακριά, αλλά είναι 40 λεπτά με τα πόδια. Ο χάρτης επίσης είναι υπέρ της επαναχρησιμοποίησης. Δηλαδή φτιάξαμε το χαρτί με σκληρό υλικό για να μην τσαλακώνει και να πετιέται. Επιπλέον ζητάμε στο εισαγωγικό κείμενο όταν κάποιος χρησιμοποιήσει τον χάρτη και δεν τον χρειάζεσαι πλέον, να το αφήσει σε κάποιο σημείο ώστε να τον βρει κάποιος άλλος και να τον χρησιμοποιήσει. Με αυτή τη λογική υπάρχει και σε ηλεκτρονική μορφή» καταλήγει ο κ. Αλμπάνης.

Ο χάρτης διανέμεται στην Connectiva, που είναι ο χώρος της ομάδας Make Use, ενώ χει μεταφραστεί και στα αγγλικά.

Η διεύθυνση του Εικονικού Κέντρου Νεολαίας: https://makeuse.gr/el/

Η σελίδα στο fb: https://www.facebook.com/MakeUseLarissa/

Η σελίδα στο instagram: https://www.instagram.com/make_use_larissa/

Οι φωτογραφίες του χάρτη ανήκουν στον Γιάννη Χατζηαντωνίου