Ο Guillaume Plens προέρχεται από μια καλλιτεχνική οικογένεια και μετά από τις σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και μετά από μια σειρά ετών ενασχόλησης σε διάφορες θέσεις στον χώρο της τέχνης κατέχει πλέον τη θέση του Διευθυντή του Art Paris, του Διεθνούς foire Σύγχρονης Τέχνης που λαμβάνει χώρα κάθε άνοιξη στο Παρίσι.
Με τον Γιάννη Αχυρόπουλο συναντήθηκαν στο γραφείο στο Παρίσι κάποιες εβδομάδες μετά το τέλος της επιτυχημένης φετινής διοργάνωσης, αλλά η συζήτησή τους δεν περιορίζεται σε αυτή.
Μιλούν για τη σύγχρονη τέχνη, την κουλτούρα της σύγχρονης τέχνης, τα foire, το ρόλο του Παρισιού στα παγκόσμια καλλιτεχνικά δρώμενα, το πώς η πολιτική επηρεάζει την τέχνη, για το ρόλο του ανταγωνισμού των ιδιωτών συλλεκτών και πως αυτός τελικά διαχρονικά προάγει την τέχνη, για την FIAC και την Art Basel…
…
Πριν λίγες εβδομάδες τελείωσε το 25ο foire Σύγχρονης Τέχνης που διοργάνωσε η Art Paris; Είστε ικανοποιημένος από τη φετινή edition?
Ναι, απολύτως. Όλα πήγαν πολύ καλά. Η διοργάνωση ήταν άψογη και το κοινό παρών στο ανοιξιάτικο ραντεβού μας.
Πριν αναφερθούμε διεξοδικά για τη σύγχρονη τέχνη, το Παρίσι και το ρόλο του Art Paris ήθελα να σας κάνω μια πιο προσωπική ερώτηση. Είσαστε o διευθυντής του Art Paris. Μου δηλώσατε ότι έχετε πάθος με την τέχνη. Εκτός από το πάθος τι άλλο χρειαζόταν για να φτάσετε στη σημερινή σας θέση;
Σπούδασα ιστορία της τέχνης στην Σορβόννη και όταν τελείωσα τις σπουδές μου έκανα πάρα πολλά σεμινάρια, δούλεψα σε αρκετές γκαλερί, έκανα πρακτική εξάσκηση σε πολλά καλλιτεχνικά ιδρύματα, συμμετείχα σε foire και φυσικά θα πρέπει να προσθέσω και ότι προέρχομαι από μία καλλιτεχνική οικογένεια.
Και οι δύο γονείς μου ήταν καλλιτέχνες· έτσι από μικρός είχα μια οικειότητα με αυτό το περιβάλλον. Όλα αυτά μαζί, αλλά και το καθένα ξεχωριστά, έπαιξαν το ρόλο τους.
Ήταν εικαστικοί οι γονείς σας;
Η μητέρα μου ήταν ζωγράφος· ήταν πολύ δύσκολο για μία γυναίκα να κάνει καριέρα στην ζωγραφική στην δεκαετία του 60 και 70. Στην δεκαετία του ´80, η άνοδος των σοσιαλιστών στην εξουσία διευκόλυνε και προώθησε πολύ την σύγχρονη και μοντέρνα τέχνη, έγινε υπεύθυνη σε ένα καλλιτεχνικό χώρο στα περίχωρα του Παρισιού και από αυτή τη θέση συνέχισε την ενασχόλησή της με την τέχνη. Ο πατέρας μου ήταν στον χώρο της τέχνης επίσης, υπεύθυνος δημοσίων καλλιτεχνικών συλλογών, ασχολήθηκε με την ιστορία των καλλιτεχνικών ρευμάτων και δραστηριοποιήθηκε στον εκπαιδευτικό τομέα. Σαφώς το οικογενειακό περιβάλλον με επηρέασε, μετά όμως ακολούθησα την προσωπική μου, ανεξάρτητη πορεία.
Θα ήθελα να σταθώ λίγο σε ένα σημείο. Είπατε ότι η άνοδος των σοσιαλιστών στην εξουσία διευκόλυνε τα πράγματα. Θεωρείται δηλαδή ότι η νίκη του Μιτεράν το 1981 επηρέασε τόσο θετικά την υπόθεση της σύγχρονης τέχνης στη Γαλλία;
Ναι βοήθησε πολύ.
Πριν τους σοσιαλιστές υπήρχαν λίγα μουσεία μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Γαλλία. Υπήρχε μία στασιμότητα σε αυτό το χώρο. Δημιουργήθηκε μία αποκέντρωση και έγιναν πολλά νέα κέντρα πολιτισμού και τέχνης σε όλη τη χώρα, δόθηκαν πολλά χρήματα και προωθήθηκαν σημαντικά όλα τα καλλιτεχνικά δρώμενα. Μέχρι τότε υπήρχε μία ολοφάνερη καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες. Χάρις σε αυτά τα ανοίγματα αυτής της περιόδου, και στα μέσα που διατέθηκαν, η Γαλλία έχει σήμερα μία πραγματική κουλτούρα σύγχρονης τέχνης, από τις πιο σημαντικές στον κόσμο.
Ποια θεωρούνται σήμερα τα σημαντικά κέντρα της σύγχρονης τέχνης;
Τον πρώτο ρόλο έχει σαφώς η Νέα Υόρκη. Το Hong Kong και η Σανγκάη στην Ασία.
Στην Ευρώπη… Λονδίνο, Βερολίνο, Παρίσι.
Ποιά είναι η συμβολή του Art Paris στην προώθηση της σύγχρονης τέχνης στην Γαλλία και ποιά είναι η ιδιαιτερότητα του;
Οι διεθνείς συναντήσεις μεγάλου βεληνεκούς, οι εκθέσεις, τα foire, πάντοτε δημιουργούν μια κινητικότητα και μια θετική δυναμική.
Φέτος είχαμε 80000 επισκέπτες, ένα ρεκόρ για εμάς.
Δίνουμε βαρύτητα στην συνύπαρξη του διεθνούς αλλά και του καθαρά γαλλικού στοιχείου. Φέτος συμμετείχαν 125 γκαλερί από όλο τον κόσμο. Κάποιες θεωρούνται από τις σημαντικότερες. Μαζί τους συνυπάρχουν γαλλικές γκαλερί, όχι όμως αποκλειστικά από το Παρίσι· επιλέγουμε και θέλουμε να προβάλλουμε γκαλερί της γαλλικής επαρχίας, πιο μικρού μεγέθους, από διαφορετικές περιοχές της χώρας, που προβάλλουν τοπικούς καλλιτέχνες, άγνωστους στη διεθνή σκηνή.
Η Αrt Paris είχε πάντοτε αυτή την φροντίδα, να προβάλλει την σύγχρονη τέχνη που δημιουργείται σε όλες τις περιοχές της χώρας. Αυτή η συνύπαρξη, αυτό το πάντρεμα του τοπικού με το διεθνές στοιχείο, είναι και η ιδιαιτερότητα του Art Paris. Θέλουμε να ανακαλύπτουμε και τα προβάλουμε καινούργιες ιδέες και καλλιτέχνες.
Είμαστε ένα foire internationale με έντονο το τοπικό, το στοιχείο της Γαλλικής περιφέρειας.
Δημιουργούμε επίσης συγκεκριμένες θεματικές γύρω από τις οποίες περιστρέφεται ένα μέρος των εκθεμάτων.
Φέτος είχαμε το exil et l’engagement (εξορία και συμβολή) σαν κεντρική θεματική.
Το 2023 ποια είναι η θέση του Παρισιού στον χώρο της σύγχρονης τέχνης;
Σήμερα συντελείται μια πραγματική αναγέννηση, μια έκρηξη στη σύγχρονη τέχνη στο Παρίσι.
Παίρνει σταδιακά τη θέση και το ρόλο που διαδραμάτισαν στην τέχνη το Βερολίνο την δεκαετία του 1990 και το Λονδίνο μετά το 2000.
Η δεκαετία του 2020 θα είναι αυτή του Παρισιού.
Έχουμε να δούμε αυτόν τον αναβρασμό που παρατηρείται από το 1950. Αυτό που συμβαίνει τώρα στο Παρίσι θα το χαρακτήριζα ιστορικό.
Ποιοί είναι οι λόγοι αυτής της έκρηξης, αυτού του εντυπωσιακού άλματος;
Όπως σας προανέφερα, από την δεκαετία του ´80 άρχισε μια ανοδική πορεία για την τέχνη και πιο ειδικά για τη σύγχρονη τέχνη.
Μετά το 2000 είχαμε την εντυπωσιακή παρουσία συλλεκτών και την δημιουργία των αντίστοιχων ιδρυμάτων, είχαμε την ιδιωτική συλλογή του Αντουάν Ντεγκελμπέρ στο Maison Rouge και στη συνέχεια αυτά του Bernard Arnaud και του François Pinault.
Ο προσωπικός ανταγωνισμός αυτών των δυο μεγαθηρίων, δημιούργησε μια πραγματική επανάσταση στη σύγχρονη τέχνη. Οι δύο αυτές σημαντικές προσωπικότητες άλλαξαν σε λίγα χρόνια το τοπίο. Στον πολύ υψηλού επιπέδου ιδιωτικό ανταγωνισμό, προστέθηκε και αυτός των πολύ δυναμικών δημόσιων μουσείων και συλλογών.
Αν κοιτάξουμε λίγο την ιστορία, τι δημιούργησε την Ιταλική Αναγέννηση;
Ο ανταγωνισμός των πόλεων-κρατών που επικρατούσε ανάμεσα στην Φλωρεντία, τη Βενετία, την Γένοβα…
Κάθε πόλη προσπαθούσε για το καλύτερο, να προσελκύσει τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής, να δημιουργήσει εργαστήρια, να προβάλλει, να βοηθήσει, να προωθήσει καλλιτέχνες, σχολές, τεχνοτροπίες.
Οι άρχοντες, η αριστοκρατία της κάθε πόλης ανταγωνίζονταν μεταξύ τους· είχαν την κουλτούρα, τα χρήματα και τη διάθεση να το κάνουν για διάφορετικούς λόγους βέβαια ο καθένας που δεν είναι της στιγμής να αναλύσουμε. Με τη σειρά της η κάθε πόλη ανταγωνίζονταν την άλλη.
Και αυτός ο ανταγωνισμός όπως τότε, έτσι και τώρα, δημιουργεί την αναγέννηση.
Φλωρεντία, Βενετία, Γένοβα στην Ιταλία της Αναγέννησης και Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι στην Ευρώπη σήμερα; Μπορούμε να κάνουμε ένα παραλληλισμό;
Κάθε εποχή είναι διαφορετική.
Πάντως αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι όταν δημιουργήθηκε το Διεθνές foire του Frieze στο Λονδίνο, έδωσε μια τόσο εντυπωσιακή ώθηση στο χώρο της μοντέρνας τέχνης στην Αγγλία, που το Λονδίνο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα είχε την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη. Που την έχει ακόμη σε επίπεδο αγοραπωλησιών και επίδρασης.
Οι Γερμανοί και οι Άγγλοι τις δυο-τρεις τελευταίες δεκαετίες μας κοιτούσαν σαν να είμασταν loosers.
Το Παρίσι ήταν πάντα μια πόλη με μοναδικό prestige, αλλά έμοιαζε λίγο με την «Ωραία κοιμωμένη». Αυτή η κατάσταση εμάς εδώ στο Παρίσι, μας έκανε να ζηλέψουμε λίγο. Και κάποια στιγμή είπαμε «γιατί αυτοί και όχι εμείς;»
Ήμουν και εγώ ένας από τους πολλούς συντελεστές όλης αυτής της προσπάθειας.
Αυτό το «γιατί αυτοί και όχι εμείς», σε συνδυασμό με την βούληση ιδιωτών και πολιτείας να δουλέψουν προς την ίδια κατεύθυνση, έχοντας τον ίδιο στόχο, έχει φέρει το σημερινό αποτέλεσμα.
Το Παρίσι είναι η ανερχόμενη δύναμη στο χώρο της σύγχρονης τέχνης και κυριαρχεί σήμερα στην Ευρώπη.
Κατά τη γνώμη σας, το brexit έπαιξε κάποιο ρόλο σε όλη αυτή την εξέλιξη;
Το brexit έπαιξε ρόλο, αλλά όχι τόσο καθοριστικό όσο πολλοί νομίζουν. Απλά επιτάχυνε μια πορεία που είχε ήδη αρχίσει να διαγράφεται ξεκάθαρα.
Τα τελευταία χρόνια, οι μεγαλύτερες και σημαντικότερες γκαλερί του κόσμου, όπως η Esther Schiller, η Gagosian Gallery Hauser and Wirth, η David Zwirner, η Lisso, η Grove Gallery και άλλες megagallery όπως τις ονομάζω, ανοίγουν η μια μετά την άλλη εντυπωσιακούς εκθεσιακούς χώρους εκατοντάδων τετραγωνικών στο Παρίσι, παρουσιάζοντας σημαντικούς καλλιτέχνες. Πρώτη φορά συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες.
Αυτή η κινητικότητα δημιουργεί έναν αναβρασμό που με τη σειρά του προωθεί την τέχνη.
Υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα που έχουν τα foire σε σχέση με τις παραδοσιακές εκθέσεις ή με τις γκαλερί;
Ναι σαφώς. Σε ένα foire απευθυνόμαστε σ´ ένα κοινό πολυσύνθετο και πολυπληθές. Έχουμε διευθυντές μουσείων από όλο τον κόσμο, ιδιοκτήτες γκαλερί, συλλέκτες όλων των εθνικοτήτων, μικρούς και μεγάλους· δηλαδή από τη μία μεριά ένα κοινό ιδιαίτερα εξειδικευμένο με πολύ καλή γνώση και απαιτήσεις σε σχέση με το τι παρουσιάζουμε και συγχρόνως έχουμε και το πλατύ κοινό, τους ανθρώπους που αγαπάνε την σύγχρονη τέχνη ή έχουν απλά την περιέργεια να την γνωρίσουν και θέλουν να ενημερώνονται για τα δρώμενα σε αυτόν το χώρο χωρίς απαραίτητα να έχουν ιδιαίτερες γνώσεις.
Για να οργανωθεί με επιτυχία ένα foire είναι αρκετά πολύπλοκο. Το φετινό foire ήταν πραγματικά πολύ επιτυχημένο, είχαμε πάνω από 80.000 επισκέπτες σε πέντε μέρες,μία τεράστια επιτυχία.
Ποια είναι η σχέση του Art Paris με την FIAC και το Basel Art?
Όταν δημιουργήθηκε η Art Paris είχε ένα χαρακτήρα τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και λιγότερο διεθνή. Η FIAC είναι ήταν πάντα ένας φορέας πιο παλαιός και πιο μεγάλος από εμάς.
Στο φθινοπωρινό ραντεβού της σύγχρονης τέχνης της FIAC εμείς αρχίσαμε να λειτουργούμε από την ίδρυση μας το 1999 συμπληρωματικά.
Δίναμε βαρύτητα στις περιφερειακές γκαλερί. Τα δυο foire γινόταν την ίδια περίοδο αλλά σε διαφορετικούς χώρους. Εμείς στο Caroussel du Louvre και η FIAC τότε στην Porte de Versailles. Είμασταν ένας δορυφόρος της FIAC. Λειτουργούσαμε κατά κάποιο τρόπο στη σκιά της.
Μετά όταν αναπτυχθήκαμε, πήραμε από το 2006 τη θέση μας στο πρόγραμμα του Grand Palais την άνοιξη. Έτσι για κάποια χρόνια η FIAC ήταν το φθινοπωρινό και εμείς το ανοιξιάτικο ραντεβού της σύγχρονης τέχνης στο Παρίσι και ελάμβανε χώρα στο Grand Palais.
Κατά τη διάρκεια του Covid υπήρξαν ανακατατάξεις. Για δυο διαδοχικές χρονιές το foire αναβλήθηκε. Αμέσως μετά επήλθε ρήξη μεταξύ του Grand Palais και της FIAC. Το Grand Palais προκήρυξε καινούργιο διαγωνισμό τον οποίο κέρδισε ο κολοσσός του χώρου η Art Basel.
Δεν είναι τυχαίο.H Αrt Basel που οργανώνει κάθε Ιούνιο το μεγαλύτερο foire (Basel Basel) σύγχρονης τέχνης στον κόσμο στη Βασιλεία της Ελβετίας, οργανώνει επίσης το Basel Hong Kong για την Ασιατική αγορά και το Basel Miami για την Αμερικανική. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξε το Παρίσι ((Paris plus Basel) σαν τέταρτη πόλη για το παγκόσμιο ραντεβού της και πέρυσι τον Οκτώβριο είχαμε το πρώτο Paris plus Basel, στο προσωρινό Grand Palais, εδώ στον χώρο που βρισκόμαστε σήμερα.
Αυτό επιβεβαιώνει την κυρίαρχη θέση που κατέχει σήμερα και το ρόλο που θα διαδραματίσει στο μέλλον το Παρίσι. Είναι η μοναδική πόλη στην Ευρώπη όπου οργανώνονται δύο σημαντικά διεθνή foire σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης.
Πότε θα τελειώσουν οι εργασίες στο Grand Palais; Υποθέτω ότι θα επιστρέψετε στην βάση σας…
Ναι βέβαια, το περιμένουμε με ανυπομονησία· λογικά αν δεν υπάρχουν καθυστερήσεις θα επιστρέψουμε το 2025.
Paris plus Basel το Φθινόπωρο και Art Paris την άνοιξη τα δυο μεγάλα ετήσια γεγονότα της σύγχρονης τέχνης. Στην ουσία είστε η νέα Fiac?
Θα μπορούσαμε να το πούμε και έτσι αλλά προτιμώ να διατηρήσουμε την ταυτότητα μας. Δεν θα ήθελα να ακολουθήσω την πεπατημένη και να αντιγράψω αυτό που έκανε η Fiac τα προηγούμενα χρόνια. Η ιδιαιτερότητά μας είναι η δύναμη μας και θα κάνω τα πάντα για να την κρατήσουμε.
Υποθέτω πως ταξιδεύετε πολύ…
Ναι παρά πολύ.
Νιώθω σαν ένας εξερευνητής της τέχνης. Και αυτό που με γοητεύει είναι να ανακαλύπτω καινούργια πράγματα, νέους καλλιτέχνες και να δημιουργώ γέφυρες ανάμεσα σε διαφορετικές κουλτούρες.
Πως αποτιμάται την προσωπική σας πορεία. Ήταν εύκολη; Δύσκολη; Ήσασταν τυχερός; Είχατε εκπλήξεις;
Θα έλεγα ότι τα πράγματα ήρθαν μόνα τους. Οι συναντήσεις με κάποιους ανθρώπους έπαιξαν σίγουρα πολύ σημαντικό ρόλο.
Ο χώρος της επικοινωνίας με ενδιέφερε και μου άρεσε ιδιαίτερα επίσης. Ήθελα πολύ να τα συνδυάσω, τέχνη και επικοινωνία.
Όταν τελείωσα τις σπουδές μου δούλεψα σε ξενοδοχεία πολυτελείας και ταξίδεψα πολύ στον κόσμο. Μου άρεσε πολύ αυτός ο χώρος, έμαθα πολλά πράγματα και τα ταξίδια με βοήθησαν να μιλάω πολύ καλά αγγλικά και ισπανικά.
Ήμουνα υπεύθυνος επικοινωνίας σε ένα ξενοδοχείο πολυτελείας στο Παρίσι και σ’ αυτό το χώρο γνώρισα πολλούς συλλέκτες.
Κάποια στιγμή οι συγκυρίες με οδήγησαν στην FIAC (foire international d’art contemporain).
Ήταν για μένα η πρώτη επαφή με τον χώρο της διοργάνωσης εκθέσεων, καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και γεγονότων ,ήταν το πρώτο βάπτισμα στα foire της τέχνης. Μετά από το πέρασμα μου στην fiac είχα μία πρόταση να αναλάβω διευθυντής στον οργανισμό Paris Photo το Διεθνές foire φωτογραφίας του Παρισιού.
Σας ευχαριστώ..
Και εγώ Ευχαριστώ. (Σε σπαστά ελληνικά)
Ελπίζω να κάνουμε κάποια στιγμή μαζί μια βόλτα σε γκαλερί της Αθήνας…
Με μεγάλη μου χαρά.
