Έντονο είναι το παρασκήνιο για τον πύραυλο που έπεσε σε πολωνικό χωριό σκοτώνοντας δύο ανθρώπους και προκαλώντας συναγερμό στην παγκόσμια κοινότητα αργά το βράδυ της Τρίτης. Ο Volodymyr Zelenskyy αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε εμπλοκή της χώρας του, ζητώντας παράλληλα την επί τόπου εξέταση. Την Πέμπτη το απόγευμα, τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Μόσχα ανακοίνωσαν πως το πλήγμα στο έδαφος της ανατολικής Πολωνίας προέρχεται από την ουκρανική αεράμυνα. Να σημειώσουμε ότι αρχικά το γεγονός κινητοποίησε τους νατοϊκούς μηχανισμούς και παρατηρήθηκε επικίνδυνη κλιμάκωση που πυροδότησαν αναφορές για πλήγμα εδάφους της Πολωνίας –ενός μέλους του ΝΑΤΟ– από ρωσικούς πυραύλους. Στο μεταξύ, ο πρόεδρος της Πολωνίας Andrzej Duda είχε χθες συνάντηση στη Βαρσοβία με τον διευθυντή της CIA William Burns, όπου τέθηκαν ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια της χώρας, ενώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η Πολωνία είχε αρχίσει να ενισχύει τις εναέριες δυνάμεις της πολύ πριν από το συμβάν. Όλα αυτά συνέβησαν την ώρα που η Ρωσία επιτέθηκε σε πολλές πόλεις και υποδομές της Ουκρανίας, σαν άλλο πληγωμένο θηρίο, μετά τη μάλλον εξευτελιστική αποχώρηση από τη Χερσώνα και την καταδίκη της συνεχιζόμενης εμπόλεμης κατάστασης στη σύνοδο των G20, πλήττοντας πολλές βασικές ενεργειακές υποδομές, με αποτέλεσμα πάνω από 10 εκατομμύρια Ουκρανοί να στερούνται το ηλεκτρικό ρεύμα, σύμφωνα με τον Volodymyr Zelenskyy, ενώ έχουν σημειωθεί οι πρώτες χιονοπτώσεις στη χώρα. Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, ο στρατηγός Μαρκ Μάιλι, δήλωσε ότι οι ρωσικές πυραυλικές επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας συνιστούν «έγκλημα πολέμου». Τέλος, ο Ινδονήσιος πρόεδρος Τζόκο Ουιντόντο προειδοποίησε την Τρίτη εναντίον του κινδύνου να ξεσπάσει «νέος παγκόσμιος πόλεμος», ανοίγοντας τις εργασίες της συνόδου κορυφής της G20, στην οποία ρίχνει βαριά σκιά ο πόλεμος στην Ουκρανία, που οδεύει να εισέλθει στον ένατο μήνα του.
Η Κομισιόν σε συνάντηση με τους μόνιμους αντιπροσώπους κατέληξε σε σχέδιο πρότασης για το πλαφόν στο φυσικό αέριο, το οποίο μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών χαιρέτισε ως βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και ως αναπόσπαστο μέρος της δέσμης μέτρων για την ενέργεια. Στο σύνολό της, η πρόταση κρίθηκε ικανοποιητική από τις 15 χώρες που είχαν υπογράψει την επιστολή για την επιβολή πλαφόν στο φυσικό αέριο. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Εσθονία, η Ολλανδία και η Ουγγαρία εξέφρασαν αντιθέσεις, ανέφεραν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, επαναλαμβάνοντας τις ανησυχίες τους για πιθανή διακινδύνευση της ασφάλειας εφοδιασμού. Αναφέρουμε ότι αρχικά το σχέδιο για την επιβολή του διορθωτικού μηχανισμού στην αγορά φυσικού αερίουπαρουσιάστηκε την Πέμπτη, ύστερα από επιτακτικές πιέσεις από την πλειοψηφία των κρατών μελών, και ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν νωρίτερα είχε καταγγείλει από την ετήσια σύνοδο κορυφής της G20, η οποία ολοκληρώθηκε στο Μπαλί της Ινδονησίας, ότι η Ρωσία ενδιαφέρεται περισσότερο να χρησιμοποιήσει το φυσικό της αέριο ως όπλο, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι το καταστρέφει αντί να το πουλά. Τέλος, την Τετάρτη ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο κορυφής της G20, δήλωσε ότι ο διάδρομος για τη διασφάλιση της προμήθειας ρωσικών λιπασμάτων στην Αφρική θα αρχίσει να λειτουργεί τις επόμενες εβδομάδες.
Συνεχίζοντας τον απολογισμό της επικαιρότητας πάνω στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής περνάμε στη Σύνοδο της COP27 για το Κλίμα και στη δημοσίευση του πρώτου σχεδίου 20 σελίδων της τελικής συμφωνίας που ελπίζεται να επιτευχθεί στο πλαίσιο της. Το λεγόμενο non-paper –όπως έχει χαρακτηριστεί, υποδηλώνοντας ότι απέχει ακόμη πολύ από την τελική έκδοση– επαναλαμβάνει πολλούς από τους στόχους του περσινού Συμφώνου της Γλασκώβης, στους οποίους περιλαμβάνεται η συνέχιση των προσπαθειών για περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 °C και η έκκληση για «σταδιακή μείωση» της ηλεκτροπαραγωγής με την καύση άνθρακα. Ωστόσο, δεν προωθεί τη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων, όπως είχαν ζητήσει η Ινδία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ έχει αφήσει πολλά αμφιλεγόμενα ζητήματα άλυτα ενόψει της τελικής προθεσμίας. Επίσης, δεν περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τη δημιουργία ενός «Ταμείου Χρηματοδότησης Απωλειών και Ζημιών», που υπήρξε ένα βασικό αίτημα των πιο ευάλωτων κλιματικά χωρών, όπως τα νησιωτικά κράτη.
Ο τελικός απολογισμός των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ έφερε τους Ρεπουμπλικανούς να ανακτούν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, καθώς έπιασαν το όριο των 218 αντιπροσώπων, ενώ μένουν σε εκκρεμότητα ακόμη 7 έδρες. Αν και η ομάδα των 218 θεωρείται πολυσυλλεκτική, αναμφίβολα θα δυσκολέψει την πορεία των νομοσχεδίων του Joe Biden. Ο ίδιος, πάντως, δήλωσε ότι είναι ανοιχτός σε «καλές ιδέες» που μπορεί να προκύψουν από την πλειοψηφία. Να αναφέρουμε ότι στο σημείο αυτό ότι σημειώθηκε βαθιά οργή και αλληλοκατηγορίες στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών και ανακούφιση στους Δημοκρατικούς που διατήρησαν τον έλεγχο της Γερουσίας. Την ίδια στιγμή ο Donald Trump, μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του την περασμένη Τρίτη, φαίνεται να μην καταφέρνει να διατηρήσει το ρεύμα που υπήρχε στους μεγάλους χρηματοδότες του, αρκετοί εκ των οποίων τάσσονται με δηλώσεις τους υπέρ του «νέου» αντίπαλου δέους, φωτογραφίζοντας τον Ron DeSantis. Τέλος, μια ακόμη σημαντική εξέλιξη σημειώθηκε στην κεντρική πολιτική των ΗΠΑ με την αποχώρηση της Nancy Pelosi από την ηγεσία των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία δήλωσε ότι θα συνεχίσει «να μιλά για τον λαό του Σαν Φρανσίσκο» ως βουλευτής, αλλά δεν θα επιδιώξει να επανεκλεγεί σε ηγετική θέση. Αφορμή φαίνεται πως στάθηκε η επίθεση που δέχτηκε ο σύζυγός της εντός της οικίας τους πριν από λίγες ημέρες.
Μια τρομοκρατική επίθεση που σημειώθηκε το απόγευμα της 13ης Νοεμβρίου στον πολυσύχναστο πεζόδρομο Ιστικλάλ, στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, η οποία άφησε πίσω της από την ισχυρή έκρηξη 6 νεκρούς και 81 τραυματίες, τάραξε την Τουρκιά και προκάλεσε την συμπαράσταση και αποδοκιμασία των πολιτικών αρχηγών σε διεθνές επίπεδο. Μέχρι στιγμής, οι ύποπτοι ανέρχονται σε 17, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η γυναίκα που κατηγορείται ότι τοποθέτησε τη βόμβα σε παγκάκι της λεωφόρου. Η επίθεση αποδίδεται από τις αρχές στους Κούρδους μαχητές του PKK και στους συμμάχους τους στη Συρία- σύμφωνα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, ενώ κανένας δεν έχει αναλάβει μέχρι τώρα την ευθύνη για την επίθεση. Αντιθέτως, οι Κούρδοι του PKK διέψευσαν οποιαδήποτε συμμετοχή τους στην επίθεση της Κωνσταντινούπολης. Αναφέρουμε ότι μία ημέρα αφότου η Άγκυρα κατηγορούσε τις ΗΠΑ για τη συνεργασία με τους Κούρδους της Συρίας (YPG), οι πρόεδροι των δύο χωρών, Τζο Μπάιντεν και Ταγίπ Ερντογάν, είχαν μια σύντομη, εκτός προγράμματος, συνάντηση στο Μπαλί στο περιθώριο της συνόδου του G20. Παρά τη διμερή τοξικότητα και την τήρηση ίσων αποστάσεων της Τουρκίας από ΝΑΤΟ και Ρωσία, ο Μπάιντεν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του και την αλληλεγγύη της Ουάσιγκτον για την επίθεση στην Κωνσταντινούπολη, τα οποία ο Ερντογάν –σε αντίθεση με τον ΥΠΕΞ του, Σοϊλού– δεν απέρριψε. Συγκεκριμένα, ο Σοϊλού φρόντισε να ανεβάσει τους τόνους και σε σχέση με την ελληνική πλευρά, αναφέροντας ότι η φερόμενη δράστις της επίθεσης θα είχε διαφύγει στην Ελλάδα. Παράλληλα, συνεχίζεται το «θα έρθουμε νύχτα» του Erdogan, ο οποίος, παρά την καταδίκη των δηλώσεων των τελευταίων ημερών, προσπάθησε να ρίξει ευθύνες στην Ελλάδα για την τρομοκρατική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη τόσο από το Μπαλί, όσο και στο περιθώριο της Συνόδου των G20, την ώρα που ο πληθωρισμός στην Τουρκία τρέχει με 86%.
Σε σχέση με την Τουρκία, την προηγούμενη εβδομάδα σημειώθηκε και οι ακόλουθες εξελίξεις: αφενός ο γερουσιαστής Bob Menendez σε διαδικτυακή εκδήλωση για την επέτειο της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους στη βόρεια κατεχόμενη Κύπρο τόνισε ότι «Ως πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων δεν θα εγκρίνω την πώληση κανενός F-16 στην Τουρκία μέχρι να σταματήσει την εκστρατεία των προκλήσεων στην ευρύτερη περιοχή». Αφετέρου, ο Τούρκος πρόεδρος έσπευσε να δηλώσει ότι σέβεται τη διάψευση της Μόσχας ότι ο πύραυλος που σκότωσε δύο Πολωνούς πολίτες κοντά στο ουκρανο-πολωνικά σύνορα είχε πυροδοτηθεί από τη Ρωσία. Και εκ τρίτου, σύμφωνα με υπ. Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ το 2023 θα αρχίσουν οι εργασίες για να μετατραπεί η Τουρκία σε κόμβο φυσικού αερίου την Παρασκευή σε συνέντευξή του στο τουρκικό δίκτυο NTV, αναφερόμενος στις εργασίες που διεξάγονται στη Μαύρη Θάλασσα.
Περαιτέρω, ένα μίνι διπλωματικό επεισόδιο σημειώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα μεταξύ Κίνας και Καναδά, όταν ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επέκρινε κατά πρόσωπο και on camera τον Καναδό πρωθυπουργό Τζάστιν Τριντό για φερόμενη διαρροή των συνομιλιών τους στην κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση που είχαν στη σύνοδο κορυφής της G20, εκφράζοντας «σοβαρές ανησυχίες» για υποτιθέμενη κατασκοπεία και κινεζική «παρέμβαση» στις καναδικές εκλογές στις πρώτες συνομιλίες που είχε με τον Κινέζο ηγέτη μετά το 2019. Ένα βίντεο που αναρτήθηκε από καναδικά δίκτυα προχθές Τετάρτη δείχνει τον Σι να λέει στον Τριντό, μέσω διερμηνέα, πως «ό,τι συζητήσαμε διέρρευσε στον Τύπο, αυτό δεν είναι σωστό». Και ενώ διαδραματίζονταν αυτό το επεισόδιο, κατά την Σύνοδο των G20 έγιναν προσπάθειες κατευνασμού ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, με τον Joe Biden να λέει στον Xi Jinping ότι είναι ευθύνη και των δύο να μην καταλήξει σε σύγκρουση ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων και με τον Κινέζο πρόεδρο να διαπιστώνει με τη σειρά του ότι «οι αμερικανοκινεζικές σχέσεις αντιμετωπίζουν σήμερα μια κατάσταση που δεν είναι προς το συμφέρον των δύο χωρών, των λαών τους και της διεθνούς κοινότητας. Ως ηγέτες των δύο χωρών πρέπει να κατευθύνουμε τις σχέσεις μας προς τη σωστή κατεύθυνση». Σημαντική ήταν και η πρωτοβουλία του Emmanuel Macron, που ζήτησε από τον Κινέζο ομόλογό του να παρέμβει στον Vladimir Putin προκειμένου να πειστεί να σταματήσει την «κλιμάκωση» στην Ουκρανία και να επιστρέψει στο «τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Τέλος, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι είπε στον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της G20, ότι η θέση της Ρωσίας ότι ένας πυρηνικός πόλεμος δεν θα έπρεπε να διεξαχθεί αποτελεί μια «ορθολογική» και «υπεύθυνη» στάση. Όλα αυτά συνέβησαν την ώρα που οι δρόμοι της Γκουαντζόου, της βιομηχανικής μητρόπολης της Κίνας, μετατράπηκαν σε πεδίο μάχης λόγω των δρακόντειων περιορισμών που επιβλήθηκαν λόγω έξαρσης της COVID-19 καθώς η πόλη βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη πανδημική έξαρση στην ιστορία της, με περισσότερα από 5.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Εξελίξεις σημειώθηκαν και στο Ιράν την εβδομάδα που μας πέρασε, αφενός με τον υπουργός Εξωτερικών να κατηγορεί το Ισραήλ και τις μυστικές υπηρεσίες της Δύσης για σχέδιο διχασμού και πρόκλησης εμφυλίου πολέμου, καθώς κλιμακώνονται οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στη χώρα του και αφετέρου με την ετυμηγορία της πρώτης καταδίκης σε θάνατο για συμμετοχή στις «ταραχές» από Δικαστήριο της Τεχεράνης.
Να αναφέρουμε επίσης ότι η τσεχική προεδρία της ΕΕ συγκαλεί το έκτακτο συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων στις 25 Νοεμβρίου, μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο μεταναστευτικό και όσα συνέβησαν με το πλοίο Ocean Viking μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας. Οι υπουργοί θα συζητήσουν την τρέχουσα κατάσταση σε όλες τις μεταναστευτικές οδούς, καθώς η Ιταλία, υπό τη νέα κυβέρνηση, έχει σκληρύνει τη στάση της.
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι ότι με επιτυχία εκτοξεύτηκε από το ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλώριντα με προορισμό τη Σελήνη ο πύραυλος SLS της αποστολής Artemis 1 της NASA, σηματοδοτώντας την επιστροφή των ΗΠΑ στη Σελήνη ύστερα από πέντε δεκαετίες.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Ralph Crane documenting “Black Cat Auditions in Hollywood, 1961