Θύμα απίστευτης απάτης έπεσε 55χρονη Ηρακλειωτισσα, η οποία πίστεψέ ότι επικοινωνούσε μέσω διαδικτύου με Χολιγουντιανό σταρ. Η επικοινωνία τους διήρκησε μήνες και έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε η γυναίκα μέσα σε διάστημα 6 μηνών πείστηκε να δανείσει χρήματα στον υποτιθέμενο σταρ, με τον χρυσοδάχτυλο απατεώνα να υποδύεται ούτε λίγο ούτε πολύ τον γοητευτικό Κιάνου Ρίβς. Τα όσα κατήγγειλε το θύμα άφησαν άφωνους τους αστυνομικούς καθώς η «γνωριμία» της κόστισε 150 χιλιάδες ευρώ.
Αυτή η είδηση της προηγούμενης εβδομάδας δείχνει πόσο «εύθραυστοι» είναι οι άνθρωποι στις απάτες μέσω διαδικτύου. Ειδικότερα η γενιά που μας έλεγε «μην πιστεύετε ότι διαβάζετε στο διαδίκτυο» έχει γίνει η γενιά που πιστεύει ό,τι διαβάζει στο ίντερνετ.
Πόσες φορές δεν έχετε βοηθήσει τη γιαγιά σας να μπορέσει να στείλει ένα μήνυμα; Ή τον παππού σας να κάνει προφίλ στο Facebook; Η γενιά των Gen Z έχει μετατραπεί σε «δάσκαλο» των προηγούμενων γενεών σε θέματα διαδικτύου χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν εξαπατάται και η ίδια.
Το σύνηθες φαινόμενο στην Ελλάδα, βέβαια, είναι η απάτη μέσω τραπεζικών καρτών ή κάποιος ιός που στάλθηκε με email ή ακόμη και στις αγοροπωλησίες προϊόντων μέσω διαδικτύου. To 44,4% των Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου, σύμφωνα με έρευνα της Kaspersky αντιμετώπισε κάποιας μορφής απειλή κατά την περίοδο Ιανουάριος – Μάρτιος 2022. Αυτό τοποθετεί την Ελλάδα, κατά την ίδια έρευνα, στη 2η θέση παγκοσμίως όσον αφορά στους κινδύνους που συνδέονται με το σερφάρισμα στο διαδίκτυο, μόλις μία θέση πίσω από την Ουκρανία.
Όταν λαμβάνετε μια αλυσιδωτή επιστολή συναγερμού στο ταχυδρομείο ή βλέπετε ένα εξωφρενικό άρθρο στο εξώφυλλο ενός ταμπλόιντ, μπορεί εύκολα να τα αναγνωρίσετε ως ψευδή. Ορισμένοι αναγνώστες δεν αμφισβητούν αυτόματα παρόμοιες πληροφορίες στον ιστό ή σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που προωθείται από έναν φίλο. Το διαδίκτυο είναι ακόμα σχετικά καινούργιο ως μια ευρέως διαδεδομένη μέθοδος επικοινωνίας και πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ακόμη τον εντοπισμό ηλεκτρονικών φαρσών.
Το διαδίκτυο περιέχει πληθώρα πολύτιμων πληροφοριών, αλλά συχνά είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το καλό από το κακό. Με εύκολη προσβασιμότητα, χαμηλό κόστος και ευρεία διανομή, το Διαδίκτυο είναι ένα εξαιρετικό μέσο για τη διάδοση ψευδών και ανακριβειών.
Μια ακόμη παγίδα για τους νέους αλλά και τους ηλικιωμένους είναι τα fake news που δεν διακινούνται από τα ειδησεογραφικά μέσα ενημέρωσης αλλά από χρήστες των social media.
Το διαδίκτυο δεν είναι τίποτα άλλο από μια νέα μορφή μέσων σε αντίθεση με τα παραδοσιακά. Πριν από το διαδίκτυο, υπήρχαν αφίσες και φυλλάδια, ραδιόφωνο, έντυπες διαφημίσεις, εφημερίδες, τηλεόραση κλπ. Οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να πίστευαν πράγματα που τους έλεγαν τότε. Το διαδίκτυο απλώς αύξησε τον όγκο και την ταχύτητα της έκθεσης και πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα πιστεύουν όποιο περιεχόμενο λαμβάνουν μέσω οποιουδήποτε μέσου και αν επιλέξουν.
Στο παρελθόν, αν οι άνθρωποι είχαν αμφιβολίες και ήθελαν να μάθουν περισσότερα για ένα θέμα, έπρεπε να κάνουν ένα ταξίδι στη βιβλιοθήκη για να κάνουν έρευνα ή να βρουν άλλες αξιόπιστες πηγές, αν και περιορισμένες. Πόσοι θα έμπαιναν στον κόπο;
Με το διαδίκτυο, η ευκαιρία για έρευνα είναι κυριολεκτικά στα χέρια μας. Όμως, οι άνθρωποι θα πιστέψουν αυτό που θέλουν να πιστέψουν. Το διαδίκτυο όχι μόνο επιτρέπει στις πληροφορίες και την παραπληροφόρηση να εξαπλώνονται μακριά, ευρέως και γρήγορα, αλλά επιτρέπει επίσης στους ανθρώπους να παραμένουν σε θαλάμους και να τροφοδοτούν τις δικές τους γνωστικές προκαταλήψεις.
Φοβάμαι ότι είναι απλώς η ανθρώπινη φύση να συμβιβάζεται με την ευκολία της μεροληψίας επιβεβαίωσης αντί να προσπαθεί να εξακριβώσει την ακρίβεια των πληροφοριών που λαμβάνουν, παρά την ευκολία με την οποία μπορούν τώρα να ελέγξουν τα γεγονότα ή να αναζητήσουν μια ισορροπημένη άποψη.
Αυτό γίνεται πιο εύκολο για τους μεγαλύτερους καθώς οι παλαιότερες γενιές μπορεί να είναι πιο διστακτικές σχετικά με την ενασχόληση με διαδικτυακές δραστηριότητες, επειδή πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτές. Είναι ψηφιακοί μετανάστες, ενώ οι νεότερες γενιές αλληλεπιδρούν πιο άνετα με την τεχνολογία, επειδή δεν γνωρίζουν τον κόσμο αλλιώς. Είναι ψηφιακοί ιθαγενείς.
Οι ψηφιακοί μετανάστες γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν σε μια εποχή πριν ο κόσμος αρχίσει να στρέφεται προς μια κοινωνία πρώτης τεχνολογίας. Θυμούνται έναν κόσμο πριν από την άνοδο του διαδικτύου, που σημαίνει ότι η Gen X, οι Baby Boomers και οι Silent Traditionalists θεωρούνται όλοι ψηφιακοί μετανάστες.
Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην καθημερινή τους ζωή δεν είναι τόσο εγγενής σε αυτές τις ψηφιακές γενιές. Έπρεπε να μάθουν να προσαρμόζονται στον πρώτο ψηφιακό κόσμο και μερικές φορές είναι δύσπιστοι να το κάνουν, πολλές φορές εξετάζοντας λύσεις παλιάς σχολής πριν κάνουν χιούμορ για ανέσεις του νέου κύματος.
Γενικά, οι ψηφιακοί μετανάστες είναι επίσης πιο αργοί στο να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο ή τις συνδεδεμένες συσκευές και επίσης μερικές φορές είναι λιγότερο ενήμεροι για το πώς λειτουργούν αρχικά — και έπειτα οι απειλές που συνδέονται με αυτά.
Οι ψηφιακοί ιθαγενείς δεν γνωρίζουν άλλο κόσμο εκτός από τον ψηφιακό. Χειρίζονται συνήθως πιο άπταιστα την τεχνολογία, επειδή γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην ψηφιακή εποχή, δηλαδή όταν υπήρχε ευρεία πρόσβαση στο διαδίκτυο και συσκευές όπως υπολογιστές και smartphone εύκολα διαθέσιμες.
Για τους ψηφιακούς ιθαγενείς, η προσαρμογή στην εξέλιξη της τεχνολογίας είναι εγγενής, αλλά αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι έχουν επίγνωση των απειλών που συνδέονται με τις νέες εξελίξεις στο διαδίκτυο και τις συσκευές.
Λοιπόν, ποιες ηλικιακές ομάδες είναι οι ψηφιακοί ιθαγενείς; Οι περισσότεροι θεωρούν τους ψηφιακούς ιθαγενείς ως ανθρώπους που γεννήθηκαν μετά την ανάπτυξη του Διαδικτύου στις αρχές της δεκαετίας του ’80, πράγμα που σημαίνει ότι οι Millennials, η Gen Z και η Gen Alpha θεωρούνται όλοι ψηφιακοί ιθαγενείς.
Γεννημένοι μεταξύ 1945 και 1965, οι Baby Boomers μπήκαν στον κόσμο στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στην ανάκαμψη της οικονομίας. Αυτή η ψηφιακή γενιά εκτιμάται περισσότερο για την εργασιακή της ηθική και είναι επίσης από τους πρώτους που υιοθετούν στο σπίτι υπολογιστές.
Αν και συχνά είναι πιο ανοιχτοί στην προσαρμογή στις τεχνολογικές εξελίξεις από τους Silent Traditionalists, οι Baby Boomers είναι πλέον πιο φιλικοί στην τεχνολογία από ποτέ υπό το πρίσμα της πανδημίας Covid-19 και δεν έχουν καμία πρόθεση να καταργήσουν τους τεχνολογικούς τρόπους τους.
Για κάποιο πλαίσιο για το πώς οι Baby Boomers χρησιμοποιούν την τεχνολογία σήμερα, σύμφωνα με μια παγκόσμια επισκόπηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας:
Οι Baby Boomers παρουσίασαν αύξηση 431 τοις εκατό στη χρήση παραλαβής από το πεζοδρόμιο, δηλαδή τη χρήση μιας εφαρμογής ή ηλεκτρονικής υπηρεσίας για την παραγγελία ειδών παντοπωλείου.
Το 88 τοις εκατό των Baby Boomers λένε ότι θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν αυτούς τους τύπους τεχνολογιών για να κάνουν την καθημερινότητά τους πιο εύκολη.
Τι μας δείχνει αυτό; Ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας χρησιμοποιούν το διαδίκτυο όμως στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι είναι το ίδιο ευκολόπιστοι και εύκολα κατευθυνόμενοι όσο ποτέ. Ο σκεπτικισμός είναι εξίσου σπάνιος όπως κάθε άλλη φορά. Φαινομενικά χιλιάδες Αμερικανοί είναι πρόθυμοι να πιστέψουν κάτι που άκουσαν από δεύτερο ή τρίτο χέρι, χωρίς να υποβάλουν τις περιέργειές τους στον πιο βασικό έλεγχο δεδομένων. Φαίνεται να πιστεύουν ένα μόνο άρθρο —ή, ας είμαστε ειλικρινείς, έναν τίτλο— την πρώτη φορά που το διαβάζουν, προτού πάρουν αυτές τις πληροφορίες και τις διαδώσουν σε όλους μέσα στη σφαίρα επιρροής τους.
Οι άνθρωποι συχνά προτιμούν να γράφουν παρά να διαβάζουν. Προτιμούμε να είμαστε στο έργο παρά στο κοινό. Εμάς, καθότι άνθρωποι, μας αρέσει η προσοχή, οπότε μιλάμε όσο πιο δυνατά γίνεται. Θέλουμε οι άλλοι να πιστεύουν ότι είμαστε έξυπνοι και καλά ενημερωμένοι. Ποιος από εμάς δεν είναι ένοχος για αυτό; Δεν μπορώ καν να μετρήσω πόσες φορές σε μια κουβέντα που έχω ξεμείνει από στοιχεία και έχω ενεργοποιήσει τις εικασίες. Ω, σίγουρα, ακούγεται ότι ξέρω για τι πράγμα μιλάω, αλλά άρχισα να ρίχνω μερικές υποθέσεις μεταξύ των γνώσεων. Όχι όταν γράφω φυσικά, έχω το Google και τη Wikipedia για βοήθεια εδώ.
Μην πιστεύετε όλα όσα διαβάζετε στο διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανώς μια καλή πρακτική να μην πιστεύετε οτιδήποτε διαβάζετε ή βλέπετε οπουδήποτε, και σίγουρα ποτέ από μια μόνο πηγή. Αν υπάρχει θέμα ή διαμάχη που σας ενδιαφέρει, σκάψτε λίγο πιο βαθιά. Διαβάστε το αντεπιχείρημα. Διαβάστε μερικά αντεπιχειρήματα. Είναι πιθανώς ένας καλός εμπειρικός κανόνας να διαβάσετε τουλάχιστον δύο επιχειρήματα και να αντιεπιχειρήσετε, αλλά για να είμαστε ειλικρινείς αυτό δεν θα πρέπει να είναι αρκετό. Ξεκινήστε μια ειδοποίηση Google, ώστε να μπορείτε να ενημερώνεστε για τα τελευταία νέα από την περιοχή που σας ενδιαφέρουν και ή να παρακολουθείτε ό,τι έρχεται. Σας φαίνεται πολλή δουλειά; Αν συμβαίνει αυτό, τότε ίσως ο ακτιβισμός και η εξειδίκευση δεν είναι για εσάς.
Είναι πολύ σημαντικό να παραμείνετε δύσπιστοι. Πολλοί άνθρωποι θα σας απορρίψουν ως κυνικούς, αλλά αυτός είναι κάποιος που προσπαθεί ενεργά να σας επηρεάσει. Δεν υπάρχουν βραβεία για “άτομο που κατέληξε στο συμπέρασμα πιο γρήγορα”, οπότε αφιερώστε χρόνο. Περιμένετε μερικές μέρες. Μην σχηματίζετε γνώμη με βάση το συναίσθημα, αφήστε το να μαριναριστεί λίγο πριν σκάσει από το στόμα. Έτσι ακριβώς πρέπει να είναι και η αντίδραση όλων ανεξαρτήτου ηλικίας σε ότι διαβάζει και βλέπει, ή ακόμη του στέλνουν για να τον εξαπατήσουν. Η ακρόαση και η ανάγνωση είναι πιο εποικοδομητικές από την ομιλία και τη γραφή.