Αφού ο Μητσοτάκης έπαιξε πολύ με την ημερομηνία των εκλογών, και προ των Τεμπών και μετά, επιτέλους την ανακοίνωσε: 21 Μαΐου, ανήμερα Κωνσταντίνου και Ελένης που μισή Ελλάδα γιορτάζει· φαντάζομαι ότι αναλογικά θα πάει και με τους υποψηφίους. Έγραψε μέσα στην εβδομάδα ο Παντελής Μπουκάλας στην Καθημερινή ένα άρθρο με αυτόν ακριβώς τον τίτλο «Κωνσταντίνου και Ελένης» -τον ζήλεψα αυτό τον τίτλο-, όπου έκανε χιούμορ με την ημέρα των εκλογών και με το όνομα Κωνσταντίνος «που συνδέεται αχώριστα με τη μοίρα της Ελλάδας από τον καιρό της Ψωροκώσταινας. Αλλά εμείς τώρα έχουμε Κυριάκο, Αλέξη, Νίκο και Γιάνη…
Αίφνης ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης την ημερομηνία, επήλθε η πολυπόθητη νομιμοποίηση και ξεκίνησε το προεκλογικό γλέντι, που το δυστύχημα των Τεμπών είχε παγώσει. Ξεχύθηκαν οι πολιτικοί αρχηγοί ανά την επικράτεια, ξεχύθηκαν και όλοι οι υποψήφιοι στις δικές τους εκλογικές περιφέρειες και στα πάνελ.
Να πούμε ότι την παράσταση έκλεψε ο Ανδρουλάκης με την πρόταση-πρόκληση του. Μιλώντας για το σενάριο κυβέρνησης συνεργασίας, έθεσε τον όρο να μην είναι πρωθυπουργός ο αρχηγός του κόμματος που θα βγει πρώτο. Στην πραγματικότητα είπε όχι Μητσοτάκης και όχι Τσίπρας, μια και θα θεωρούνται αποτυχημένοι αφού θα λάβουν στις εκλογές που έρχονται ποσοστό ψήφων μικρότερο από το ποσοστό που έλαβαν τα κόμματά τους στις εκλογές του 2019, αφήνοντας τους πάντες να αναρωτιούνται «τότε ποιος;». Χαζή ερώτηση. Γιατί ψηφίζοντας ΠΑΣΟΚ δεν ψηφίζεις κυβέρνηση ή πρωθυπουργό, ψηφίζεις απλώς ΠΑΣΟΚ για να είναι ισχυρό ώστε να επηρεάσει/διαμορφώσει τις εξελίξεις. Κάτι τέτοιο είπε και ο Κουτσούμπας άλλωστε…
Μετά ο Μητσοτάκης πήγε να πάρει τη ρελάνς μιλώντας από τη Λαμία για την πεποίθησή του ότι οι σταθερές κυβερνήσεις που απολαμβάνουν κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και αποτελούνται από ένα κόμμα αλλά όχι μόνο από ένα χρώμα είναι οι πιο κατάλληλες. Δοκιμασμένη συνταγή. Ο Μητσοτάκης το έκανε ήδη· Πιερρακάκης, Χρυσοχοΐδης, Σκέρτσος, Γεραπετρίτης, Τσιόδρας… Μίλησε και για ενδεχόμενη συγκυβέρνηση «πολιτικής τερατογένεσης» με τη συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ και του ΜέΡΑ25.
Αλλά ο Τσίπρας θέλησε να έχει τον τελευταίο λόγο. Αφού αρχικά, αμέσως με την ανακοίνωση των εκλογών, μίλησε για την ανάγκη πολιτικής αλλαγής στις 21 Μαΐου με τον ΣΥΡΙΖΑ πρώτο κόμμα, για μια κυβέρνηση «με τα μάτια στραμμένα στους πολλούς», και τόνισε πως οι πολίτες θέλουν προγραμματικές θέσεις και αλήθειες, όχι τοξικότητα και διχασμό, είπε να πει κι αυτός ένα ευφυολόγημα. Τις «κυβερνήσεις-κουρελού». Αυτές που κλέβουν βουλευτές από άλλα κόμματα. Και κατηγόρησε τη ΝΔ για την παράδοσή της σε αποστασίες, θυμίζοντας άθελά του σε πολίτες, πολιτικούς και δημοσιογράφους τι έγινε όταν ο Καμμένος αποχώρησε το 2019 λόγω Πρεσπών από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ενώ η μισή κοινοβουλευτική του ομάδα παρέμεινε και προσχώρησε στο ΣΥΡΙΖΑ.
Ύστερα ήρθε η πρώτη δημοσκόπηση μετά την ανακοίνωση της ημερομηνίας των εκλογών της Metron Analysis για το Mega που έδωσε διαφορά 4,7% μονάδες μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Στην πρόθεση ψήφου, η Νέα Δημοκρατία συγκεντρώνει 26,2%, ο ΣΥΡΙΖΑ 21,5%, το ΠΑΣΟΚ 9,4%, το ΚΚΕ 5,7%, η Ελληνική Λύση 4,2%, το ΜέΡΑ25 3,9% και οι Έλληνες (κόμμα Κασιδιάρη) 3,8%, με την αδιευκρίνιστη ψήφο να βρίσκεται κοντά στο 12%. Η δημοσκόπηση δηλαδή καταγράφει αύξηση 1% στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ παραμένουν σε σταθερά ποσοστά. Ως προς τον χαρακτήρα των κυβερνήσεων δε, το 49% των ερωτηθέντων επιθυμεί κυβερνήσεις συνεργασίας και το 48% αυτοδύναμες κυβερνήσεις και ως προς την καταλληλόλητα για το αξίωμα του πρωθυπουργού, πρώτος παραμένει ο Μητσοτάκης με 36%, με τον Τσίπρα να συγκεντρώνει το 17% και τον Ανδρουλάκη το 6%.
Αυτά τα βασικά. Α, είχαμε και σκάνδαλα· λίγο Ραγκούση στην Πάρο, και Τσίπρα στο Σούνιο και πολύ τα δάνεια του Παπαθανάση και ακόμη ένα νησί, τη Μύκονο…
…
Ας δούμε όμως λίγο την κατάσταση αλλιώς.
1. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τα Τέμπη. Είναι ένα ορόσημο σαν την χρεοκοπία του 2015 που ανέδειξε τόσες μα τόσες παθογένειες. Το σιδηροδρομικό δυστύχημα έφερε στην επιφάνεια το χάος του κρατικού μηχανισμού, το πελατειακό σύστημα και την αναποτελεσματικότητα. Μιλάμε για μια ανθρωπολογικού και πολιτισμικού τύπου παθογένεια που υπερβαίνει κόμματα, ιδεολογίες.
2. Στις εκλογές του 2015 είχαμε μεγάλα ποσοστά αντιδραστικής ψήφου παράλληλα με την ελπίδα και την πίστη μιας μερίδας του πληθυσμού σε ένα σχήμα που δεν είχε δοκιμαστεί. Το 2019 είχαμε μια ελπίδα από την άλλη πλευρά στο πρόσωπο του Κυριάκου Μητσοτάκη που παρουσιάστηκε ως κάτι καινούργιο και τράβηξε ψήφους και από την δεξαμενή του κέντρου. Τον Μάιο του 2023, μένει να φανεί ο απολογισμός του «επιτελικού κράτους», και η δυναμική των ψηφιακών επαναστάσεων.
3. Τα κόμματα που κινούνται λίγο πάνω και λίγο κάτω από το όριο της εισόδου στη Βουλή, φαίνονται προς το παρόν τα ευνοημένα από το μετά-Τέμπη κλίμα και η ψήφος προς αυτά είναι ένα μέσο τιμωρίας του συστήματος. Την δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης δεν την απορροφά το ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, φαίνεται ότι στη συλλογική συνείδηση το ΠΑΣΟΚ παραμένει ένα κόμμα «εξουσίας»· αφενός του προσάπτεται ακόμη ενοχή για τη δημιουργία και τη συντήρηση του πελατειακού κράτους, αφετέρου περιβάλλεται από μια νοσταλγία για την μεταπολιτευτική ευημερία.
4. Αυτές οι εκλογές δεν έχουν ως βασικό μέτωπο τις οικονομικές πολιτικές, ούτε την εξωτερική πολιτική -τα ελληνοτουρκικά μετά τον σεισμό του Φεβρουαρίου είναι ουσιαστικά σε μεγάλη ύφεση και πολύ χαμηλά στην προεκλογική ατζέντα- , αλλά τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Το δίλημμα για τους ψηφοφόρους είναι το ποιος θα κάνει τις μεταρρυθμίσεις και πώς θα αξιοποιηθούν τα 70 δισ. από τα ευρωπαϊκά ταμεία για επενδύσεις, 40 δισ. ευρώ από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ μέχρι το 2027 και 30 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έως το 2026.
5. Οι πολιτικές σε μείζονα και βασικά θέματα δεν πρόκειται να επηρεαστούν από το αποτέλεσμα της κάλπης, καθώς όλα τα κόμματα αποδέχονται τη θέση της χώρας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και οι πολιτικές που θα ακολουθήσουν είναι λίγο έως πολύ δεδομένες, αφού τις καθορίζουν κατά κύριο λόγο οι Βρυξέλλες. Το σύμφωνο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και οι δανειακές υποχρεώσεις της χώρας περιορίζουν επίσης τις διαφοροποιήσεις στην οικονομική πολιτική.
6. Το σύνολο των νέων που θα προσέλθουν φέτος για πρώτη φορά στις κάλπες ανέρχεται σε 438.595 άτομα, ενώ το 6% του εκλογικού σώματος ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία 17 έως 24 ετών. Θεωρείται δεδομένο πως ο βαθμός συμμετοχής τους θα επηρεάσει τις ισορροπίες μεταξύ ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ. Στις εκλογές του 2019, ενώ η ΝΔ επικράτησε με διαφορά 8,3, το ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε στις ηλικίες 17 έως 24 ετών λαμβάνοντας 38% έναντι 30% για τη ΝΔ. Η πλειοψηφία των νέων ψηφοφόρων 17-24 ετών εμφανίζεται ιδεολογικά αριστερόστροφη, καθώς, βάσει των exit polls του 2019, τα τρία κόμματα της Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΜέΡΑ25) έλαβαν αθροιστικά ποσοστό 48%.
7. Η Ελλάδα έχει ένα έντονο πρωθυπουργοκεντρικό πολιτικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες ψηφίζουν πρωτίστως πρωθυπουργό και πολλές φορές παρατηρείται το εκτόπισμα των αρχηγών να υπερβαίνει το βεληνεκές των κομμάτων τους.
8. Μια και τέθηκε το ζήτημα των κομματικών και χρωματικών κυβερνητικών στελεχών, ανοίγει ο δρόμος για τον απολογισμό: Σε ποιους οφείλει περισσότερο η κυβέρνηση το πολιτικό κεφάλαιο που απέκτησε; Ποιοι τη βάρυναν περισσότερο με αστοχίες και πολιτικά ατοπήματα;
9. Η γενικευμένη αίσθηση στη χώρα είναι η απουσία νοήματος, η έλλειψη συλλογικών οραμάτων που εξακολουθούν να φλερτάρουν με την παγιωμένη στην Ελλάδα ανάγκη του ζωτικού ψεύδους. Έχουμε να κάνουμε όμως με μια κρίση πολιτισμική και ψυχολογική και πολίτες που θέλουν να ακούσουν και να δουν λύσεις.
10. Με βάση τα μέχρι τώρα λεγόμενα των πολιτικών αρχηγών η δημιουργία κυβέρνησης μοιάζει ουτοπία. Η ΝΔ θέλει αυτοδυναμία που είναι απίθανο να την έχει. Ο ΣΥΡΙΖΑ, τη θέλει επίσης, αλλά μιλά για προοδευτική κυβέρνηση αν είναι πρώτος στις εκλογές της απλής αναλογικής με τον Τσίπρα πρωθυπουργό την ώρα που ο Ανδρουλάκης δεν τον θέλει, ο Βαρουφάκης δεν συγκυβερνά με φιλομνημονιακά κόμματα και ο Κουτσούμπας δεν συζητάει ούτε καν ψήφο ανοχής. Αν έρθει πρώτο κόμμα η ΝΔ, έχουμε το σενάριο της συγκυβέρνησης των ηττημένων που ο Τσίπρας το απορρίπτει αν δεν είναι πρώτο κόμμα και ο Ανδρουλάκης και Βαρουφάκης επίσης για τους λόγους που αναφέραμε μόλις παραπάνω. Υπάρχει και το σενάριο συγκρότησης σοσιαλδημοκρατική κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Ανδρουλάκη ή άλλο άγνωστο άτομο, το οποίο όμως για να συμβεί το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να πάρει ισχυρό διψήφιο ποσοστό και να συμφωνήσουν Μητσοτάκης και Τσίπρας να παραιτηθούν από τον πρωθυπουργικό θώκο. Αδιέξοδο.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Mustafa AlSorougi