Βίαιες ταραχές στη Γαλλία ξέσπασαν μετά το θάνατο ενός δεκαεπτάχρονου που πυροβολήθηκε από αστυνομικό. Τα προάστια του Παρισιού και πολλές μεγάλες πόλεις είχαν να ζήσουν τέτοιες σκηνές βίας από το 2005. Ο αστυνομικός προφυλακίστηκε την επόμενη του συμβάντος και του απαγγέλθηκε η κατηγορία της ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως. Ο πρόεδρος Μακρόν και η πρωθυπουργός Ελίζαμπετ Μπορν χαρακτήρισαν την ενέργεια, χωρίς δισταγμό και καθυστέρηση, αδικαιολόγητη και ασυγχώρητη, προσπαθώντας να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Οι αντιδράσεις πήραν τεράστια έκταση σε ελάχιστο χρόνο ξαναφέρνοντας στην επικαιρότητα μεγάλα ερωτήματα που ταλανίζουν την γαλλική κοινωνία εδώ και δεκαετίες.
Ο θάνατος ενός δεκαεφτάχρονου είναι ένα δραματικό γεγονός που γίνεται ακόμη πιο τραγικό όταν προκαλείται από το όπλο ενός αστυνομικού. Προκαλεί στην κοινωνία δικαιολογημένη συγκίνηση, θυμό, οργή και απαίτηση για απονομή δικαιοσύνης. Η δικαστική έρευνα και οι δικαστές θα αποφανθούν και θα αποδώσουν τις ευθύνες.
Αυτό σημαίνει κράτος δικαίου.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η έξαρση της βίας, οι λεηλασίες και οι καταστροφές, οι επιθέσεις και οι εμπρησμοί σε δημαρχεία, σχολεία, βιβλιοθήκες, κέντρα αθλητισμού, δημόσια λεωφορεία, τραμ μπορούν να νομιμοποιηθούν εξ αιτίας αυτού του γεγονότος;
Στην πορεία που έγινε μετά από έκκληση της μητέρας του δεκαεφτάχρονου Ναελ και στην οποία συμμετείχαν 6000 άτομα, διαφάνηκε η αγανάκτηση και το μίσος μιας κατηγορίας πολιτών ενάντια στην αστυνομία και το κράτος.
Επιβεβαιώνεται κάτι που είναι γνωστό σε όλους και επιδεινώνεται με ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Ο κλυδωνισμός της οικουμενικότητας της Γαλλικής Δημοκρατίας και των δεσμών ενός τμήματος πολιτών με το κράτος.
Οι ευαίσθητες περιοχές, οι δύσκολες γειτονιές όπως αποκαλούνται, όπου το επίσημο κράτος δεν είναι παρών, όπου η αστυνομία, η πυροσβεστική ή οι πρώτες βοήθειες φοβούνται να επέμβουν, όπου βασιλεύουν μαφιόζικες συμμορίες διακίνησης ναρκωτικών που προκαλούν τρόμο στους κατοίκους, η δημοκρατία και οι θεσμοί της είναι άρρωστες.
Η κατάσταση σε κάποιες περιοχές είναι καζάνι που βράζει και όλες οι προσπάθειες της πολιτείας τα τελευταία 30 χρόνια φαίνεται να έχουν αποτύχει.
Στις περιοχές αυτές η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων είναι Γάλλοι που προέρχονται από τη μετανάστευση, πρώτης η δεύτερης γενιάς.
Η αστυνομία εδώ και χρόνια κατηγορείται για συστημικό ρατσισμό εναντίων αυτών των πληθυσμών που σχεδόν όλοι είναι μουσουλμάνοι.
Η Γαλλική πολιτεία έχει επενδύσει 40 δις για την αναβάθμιση αυτών των ευαίσθητων περιοχών, χωρίς θεαματικά αποτελέσματα.
Είναι σημείο βασικής, πολιτικής αντιπαράθεσης, ο ένας κατηγορεί τον άλλο, όλοι συμφωνούν ότι υπάρχει πρόβλημα ,το οποίο ποτέ δεν λύνεται ,τουναντίον επιδεινώνεται.
Το 2005 ο θάνατος δύο ανηλίκων ,σε «ευαίσθητο» προάστιο του Παρισιού είχε προκαλέσει ανάλογες ταραχές που διήρκησαν τρεις εβδομάδες. Αστυνομικοί κυνηγούσαν για παράβαση δυο ανήλικους, οι οποίοι για να ξεφύγουν, κρύφτηκαν σε υπαίθριο χώρο εγκαταστάσεων της EDF (η γαλλική ΔΕΗ) και έπαθαν ηλεκτροπληξία.
Η αντίδραση από την πλευρά της επίσημης πολιτείας δεν ήταν άμεση, όπως η τωρινή.
Δεν κατηγορήθηκαν αμέσως οι αστυνομικοί, δεν γινόταν εξάλλου γιατί οι έρευνες παίρνουν χρόνο, δεν υπήρχαν βιντεοκάμερες για να επιβεβαιώσουν την ακρίβεια των καταθέσεων των αστυνομικών και των αυτόπτων μαρτύρων, η πολιτεία κατηγορήθηκε ότι κωλυσιεργούσε συνειδητά για να καλύψει τους αστυνομικούς και κάποια προάστια καιγόταν για 20 ημέρες.
Να υπενθυμίσω ότι αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του προέδρου Σιράκ και ο πρωθυπουργός του Ντομινίκ ντε Βιλπέν βρισκόταν σε διαρκή αντιπαράθεση με τον τότε υπουργό εσωτερικών Νικολά Σαρκοζί. Ο Σιράκ ήταν με το μέρος του πρωθυπουργού του, ο οποίος ήθελε να πάρει το χρίσμα της δεξιάς παράταξης για τις προεδρικές εκλογές του 2007, ενάντια στον Σαρκοζί ο οποίος είχε δηλώσει επίσης την πρόθεση του να είναι επίσης υποψήφιος της δεξιάς παράταξης. Υπήρξε καθυστέρηση στις αντιδράσεις της εκτελεστικής εξουσίας λόγω εσωτερικών αντιθέσεων.
Η ένταση των ταραχών των τελευταίων ημερών δεν συγκρίνεται με αυτές του 2005, οι βιαιότητες έχουν επεκταθεί στις περισσότερες πόλεις της Γαλλίας, κάτι που δεν είχε συμβεί πριν 18 χρόνια, και οι συμμετέχοντες στις ταραχές είναι πολύ πιο νέοι. Το 90% των 800 συλληφθέντων είναι 13-17 ετών!
Το εύρος των ταραχών και η εθνική τους διάσταση (το 2005 ήταν επικεντρωμένες μόνο σε κάποια προάστια του Παρισιού) αποδεικνύει ότι οι ευαίσθητες περιοχές υπάρχουν πια στην περιφέρεια όλων των μεγάλων Γαλλικών πόλεων.
Δεν υπάρχει κάποια κεντρική πολιτική διεκδίκηση που χαρακτηρίζει μια εξέγερση.
Το διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην ταχύτητα διάδοσης και στην ένταση των ταραχών, οι καταστροφές και οι λεηλασίες που αρχίζουν αργά το βράδυ παίρνουν μια διάσταση ανταγωνισμού μεταξύ αντιπάλων συμμοριών που συναγωνίζονται ποια θα καταστρέψει περισσότερο.
Οι αστυνομικές δυνάμεις έχουν την ρητή εντολή να μην έχουν οποιαδήποτε επαφή με τους εξαγριωμένους νέους, φοβούμενοι κάποια άτυχη στιγμή κι έναν καινούργιο θάνατο. Οι ταραξίες το ξέρουν και νιώθουν ότι έχουν όλη την ελευθερία για ανομία και παραβατικότητα. Οι λεηλασίες σε μεγάλα καταστήματα, εμπορικά κέντρα και το πλιάτσικο ιδιωτικών περιουσιών παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Ο ηγέτης της αριστερής παράταξης «ανυπότακτη Γαλλία» Ζαν Λυκ Μελανσόν ρίχνει λάδι στη φωτιά δηλώνοντας «η αστυνομία σκοτώνει» και οι ηγέτες των δεξιών η ακροδεξιών κομμάτων προτείνουν «κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης» και απαγόρευση κυκλοφορίας.
Πολλοί προτείνουν την επέμβαση του στρατού και άλλοι ανησυχούν στην προοπτική της συνέχισης των ταραχών και της επικίνδυνης τροπής που μπορούν να πάρουν. Πληροφορίες διαδίδονται ότι με τον ρυθμό που χρησιμοποιούνται τα δακρυγόνα, μοναδικό όπλο ενάντια στους διαδηλωτές, θα υπάρξει έλλειψη τα επόμενα δυο εικοσιτετράωρα.
Η εκτελεστική εξουσία είναι προς το παρόν ψύχραιμη και αντιτίθεται στην γενικευμένη απαγόρευση κυκλοφορίας η την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης δηλώνοντας ότι:
«Όταν ένας αστυνομικός κατηγορείται δεν σημαίνει ότι κατηγορείται ολόκληρη η Αστυνομία» αντικρούοντας τις κατηγορίες για συστημικό ρατσισμό των ενόπλων δυνάμεων.
Στο επίκεντρο των πολιτικών αντιπαραθέσεων επανέρχεται το μεταναστευτικό, με τις κατηγορίες εναντίον των μουσουλμάνων μεταναστών της τελευταίας εικοσαετίας που δεν έχουν διάθεση αφομοίωσης στη γαλλική κουλτούρα, τις πολιτισμικές αντιθέσεις, την ευθύνη των γονιών που αφήνουν τα 13χρονα παιδιά τους να περιφέρονται όλη τη νύχτα.
Ο πρόεδρος Μακρόν, που αντιμετωπίζει για πρώτη φορά ένα τέτοιο φαινόμενο, κάνει εκκλήσεις για ψυχραιμία ελπίζοντας στο σύντομο τέλος των ταραχών χωρίς επιπλέον θύματα.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Stephanie Lecocq/Reuters