Η εξ αποστάσεως εργασία ήταν σπάνια πριν από μια δεκαετία. Στην Ελλάδα έκανε έντονη την εμφάνισή της το 2020 με την πρώτη υποχρεωτική καραντίνα που οδήγησε χιλιάδες εργαζόμενους στο «γραφείο» του σπιτιού τους.
Η εργασία από το σπίτι ήταν συνήθως διαθέσιμη μόνο ως ειδική ρύθμιση για να «φιλοξενήσει» οικογένειες σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ωστόσο, η τεχνολογία τηλεδιάσκεψης και τηλεργασίας έχουν προχωρήσει σε σημείο που ορισμένες επιχειρήσεις ευδοκιμούν με εντελώς απομακρυσμένες ομάδες.
Η μαζική μετάβαση στην εξ αποστάσεως εργασία έγινε στα πρώτα στάδια της πανδημίας COVID-19. Πέρα από την πρόληψη της εξάπλωσης της ασθένειας – μια άρρωστη ομάδα δεν μπορεί να είναι τόσο παραγωγική – η εξ αποστάσεως εργασία έχει αποδειχθεί ευεργετική με πολλούς τρόπους.
Για πολλούς το μοντέλο της εργασίας από το σπίτι συνεχίστηκε ακόμη και τώρα τρία χρόνια μετά την πανδημά, για άλλους αντικαταστάθηκε με μια υβριδική μορφή – ημέρες μοιρασμένες ανάμεσα στο γραφείο και το σπίτι.
…
Τα νέα δεδομένα
Τελευταία, βλέπουμε ότι πολλοί τεχνολογικοί γίγαντες, όπως η Apple, η Google, η Meta, η Amazon, η Disney, η Goldman Sachs και άλλοι, απαίτησαν από το προσωπικό να εμφανίζεται στο γραφείο τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομάδα. Και σίγουρα, στη βάση αυτής της απαίτησης, υπάρχουν μελέτες που την προκρίνουν.
Για παράδειγμα, εκείνη των Natalia Emanuel και Emma Harrington από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Στην πρώτη τους έρευνα το 2020 είχαν καταλήξει πως η εργασία από το σπίτι αυξάνει την παραγωγικότητα. Η αναθεωρημένη τους, όμως, έρευνα που δημοσιεύτηκε φέτος τον Μάιο δείχνει, τελικά, μείωση κατά 4%.
Είχε γίνει κάποιο λάθος στην αρχική μελέτη; Οι ερευνητές λένε πως τώρα απλώς είχαν πιο ακριβή δεδομένα. Μελετώντας την απόδοση σε εταιρεία πωλήσεων διαπίστωσαν ότι οι εργαζόμενοι σε εξ αποστάσεως εργασία όχι μόνο απαντούσαν σε λιγότερες τηλεφωνικές κλήσεις πελατών, αλλά και ότι η ποιότητα της αλληλεπίδρασης ήταν πολύ υποβαθμισμένη.
Δεν είναι, βέβαια, η μοναδική έρευνα που καταλήγει σε παρόμοια συμπεράσματα. Σε αυτό κατέληξαν και οι μελέτες των David Atkin και Antoinette Schoar από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, του Sumit Shinde από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, του Michael Gibbs του Πανεπιστημίου του Σικάγο και πολλών άλλων. Έρευνες μάλιστα που ενίσχυσαν την άποψη που συνδέει τη φυσική παρουσία στο γραφείο με την αύξηση της παραγωγικότητας με ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά.
Διαφορετικής φύσης έρευνες, επίσης, συντελούν στην ισχυροποίηση αυτών των διαπιστώσεων. Μια μελέτη έδειξε ότι ακόμη και οι σκακιστές παίζουν λιγότερο καλά σε διαδικτυακούς αγώνες απ’ ό,τι σε αγώνες πρόσωπο με πρόσωπο και ένα εργαστηριακό πείραμα ότι οι τηλεδιασκέψεις αναστέλλουν τη δημιουργική σκέψη. Επίσης, μελέτες έχουν καταδείξει ότι η εργασία από το γραφείο ενθαρρύνει την καινοτομία και ότι βοηθά στην καλλιέργεια καλύτερης εργασιακής κουλτούρας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και έρευνα της Microsoft στην οποία το 85% των επικεφαλής των εταιρειών που συμμετείχαν δηλώνει ότι «η υβριδική εργασία υπονομεύει την εμπιστοσύνη για την παραγωγικότητα των εργαζομένων», άποψη που, ωστόσο, συναντάται συχνότερα σε μεγαλύτερης ηλικίας CEO. Είναι, επίσης, μια θεώρηση των πραγμάτων που κατεξοχήν εκφράζει και ο Elon Musk, έχοντας την απαίτηση όλοι οι εργαζόμενοι της Tesla και της SpaceX να είναι «ορατοί» στο γραφείο.
Η εξ αποστάσεως εργασία είναι σίγουρο πως ήρθε εδώ για να μείνει. Οι ερευνητές από το Ladders παρακολουθούν προσεκτικά τη διαθεσιμότητα απομακρυσμένης εργασίας από τους μεγαλύτερους 50.000 εργοδότες της Βόρειας Αμερικής από τότε ξεκίνησε η πανδημία.
Οι απομακρυσμένες ευκαιρίες εκτινάχθηκαν από κάτω από το 4% όλων των θέσεων εργασίας υψηλής αμοιβής πριν από την πανδημία σε περίπου 9% στα τέλη του 2020 και σε περισσότερο από 15% σήμερα. «Αυτή η αλλαγή στις εργασιακές ρυθμίσεις είναι αδύνατο να υπερκαλυφθεί. Όσο μεγάλο και αν είναι, είναι ακόμη μεγαλύτερο από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Ladders, Marc Cenedella, ο οποίος λέει ότι είναι η μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή στην Αμερική από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Οι πρακτικές προσλήψεων συνήθως κινούνται με παγετώδεις ρυθμούς, αλλά η πανδημία ανέβασε τη ζέστη και έτσι βλέπουμε μια ταχεία πλημμύρα αλλαγών σε αυτόν τον χώρο. Είναι πραγματικά μάλλον εκπληκτικό».
Η εξ’ αποστάσεως εργασία είναι ένα μόνιμο εξάρτημα
Σύμφωνα με την Έκθεση Κατάστασης Απομακρυσμένης Εργασίας 2021 από το Owl Labs, το 2021 ήταν η χρονιά που ο κόσμος παρέμεινε απομακρυσμένος και το 90% των 2.050 εργαζομένων πλήρους απασχόλησης εξ αποστάσεως που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι ήταν εξίσου παραγωγικοί ή πιο παραγωγικοί που εργάζονταν εξ αποστάσεως, σε σύγκριση με όταν μοχθούσαν στο γραφείο. Ένα άλλο 74% δήλωσε μετά την πανδημία, ότι η εργασία από το σπίτι είναι καλύτερη για την ψυχική τους υγεία και το 84% ανέφερε ότι η εξ αποστάσεως εργασία μετά την πανδημία θα τους έκανε πιο ευτυχισμένους, με πολλούς μάλιστα να είναι πρόθυμοι να λάβουν μείωση μισθού.
Μια έρευνα του Ιανουαρίου 2022 σε 1.000 εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης από την Ergotron επιβεβαιώνει τη μελέτη της Owl Labs, αποκαλύπτοντας ότι καθώς οι εργαζόμενοι έχουν συνηθίσει περισσότερο σε υβριδικά και απομακρυσμένα περιβάλλοντα γραφείων από την έναρξη της πανδημίας, έχουν οφέλη για τη σωματική και ψυχική τους ευεξία. Συνολικά, αυτά τα δύο ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις ακούν και κοιτάζουν πέρα από το σήμερα για να δημιουργήσουν πιο προοδευτικές πολιτικές στο χώρο εργασίας που θα βοηθήσουν τους εργαζόμενους να ευδοκιμήσουν. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ηγέτες πρέπει να επανεξετάσουν την κουλτούρα στο χώρο εργασίας τους ώστε να περιλαμβάνουν περισσότερο την εξ αποστάσεως και την υβριδική εργασία — αυτό είναι το νέο φυσιολογικό.
Ο Ragu Bhargava, Διευθύνων Σύμβουλος της Global Upside, συμφωνεί με την τελευταία έρευνα ότι οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να παραιτούνται σε αριθμούς ρεκόρ εάν οι εταιρείες δεν εξελίσσονται σύμφωνα με τις ανάγκες των εργαζομένων τους. Ο Ragu προτείνει ότι όσοι εξακολουθούν να βλέπουν την απομακρυσμένη εργασία ως προσωρινή ή ανορθόδοξη – αντί για μια πλήρη μεταμόρφωση στον τρόπο εργασίας μας και συνεχίζουμε τον “παλιό τρόπο να κάνουμε πράγματα” – κινδυνεύουν να χάσουν προσωπικό και να μην είναι πλέον ανταγωνιστικοί καθώς ο χώρος εργασίας εξελίσσεται γύρω τους.
Ο Ragu αναφέρει το συγκλονιστικό στατιστικό ότι 4,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι εγκατέλειψαν οικειοθελώς τη δουλειά τους μόνο τον Νοέμβριο του 2021 ως απόδειξη ότι το αμερικανικό εργατικό δυναμικό ξυπνά με τη συλλογική διαπραγματευτική του δύναμη και οι σκληροτράχηλοι εργοδότες μένουν πίσω στη σκόνη. «Με τη Μεγάλη Παραίτηση και τον Covid-19 να διαδραματίζουν ακόμα ρόλο στην καθημερινή μας ζωή, οι εταιρείες που επιλέγουν να επιστρέψουν στον «παλιό τρόπο των πραγμάτων» θα κινδυνεύσουν να χάσουν το προσωπικό τους και θα γίνουν μάρτυρες μιας μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας που εξελίσσεται γύρω από τους, τελικά προχωρώντας εντελώς», κατέληξε ο Ragu.
Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι
1. Το 83% των εργαζομένων αναφέρει ότι είναι πιο παραγωγικοί εργάζονται από το σπίτι
2. Το 77% των εργαζομένων λέει ότι η εξ αποστάσεως εργασία θα βοηθήσει την εταιρεία τους να μειώσει το λειτουργικό κόστος
3. Το 78% των απομακρυσμένων υπαλλήλων συμφωνεί ότι θέλει να εργάζεται εξ αποστάσεως για να αποφύγει τους περισπασμούς
4. Το 27% των εργοδοτών ανέφερε αυξημένη παραγωγικότητα της εταιρείας
5. Η στροφή προς την εξ αποστάσεως εργασία κάνει την εργασία πιο ευέλικτη, με το 43% των CEOs σε μία έρευνα να χορηγεί ευέλικτες ημέρες στους εργαζομένους
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Eduardo Gageiro – Sophia de Mello Breyner, 1964