Η χώρα μας βρίσκεται ξανά αντιμέτωπη με μια μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή, όπως και κάθε χρόνο, έτσι και φέτος οι πυρκαγιές «εξαφανίζουν» τα δάση και αυτό συμβάλει ακόμη περισσότερο στην υγεία των κατοίκων.
Ο φετινός Ιούλιος και ειδικότερα μεταξύ 3 – 10 του μήνα καταγράφηκε η πιο θερμή εβδομάδα του πλανήτη, σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, οι θερμοκρασίες έχουν ανέβει στα ύψη. Στην Ελλάδα η ζέστη είναι ανυπόφορη και αυτό το είχαν προβλέψει από το 2022 οι επιστήμονες.
Αλλά συγκεκριμένα ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης φυσικών καταστροφών, Ευθύμιος Λέκκας, την Τετάρτη 26/4 του 2023 δήλωσε ότι «είναι πιθανό να έχουμε το πιο θερμό καλοκαίρι. Σε ολόκληρο τον κόσμο οι προοπτικές για το επόμενο καλοκαίρι είναι δυσοίωνες. Και αυτό το υπογραμμίζουν οι μεγάλες θερμοκρασίες οι οποίες αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Ισπανία, στη Γαλλία αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι η πιο ευαίσθητη περιοχή σε όλα αυτά τα φαινόμενα. Όλα αυτά εντάσσονται σε αυτό που λέμε κλιματική κρίση», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα ο Χρήστος Ζερεφός, ομότιμος καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας στο ΑΠΘ προειδοποίησε ότι «είμαστε στην ευθεία για την καταστροφή, τρέχουμε με 900 χλμ/ώρα απέναντι σε ένα τοίχο με τον οποίο τις προσεχείς δεκαετίες, θα συγκρουστούμε», προσθέτοντας πως σε βάθος 15-20ετίας «Μπορεί να μην δούμε 50άρια, αλλά 45άρια για μέρες μπορεί να δούμε. Το φαινόμενο θα το έχουμε πιο συχνά και μπορεί να διαρκεί και περισσότερο».
Ήδη από το 2021 είχαμε αντιμετωπίσει τον πιο καταστροφικό χρόνο σύμφωνα με το meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, για τα ελληνικά δάση, καθώς μέσα σε ένα χρόνο φωτιές κατέστρεψαν στην Ελλάδα όσα στρέμματα γης είχαν καεί συνολικά τα τελευταία οχτώ χρόνια.
Ειδικότερα, με βάση τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές, κατά τη διάρκεια του 2021 χαρτογραφήθηκαν στην Ελλάδα 84 δασικές πυρκαγιές και φωτιές, οι οποίες κατέκαψαν συνολική έκταση που ξεπερνά τα 1.300.000 στρέμματα.
Η συγκεκριμένη «επίδοση» είναι η χειρότερη της περιόδου 2008-2021, με τη συνολική καμένη έκταση το 2021 να προσεγγίζει το άθροισμα των καμένων εκτάσεων της οκταετίας 2013-2020.
Το 2022 σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (European Forest Fire Information System-EFFIS) από τις αρχές έως το τέλος του Οκτωβρίου «χάσαμε» 200.000 στρέμματα.
Αριθμός που αντιστοιχεί στο 46% της μέσης καμένης έκτασης στην χώρα μας, από το 2006 έως το 2021.
Το 2023 και ενώ οι φωτιές δεν έχουν σταματήσει για αρκετές μέρες έχουν ήδη καταγραφεί ζημιές άνω των 160.000 στρεμμάτων καμένης γης σε Ανατολική και Δυτική Αττική, Βοιωτία και Κορινθία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις δασικές πυρκαγιές EFFIS (European Forest Fire Information System), που βασίζεται σε διαδικτυακό σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών και παρέχει πληροφορίες σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, από τις φωτιές στην Ελλάδα που ξέσπασαν τις τελευταίες τρεις ημέρες, έγιναν στάχτη 164.000 στρέμματα.
Από τα επίσημα καταχωρημένα στοιχεία, στον Δήμο Καλυβίων Θορικού έχουν καεί 36.000 στρέμματα, ενώ στον Δήμο Λουτρακίου έχουν γίνει στάχτη 13.500 στρέμματα και στο μέτωπο της Μάνδρας-Δερβενοχωρίων, όπου η φωτιά δεν έχει ελεγχθεί, έχουν καεί πάνω από 114.500 στρέμματα.
Στη Ρόδο η καταστροφή υπολογίζεται στα 30.000 στρέμματα και στο Λουτράκι στα 15.000.
Και οι αριθμοί σίγουρα δεν έχουν τέλος για φέτος καθώς ακόμα υπάρχουν ενεργές εστίες αν δεν ξεσπάσουν κι άλλες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ο ΟΗΕ προειδοποιούσε
Οι μεγάλες πυρκαγιές που έχουν κατακάψει τα δάση συνιστούν μεγάλο κίνδυνο για τα χιλιάδες είδη ζωής, αλλά και για την ανθρώπινη επιβίωση επιδεινώνοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Αυτό επισήμανε το 2022 η τελευταία έκθεση του ΟΗΕ με τίτλο «Επεκτεινόμενη σαν φωτιά – Η μεγάλη απειλή των έκτακτων πυρκαγιών».
Στην έκθεση παρατίθενται περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών ανά τον κόσμο, όπως στον Αμαζόνιο, την Χιλή, την Καλιφόρνια, την Σιβηρία ή την Αυστραλία και παρουσιάζεται η αποτίμηση των επιπτώσεων για να επισημανθεί ότι οι μεγάλες πυρκαγιές, πλέον επηρεάζουν άμεσα την υγεία των κατοίκων του πλανήτη, αφ’ ενός λόγω της επιδείνωσης της αναλογίας των επιβαρυντικών αερίων του θερμοκηπίου με το καθαρό οξυγόνο, που προσφέρουν τα ζωντανά δάση, αφ’ ετέρου λόγω της διαρκώς επεκτεινόμενης της ξηρασίας. Αυτές οι δυο επιπτώσεις συμβάλλουν καθοριστικά στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, καθιστώντας το πλέον κλιματική κρίση!
Το σήμα κινδύνου, λοιπόν, που στέλνει η τελευταία έκθεση του ΟΗΕ είναι ότι «η κλιματική αλλαγή και η αλλαγή στην χρήση της γης θα καταστήσει τις δασικές πυρκαγιές πιο συχνές και πιο έντονες αυξάνοντάς τες κατά 14% έως το 2030, κατά 30% έως το 2050 και κατά 50% έως το τέλος του τρέχοντος αιώνα. Γιαυτό ο ΟΗΕ καλεί τα κράτη – μέλη «να επιταχύνουν τις δράσεις για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων με σκοπό τον μετριασμό του κινδύνου των δασικών πυρκαγιών, προτού αυτές εκδηλωθούν ή αφότου κατασβεστούν».
Πράσινο φως στην νομοθεσία για την αποκατάσταση της φύσης
Πρόσφατα το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με την νομοθεσία της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης με 336 ψήφους υπέρ, 300 κατά και 13 αποχές. Στις ψήφους που τάχθηκαν κατά της απόφασης ήταν και αυτές της Νέας Δημοκρατίας αφού «οι βουλευτές του απέρριψαν τον προτεινόμενο Κανονισμό, αγνοώντας εντελώς τις συνέπειες της παρακμής της φύσης και της κλιματικής κρίσης στις ζωές όλων μας», όπως προειδοποιεί η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων είναι καίριας σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας και μειώνει τους κινδύνους για την επισιτιστική ασφάλεια. Τονίζουν ότι το νομοσχέδιο δεν προβλέπει τη δημιουργία νέων προστατευόμενων περιοχών στην ΕΕ, ούτε εμποδίζει νέες υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ και η τροποποιημένη πρόταση που στηρίζει το Κοινοβούλιο ρητά τονίζει ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις εξυπηρετούν εξαιρετικά το δημόσιο συμφέρον.
Στόχοι αποκατάστασης της φύσης για το 2030
Το Κοινοβούλιο τονίζει ότι ο νέος νόμος πρέπει να συμβάλει στην επίτευξη των διεθνών δεσμεύσεων της ΕΕ, ιδίως του πλαισίου «Kunming-Montreal Global Biodiversity» των Ηνωμένων Εθνών. Οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν την πρόταση της Επιτροπής να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα αποκατάστασης έως το 2030, τα οποία θα καλύπτουν τουλάχιστον το 20% όλων των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών στην ΕΕ.
Θέση του ΕΚ είναι ότι η νομοθεσία θα πρέπει να εφαρμοστεί μόνο αφού η Επιτροπή παρουσιάσει δεδομένα για τις αναγκαίες συνθήκες που διασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη επισιτιστική ασφάλεια και όταν οι χώρες της ΕΕ ποσοτικοποιήσουν την έκταση που χρειάζεται να αποκατασταθεί για να επιτευχθούν οι στόχοι για κάθε τύπο οικοσυστήματος. Το Κοινοβούλιο επιθυμεί επίσης να υπάρχει η δυνατότητα αναστολής στόχων όταν αναμένονται εξαιρετικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.
Εντός 12 μηνών από την έναρξη ισχύος του κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει την ύπαρξη χρηματοδοτικών κενών μεταξύ των στόχων της αποκατάστασης και της διαθέσιμης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, εξετάζοντας ακόμη πιθανές λύσεις, ειδικά μέσω ενός στοχευμένου χρηματοδοτικού μηχανισμού της ΕΕ.
Μετά την ψηφοφορία, ο εισηγητής Θέσαρ Λουένα (Σοσιαλιστές, Ισπανία), δήλωσε: «Η νομοθεσία για την αποκατάσταση της φύσης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και ακολουθεί την επιστημονική συναίνεση και τις συστάσεις για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Ευρώπης. Οι αγρότες και οι αλιείς θα επωφεληθούν από αυτό και θα εξασφαλίσουν μια κατοικήσιμη γη για τις μελλοντικές γενιές. Η θέση που υιοθετήσαμε σήμερα στέλνει ένα σαφές μήνυμα. Τώρα πρέπει να συνεχίσουμε τα θετικά μας αποτελέσματα, να υπερασπιστούμε τις θέσεις μας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη και να καταλήξουμε σε συμφωνία πριν από το τέλος της εντολής του Κοινοβουλίου για την έγκριση του πρώτου κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης στην ιστορία της ΕΕ.»
Το Κοινοβούλιο είναι έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο σχετικά με την τελική μορφή της νομοθεσίας.
Σημειώνεται πως πάνω από το 80% των ευρωπαϊκών οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση. Στις 22 Ιουνίου 2022 η Επιτροπή πρότεινε κανονισμό σχετικά με την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη αποκατάσταση της κατεστραμμένης φύσης σε όλες τις χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ και στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η νέα νομοθεσία θα αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη, καθώς κάθε ευρώ που επενδύεται θα αποφέρει τουλάχιστον 8 ευρώ.
Η νομοθεσία αυτή ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών σχετικά με την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, του τοπίου και των ωκεανών, όπως διατυπώνονται στις προτάσεις 2(1), 2(3), 2(4) και 2(5) των συμπερασμάτων της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: