Οι άνθρωποι που ζουν σε μεγάλες πόλεις σίγουρα έχουν παρατηρήσει πως η θέαση των αστεριών κατά τις βραδινές ώρες είναι κάτι σπάνιο στις μέρες μας. Αυτή η κατάσταση οφείλετε στην φωτορύπανση, η οποία πλέον αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό των ανεπτυγμένων και σύγχρονων κοινωνιών. Πολλοί όμως δεν γνωρίζουν τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει στην ανθρώπινη υγεία, στο περιβάλλον και στα ζώα.
…
Φωτορύπανση ορίζεται το φαινόμενο κατά το οποίο ο ουρανός σε μεγάλα αστικά κέντρα και περιοχές με έντονο και άσκοπο φωτισμό, αλλοιώνουν την όψη των χρωμάτων του, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πορτοκαλί και κίτρινες αποχρώσεις αντί για τον κανονικό σκοτεινό ουρανό. Η ρύπανση του τεχνητού φωτός πρωτοεμφανίστηκε πριν 100 περίπου χρόνια και πλέον έχει εξαπλωθεί σε όλο τον «δυτικό» κόσμο, ενώ χώρες της Ασίας το βιώνουν σε πενταπλάσιο βαθμό από τις υπόλοιπες περιοχές. Λόγω αυτού του φαινομένου, έρχεται στο προσκήνιο και η συζήτηση για την υπερκατανάλωση της ενέργειας και των προβληματικών εις βάρους του ίδιου μας του πλανήτη επιλογών και συνηθειών.
Μία περίπτωση που έκανε ακόμη πιο γνωστό στο κοινό το φαινόμενο της φωτορύπανσης ήταν τα αποτελέσματα του σεισμού 6,6 Ρίχτερ στην Καλιφόρνια το 1994. Πιο συγκεκριμένα μετά τον σεισμό έπεσε το ηλεκτρικό ρεύμα σε όλες τις γειτονιές. Αμέσως μετά η άμεση δράση δέχτηκε αναρίθμητα τηλεφωνήματα από έντρομους πολίτες οι οποίοι έκαναν αναφορά σε ένα μυστηριώδες ασημένιο νέφος στον ουρανό. Στην πραγματικότητα, ήταν ο γαλαξίας και τα άστρα τα οποία διακρίνονταν καθαρά με γυμνό μάτι σε περιοχή δίχως τεχνητό φωτισμό και γιγαντο-οθόνες.
Εκτιμάται ότι το 83% του παγκόσμιου πληθυσμού και πάνω από το 99% των Αμερικανών και των Ευρωπαίων ζουν σε περιοχές με φωτορύπανση, κάτι που έχει και επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία. Οι Κινέζοι επιστήμονες ανέφεραν ότι το ζήτημα πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω, καθώς το τεχνητό φως αναδεικνύεται σε παράγοντα περιβαλλοντικού κινδύνου στις σύγχρονες κοινωνίες, παρόλα αυτά το πρόβλημα δεν έχει τύχει επαρκούς προσοχής εκ μέρους των επιστημόνων.(ONMED)
Η χρόνια κατάχρηση της τεχνολογίας και της ανούσιας υπερκατανάλωσης ενέργειας έχει αποβεί μοιραία κι επιβλαβής παρόλα αυτά σαν φαινόμενο δεν λαμβάνεται και τόσο σοβαρά σε σχέση με άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα. Αρχικά, επηρεάζεται ο κιρκάρδιος ρυθμός του εκάστοτε οργανισμού, δηλαδή η λειτουργία του εσωτερικού μας ρολογιού που είναι υπεύθυνο να διαχειρίζεται το πρόγραμμα ύπνου όλα τα 24ωρα. Μάλιστα, Ο κυριότερος βιοχημικός δείκτης που σχετίζεται με τον κιρκάδιο είναι η μελατονίνη, γνωστή και ως “η ορμόνη του σκότους”. Η μελατονίνη εκκρίνεται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της νύχτας και αυτή βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου μας, μειώνοντας την αϋπνία. Στη συνέχεια, η λεπτίνη είναι μία πρωτεϊνική ορμόνη που ρυθμίζει το μεταβολικό ρυθμό και ως εκ τούτου η μείωσή της κατά τη διάρκεια της νύχτας συνεπάγεται μείωση της ενέργειας. Ο κιρκάδιος ρυθμός συντονίζει και την λεπτίνη, τη σεροτονίνη ,την ωχρινοτροπίνη, γκρελίνη, τεστοστερόνη, καθώς και κορτιζόλη. Σύμφωνα με μελέτες αποδείχθηκε πως τα επίπεδα μελατονίνης παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα όταν υπήρχε κάποια τεχνητή πηγή φωτός, με αποτέλεσμα μερικές ορμόνες να υπερ-παράγονται. Άρα δεν αποκλείεται και η εμφάνιση καρκίνου.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η εργασία των αστρονόμων έχει πληγεί λόγω αυτών των συνθηκών, γι αυτό και πλέον τα αστεροσκοπεία δεν τα χτίζουν σε μεγάλους οικισμούς για να αποφύγουν την υπερβολική συσσώρευση φωτός που εμποδίζει.
Έπειτα, πλάσματα της ζωικής αλυσίδας επηρεάζονται από τους φωτισμούς ως προς τη καθημερινή διαβίωσή τους. Πλέον έχουνε εξαφανιστεί οι νυχτερίδες οι οποίες προτιμούν το απόλυτο σκοτάδι αν και ζούσαν ανέκαθεν σε όλες τις γωνιές του κόσμου πλέον είναι δυσεύρετες ιδίως σε τόσο φωτεινές νυχτερινές περιοχές. Σαφώς έχει αρνητικές επιδράσεις σε μεταναστευτικά θηλαστικά τα οποία αποπροσανατολίζονται εύκολα όπως θαλάσσιες χελώνες, σμήνη πουλιών και ψάρια. Η ένταση της φωτορύπανσης είναι αυτονόητο πως δεν θα επηρεάσει τους κιρκάδιους ρυθμούς μόνο των ανθρώπινων οργανισμών αλλά και όλων των υπολοίπων.
Τέλος, οργανισμοί εξοικονόμησης ενέργειας υποστηρίζουν σθεναρά πως θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη χαλιναγώγηση της δραματικής εξάπλωσης αυτού του φαινομένου. Η Διεθνής Ένωση Σκοτεινού Ουρανού (IDA) με έδρα τις ΗΠΑ, ιδρύθηκε το 1988 για να διατηρήσει τον φυσικό νυχτερινό ουρανό. Το IDA εκπαιδεύει το κοινό και πιστοποιεί πάρκα και άλλα μέρη που έχουν εργαστεί για τη μείωση των εκπομπών φωτός τους. Το 2017, ενέκρινε κιόλας το πρώτο καταφύγιο σκοτεινού ουρανού των ΗΠΑ(National Geographic). Με στόχο τον περιορισμό της φωτορύπασνης έχει προταθεί να γίνει πιο αποτελεσματική η διαχείριση της φωταγώγησης κυρίως των μεγάλων αστικών κέντρων, με ειδικές λάμπες και φυσικά με χρήση αναγκαίου αριθμού λαμπών. Συνεπώς, η διαχείριση της κρίσης του τεχνητού φωτός βασίζεται στην προαίρεσή μας.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: terrible-reflection