Το μυστήριο της αιτίας του θανάτου του παραμένει εκατό ακριβώς χρόνια μετά τις 21 Ιανουαρίου του 1924 που ο Λένιν απεβίωσε…
…
Ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ που έμεινε γνωστός στην ιστορία με το όνομα Λένιν, ο ηγέτης των μπολσεβίκων, ο ιδρυτής του σοβιετικού κράτους εκτός από την έντονη και αμφιλεγόμενη παρακαταθήκη του στον τελευταίο αιώνα, άφησε και ένα μυστήριο που δεν έχει διαλευκανθεί μέχρι τις μέρες μας· την πραγματική αιτία του θανάτου του.
Η επίσημη εκδοχή είναι ότι πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία έπειτα από τρία διαδοχικά εγκεφαλικά επεισόδια, ήδη από το 1922 δύο χρόνια περίπου πριν τον θάνατό του ήταν αποδυναμωμένος και αδύνατον να ασχοληθεί με οτιδήποτε, τους τελευταίους μήνες ήταν κυριολεκτικά ένα «φυτό».
Η σοβιετική εξουσία και προπαγάνδα απέφευγε να αναμοχλεύσει τα αίτια του θανάτου του, ήταν ένα εφτασφράγιστο μυστικό.
Μετά την κατάρρευση της σοβιετικού καθεστώτος το άνοιγμα πολλών αρχείων, των καινούριων στοιχείων και ντοκουμέντων που ήρθαν στο φως, καινούργιες εκδοχές άρχισαν να εξετάζονται με δύο κυρίαρχες να δεσπόζουν .
Αυτή που υποστηρίζει ότι πέθανε από σύφιλη και μια δεύτερη που υποστηρίζει ότι πέθανε από αρτηριοσκλήρωση, η οποία είχε κυρίως γενετικά αίτια.
Από την εποχή ακόμη που ο Λένιν, βαριά άρρωστος, διένυε την τελευταία φάση της ζωής του, επλανάτο έντονα η φήμη ότι έπασχε από σύφιλη. Ένα μεγάλο μέρος των γιατρών που τον παρακολουθούσε υποψιαζόταν ότι ο σοβιετικός ηγέτης ήταν στο τελευταίο στάδιο της σύφιλης.
Εύλογα το κομμουνιστικό κόμμα και η σοβιετική προπαγάνδα έκαναν τα πάντα για να αποδείξουν ότι οι φήμες αυτές καθόλου ένδοξες και τιμητικές για τον μεγάλο επαναστάτη -δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Όλοι γνωρίζουμε πως «κολλάει» κάποιος σύφιλη, ευρέως διαδεδομένη εκείνη την εποχή όπως και τα υπόλοιπα λοιμώδη νοσήματα.
Η Βρετανίδα συγγραφέας-ιστορικός Helen Pappaport, υποστηρίζει ότι ο Λένιν εμφάνισε πολλά συμπτώματα σύφιλης και πολλοί στην σοβιετική ιεραρχία γνώριζαν ότι έπασχε από αυτή την ασθένεια για την οποία ήταν υπεύθυνη μία παριζιάνα πόρνη. Ήταν όμως ένα ταμπού και οποιαδήποτε αναφορά απαγορευόταν για να μην εκτεθεί ο μεγάλος ηγέτης.
Ο Λένιν από το 1895 μέχρι το 1912 διέμενε κατά περιόδους και για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο Παρίσι.
Παντρεμένος με την Κρούπσκαγια από το 1898 ήταν κοινό μυστικό ότι είχε ερωμένες, επίσημες ή όχι, άλλοτε εν γνώσει της συζύγου του και άλλοτε όχι.
Το 1909 μέχρι το 1912 εγκαταστάθηκε με την σύζυγο του σε ένα διαμέρισμα της καλλιτεχνικής γειτονιάς του Μονπαρνάς.
Αυτή την περίοδο θα νοικιάσει κοντά στην κατοικία του και ένα μικρό διαμέρισμα όπου θα εγκατασταθεί και η επίσημη ερωμένη του Inés Armand η οποία ήταν και ο μεγάλος έρωτας της ζωής του. Όλα αυτά εν γνώσει της συζύγου του η οποία μην μπορώντας να κάνει κάτι άλλο το υπέμενε. Είναι η εποχή που ο Λένιν συχνάζει σχεδόν καθημερινά – μιας και είναι κοντά στο σπίτι του – σε ένα από τα μυθικά καλλιτεχνικά στέκια του Μονπαρνάς, στην Closerie des Lilas, στέκι του Εμίλ Ζολά, του Σεζάν, του Βερλαίν, του Απολλιναίρ, των αδελφών Γκονκούρ, του Όσκαρ Γουάιλντ, του Μοντιλιάνι, του Πικάσο, του Αντρέ Μπρετόν, του Σαρτρ, του Χέμινγουεϊ κλπ.
(Ας μου επιτραπεί μια σύντομη προσωπική εμπειρία… Η συγκυρία και η τύχη έκανε να εργαστώ για πρώτη φορά στο Παρίσι σαν πιανίστας το 1990 στην Closerie des Lilas. Πολύ νέος και εμφορούμενος ακόμη τότε από τις κομμουνιστικές ιδέες, έζησα μια έντονη συγκίνηση όταν το πρώτο βράδυ μετά τη δουλειά κάθισα σε ένα τραπέζι που είχε μια μικρή ταμπελίτσα με το όνομα του Λένιν, ήταν η θέση του, και δεν παρέλειψα την επομένη να πληροφορήσω γεμάτος υπερηφάνεια και αυταρέσκεια τους φίλους και συντρόφους στην Ελλάδα ότι θα καθόμουν κάθε βράδυ στο ίδιο τραπέζι που καθόταν για χρόνια ο Λένιν).
Πέρα από τα χρόνια της διαμονής του στο Παρίσι, ο Λένιν κατά τη διάρκεια της πολυετούς εξορίας του σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες Φιλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, είχε πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις με διάφορες γυναίκες. Ένα μέρος της έρευνας στο βιβλίο της Helen Pappaport στηρίζεται στην έκθεση του διάσημου Ρώσου νομπελίστα Ιβάν Παβλόφ o όποιος υποστήριζε ότι «η Οκτωβριανή επανάσταση έγινε από έναν τρελό με σύφιλη στον εγκέφαλο».
Η υποψία του θανάτου εξαιτίας της σύφιλης στηριζόταν και στο γεγονός ότι ένα από τα φάρμακα που έπαιρνε ο Λένιν για πολλά χρόνια ήταν το Salvarsan, το βασικότερο φάρμακο για την θεραπεία της σύφιλης εκείνη την εποχή.
Αυτή η εκδοχή δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι αποδεκτή τότε επειδή η σύφιλη θεωρούνταν μία επαίσχυντη ασθένεια.
80 χρόνια μετά το θάνατο του Λένιν, το 2004 οι New York Times δημοσίευσαν μία εμπεριστατωμένη και αρκετά πειστική μελέτη ισραηλινών ερευνητών που βασίστηκε μετά το άνοιγμα των σοβιετικών αρχείων, στα ημερολόγια και τις σημειώσεις των προσωπικών γιατρών του Λένιν, που τον φρόντιζαν κατά καιρούς, κατά την διάρκεια της εξορίας του σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως επίσης και στα κεντρικά ιατρικά αρχεία και στην μελέτη της έκθεσης της νεκροτομής. Στην έρευνα της η οποία είχε πιο πριν δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό “The European Journal of neurology” η επιστημονική ομάδα κατέληγε στο εξής συμπέρασμα:
«Αν αφαιρέσεις το όνομα Λένιν από τις διάφορες ιατρικές εκθέσεις και τις δώσεις σε νευρολόγο ειδικευμένο στα λοιμώδη νοσήματα να κάνει διάγνωση, αμέσως θα έλεγε χωρίς δισταγμό ότι ο ασθενής πάσχει από σύφιλη».
Η ασθένεια του Λένιν είχε πράγματι όλα τα συμπτώματα της σύφιλης.
Πολλά συμπτώματα και πολλά στοιχεία που είχαν σχέση με την εξέλιξη και την επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του Λένιν δεν ήταν γνωστά γιατί το κομμουνιστικό κόμμα το έκρυβε.
Η έρευνα αυτή αμφισβητούσε έτσι όλη την προπαγάνδα που τροφοδοτήθηκε από το σοβιετικό καθεστώς, σύμφωνα με την οποία ο ηγέτης της επανάστασης πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία, καρδιακή προσβολή ή όπως ο πατέρας του και μέλη της οικογένειας του από εγκεφαλική αρτηριοσκλήρωση.
Οι συγγραφείς αυτής της μελέτης όμως, δεν μπορούσαν να αποδείξουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο αυτή τη διάγνωση. Διότι η σύφιλη έχει κοινά συμπτώματα και με άλλα νοσήματα. Έτσι οι απόψεις σχετικά με αυτό το συμπέρασμα παρέμειναν διχασμένες.
Έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ καθώς και τα απομνημονεύματα των γιατρών του Λένιν αναφέρουν θεραπεία για την σύφιλη ήδη από την πρώτη δεκαετία του αιώνα. Σύμφωνα με τα έγγραφα, είχε δοθεί η εντολή από τη Σοβιετική εξουσία στον Άλεξ Αμπρικοσοφ, τον παθολόγο που ήταν υπεύθυνος για τη θεραπεία, να αποδείξει ότι ο Λένιν δεν πέθανε από σύφιλη· ένας θάνατος όντως πολύ άδοξος για ένα μεγάλο επαναστάτη και παγκόσμιο ίνδαλμα.
Ο Αμπρικόσοφ έχοντας προφανώς έντονα ακονισμένο το αίσθημα της αυτοσυντήρησης δεν αναφέρει την σύφιλη στην αυτοψία και στην δεύτερη έκθεση της αυτοψίας δεν αναφέρει κανένα από τα όργανα, τις κύριες αρτηρίες ή τις περιοχές του εγκεφάλου που συνήθως επηρεάζονται από την σύφιλη, ενώ η βλάβη στα εγκεφαλικά αγγεία, η παράλυση και ορισμένα άλλα συμπτώματα ήταν κλασσικά χαρακτηριστικά αυτής της ασθένειας.
Μία ομάδα Ρώσων και Αμερικανών επιστημόνων σε ένα άρθρο στο περιοδικό Human Pathology το 2013 πρόκριναν σαν αιτία του θανάτου του Λένιν την αρτηριοσκλήρωση, η οποία οφειλόταν σε γενετικά αιτία. Η εκδοχή αυτή ήταν βασισμένη στην παρατήρηση ενός γιατρού της ομάδας που έκανε την αυτοψία το 1924 ο οποίος χτυπώντας μία εγκεφαλική αρτηρία με χειρουργική λαβίδα παρατήρησε ότι εξέπεμπε έναν ορυκτό ήχο, σαν να ήταν απολιθωμένη. Σύμφωνα με τα λεγόμενα αυτή της επιστημονικής ομάδας κανείς δεν είχε δώσει τότε ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την παρατήρηση την οποία συνέδεσαν με το γεγονός ότι ο πατέρας και τα τρία από τα αδέρφια και αδερφές του Λένιν πέθαναν από παρόμοια καρδιοαγγειακά ατυχήματα, όλοι σε ηλικία περίπου 50 ετών.
Οι επιστήμονες αυτής της ομάδας δεν μπόρεσαν βέβαια να απαντήσουν σε ένα θεμελιώδες ερώτημα. Ψάχνοντας για παράγοντες κινδύνου αυτής της ασθένειας δεν έβρισκαν κανέναν. Ο Λένιν δεν κάπνιζε, δεν άντεχε καθόλου έστω και το καπνό των άλλων γύρω του, έπινε λίγο, δεν ήταν παχύσαρκος, δεν είχε υπέρταση. Έτσι ανέτρεξαν στο οικογενειακό υπόβαθρο υποθέτοντας ότι οικογένεια του Λένιν είναι υπεύθυνη για αυτή την γενετική ανωμαλία. Αυτή η άποψη έχει αρκετά κοινά σημεία με μία άλλη εξήγηση που είχε υποστηριχθεί στο παρελθόν, αυτή της χρόνιας σκλήρυνσης των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου.
(Ένας κακόγλωσσος με χιούμορ , θα μπορούσε να κάνει τη σύνδεση: αγγειακή σκλήρυνση – αρτηριακή αρτηριοσκλήρωση = ιδεολογική και πολιτική σκλήρωση. Είναι γνωστό ότι ο Λένιν ήταν ισχυρογνώμων, πεπεισμένος ότι μόνο η δική του άποψη ήταν η σωστή δεν ανεχόταν την αντίθετη γνώμη και γινόταν έξαλλος όταν κάποιος υποστήριζε και το διαφορετικό).
Αλλά και άλλες εξηγήσεις έχουν προταθεί στο παρελθόν όπως ανέφερε σε ένα άρθρο της η γερμανική εφημερίδα Die Welt. Μία από αυτές υποστηρίζει την άποψη ότι η επιδείνωση της κατάστασης του Λένιν που είχε αρχίσει 2-3 χρόνια πριν τον θάνατό του οφείλονταν στις καθυστερημένες συνέπειες της δολοφονικής επίθεσης με πιστόλι της Φάνυ Κάπλαντ, η οποία πυροβόλησε το Λένιν το 1918, φυτεύοντας του δύο σφαίρες στο κορμί του· η μία του, αφαιρέθηκε μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, η άλλη ήταν αδύνατο να αφαιρεθεί και σύμφωνα με έναν από τους γιατρούς του Λένιν η μόλυνση από το μόλυβδο ήταν η αιτία της ραγδαίας επιδείνωσης της υγείας του.
Για να ξεκαθαρίσει το τοπίο μια ομάδα ερευνητών είχε ζητήσει πριν από χρόνια την εξουσιοδότηση να αναλύσει τον εγκέφαλο του Λένιν που φυλάσσεται στη Μόσχα. Έχει βέβαια κοπεί σε χιλιάδες φέτες για μία πιο ενδελεχή μελέτη του, γεγονός που για πολλούς ερευνητές καθιστά την ανάλυση του αδύνατη.
Αν αυτό ισχύει θα ήταν κρίμα γιατί θα μπορούσε ίσως να απαντηθεί ένα από τα πιο συναρπαστικά ερωτήματα του προηγούμενου αιώνα.
Ένα είναι βέβαιο ότι για 70 περίπου χρόνια το σοβιετικό καθεστώς τήρησε με μπολσεβίκικη ευλάβεια και πειθαρχία μία από τις πιο εμβληματικές ρήσεις του Λένιν:
« Ένα επαναλαμβανόμενο ψέμα γίνεται αλήθεια”.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Ο Λένιν σε αναπηρικό καροτσάκι. Πρόκειται και για την τελευταία του φωτογραφία, λίγους μήνες πριν το θάνατό του
