Πλοίο, ρήμα πλέω, (αρχαία ελληνική: η ναυς, της νεώς, πληθ.: αι νηες) είναι μια ειδική κατασκευή (ναυπήγημα), σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό.
Το πλοίο αποτελεί μέσo μετακίνησης εδώ και χιλιάδες χρόνια, περίπου το 1200 π.Χ. η τεχνολογία των πλοίων είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να είναι ασφαλής η επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών, όπως π.χ.. τα νησιά του Αιγαίου, αναφέρει το Wikipedia.
Πλοίο, αυτή η λέξη που είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη με το ελληνικό καλοκαίρι, τα νησιά, τις διακοπές, με τόσες αναμνήσεις και ιστορίες. Το πρώτο ταξίδι μου με πλοίο που θυμάμαι ήταν στην Κρήτη, όταν ήμουν οκτώ ετών, 12 ώρες ταξίδι που ως παιδί τότε δεν ένιωθα κούραση και εξάντληση, οπότε έπρεπε να εξερευνήσω τον νέο κόσμο που είχα μπροστά μου. Θυμάμαι το πλοίο ήταν τεράστιο, με εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, πισίνες, και φυσικό καμπίνες για να κοιμηθούμε.
Τώρα όμως τα πλοία έχουν αλλάξει, έχουν γίνει για κάποιους σανίδες σωτηρίας και για άλλους φέρετρα. Για 27.000 ανθρώπους από τον Μάρτιο του 2022 που ταξίδευαν μέσω του Αιγαίου προς την Ελλάδα από την Τουρκία σύμφωνα με έρευνα της Forensic Architecture/Forensis το πλοίο ήταν το μέσο για την ελευθερία που μετατράπηκε στην τελευταία κατοικία τους και το Αιγαίο σε έναν απέραντο υγρό τάφο.
Με την τελευταία τραγωδία που έλαβε χώρα στο Calypso Deep, το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, με 78 επιβεβαιωμένους νεκρούς, εκατοντάδες αγνοούμενους, που δεν θα βρεθούν ποτέ και σύμφωνα με μαρτυρίες πάνω από 100 παιδιά στα αμπάρια του πλοίου. Τέλος 104 διασωθέντες, να έχουν μεταφερθεί στην Καλαμάτα με καρτελάκια στο λαιμό τους, ένας αριθμός, είμαι το ένα, είμαι το δυο, είμαι το τρία…
Πόσοι επέβαιναν στο πλοίο, άγνωστο, άλλοι μιλούν για 700 άτομα, άλλοι για 600, βλέπω μόνο νούμερα, χωρίς ίχνος ψυχής. Πόσο κοστίζει τελικά η ανθρώπινη ζωή;
Να είναι 4000 ευρώ που πλήρωσαν οι επιβάτες του αλιευτικού; Να είναι ανεκτίμητη και το πιο ιερό πράγμα στον κόσμο; Ποιος ξέρει. Αμφιταλαντεύομαι στο πόσο κοστίζει τελικά η δική μας ζωή και αν σε κάθε άνθρωπο το κόστος είναι διαφορετικό. Είναι το ίδιο να πεθαίνει ένας πρόσφυγας ή μετανάστης με έναν Έλληνα; Μαντέψτε. Ναι. Είναι ακριβώς το ίδιο, η ζωή μας δεν αξίζει λιγότερο ή περισσότερο από κανέναν άλλον. Στο παιχνίδι αυτό του θανάτου είμαστε όλοι ίσοι.
Είμαι σίγουρη πως πολλοί θα διαφωνήσουν, θα σου πουν πως το τριήμερο εθνικό πένθος για 78 ξένους ήταν μια λάθος απόφαση γιατί δεν πενθεί η Ελλάδα. Όμως στην Ελλάδα ζουν άνθρωποι, που πενθούν για αυτές τις (άγνωστες σε αριθμό) ψυχές, όχι επειδή ήταν γνωστοί, φίλοι ή οικογένεια, αλλά επειδή υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή και τη σημασία της. Η αλληλεγγύη είναι αυτή που τους ενώνει, κάθε λαό και κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως καταγωγής.
Αφού τελικά αποφάσισε ο καθένας αν αξίζουν αυτοί οι άνθρωποι ή όχι, λες και είναι ντομάτες στη λαϊκή, λες και διαφέρουν από εσένα ή εμένα, λες και δεν θέλουν ένα καλύτερο μέλλον στη ζωή τους, που τρέχουν να ξεφύγουν από τον θάνατο και το Αιγαίο τους κλείνει το μάτι, ας αποφασίσουμε τελικά και ποιος έχει την ευθύνη.
Το λιμενικό, η κυβέρνηση, οι διακινητές, το σκάφος, τα κύματα, οι ίδιοι που προσπάθησαν να γλιτώσουν και να ξεφύγουν, εσύ ή εγώ;
Ας ξεκινήσουμε με την κυβέρνηση και τα περίφημα pushbacks, τις παράνομες επαναπροωθήσεις που έχει κάνει με αποτέλεσμα να βρεθούν νεκροί εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες άνθρωποι.
Πριν ένα μήνα περίπου ζητήθηκε από την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, έρευνα που θα πραγματοποιούσε η ανεξάρτητη αρχή της Ελλάδας για τη διαφάνεια έπειτα από αναφορές ότι οι αρχές εμπλέκονται σε παράνομες απωθήσεις προσφύγων μετά τη δημοσίευση των New York Times ενός βίντεο που φέρεται να δείχνει την Ακτοφυλακή να εγκαταλείπει ανθρώπους στη θάλασσα, πολλοί από τους οποίους ήταν παιδιά.
Ερωτηθείς σε συνέντευξή του στο CNN εάν η Ελλάδα απορρίπτει βίαια τους αιτούντες άσυλο στα σύνορά της, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε, «απολύτως όχι».
«Παίρνω πολύ σοβαρά αυτό το περιστατικό. Ήδη διερευνάται από την κυβέρνησή μου», πρόσθεσε. Βέβαια είδαμε ότι εν μέσω εκλογών, οι συστηματικές απωθήσεις συνεχίζονται στην Ελλάδα, ενώ η Τουρκία συνεχίζει τις πιέσεις για την επιστροφή των Σύριων προσφύγων και ένα πρόσφατο περιστατικό με τους πέντε συνοριοφύλακες που συνελήφθησαν με την κατηγορία ότι διευκόλυναν την είσοδο «παράνομων αλλοδαπών», οι ανθρώπινες ζωές συνεχίζουν να χάνονται στο Αιγαίο.
Οι ΜΚΟ εδώ και χρόνια κατηγορούσαν τις ελληνικές αρχές ότι διεξήγαγαν τέτοιες απωθήσεις, κάτι που η Αθήνα πάντα αρνιόταν. Οι έρευνες που διεξήγαγαν οι ελληνικές αρχές για τέτοιες κατηγορίες είχαν απαλλάξει τις κρατικές υπηρεσίες από τυχόν αδικήματα.
Μια έκθεση από το γραφείο καταπολέμησης της απάτης της ΕΕ, OLAF, διέρρευσε στα τέλη του περασμένου έτους, ωστόσο διαπίστωσε ότι η Frontex, ή αλλιώς ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακης, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών συνοριοφυλάκων και των συνοριοφυλάκων των κρατών μελών της Περιοχής Σένγκεν, κάλυψε αρκετές περιπτώσεις απώθησης από τις ελληνικές αρχές στο Αιγαίο μεταξύ 2020 και 2021.
Το σκάνδαλο οδήγησε τον τότε επικεφαλής της Frontex να παραιτηθεί μαζί με τον διάδοχό του, Hans Leijtens, λέγοντας στους δημοσιογράφους στην αρχή του έτους ότι καθώς οι απωθήσεις είναι παράνομες, θα ήταν «υπεύθυνος για το γεγονός ότι ο λαός μου δεν συμμετέχει σε κάτι που ονομάζεται επαναπροώθηση και ότι αυτό είναι απολύτως σαφές. Αυτό είναι το νομικό πλαίσιο στο οποίο εργάζομαι”.
Άλλο ένα περιστατικό είχε λάβει χώρα το Δεκέμβριο του 2022, όπου η η τουρκική ακτοφυλακή εντόπισε τα άψυχα πτώματα έξι παράτυπων μεταναστών –δύο μωρών, τριών παιδιών και μιας γυναίκας– ενώ διέσωζε 73 μετανάστες σε τέσσερις σωσίβιες σχεδίες στο Αιγαίο Πέλαγος στα ανοιχτά των τουρκικών ακτών.
Οι διασωθέντες μετανάστες είπαν στους αξιωματούχους ότι είχαν απωθηθεί στα τουρκικά χωρικά ύδατα από τις ελληνικές δυνάμεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε ξανά από τις ελληνικές αρχές να διερευνήσουν καταγγελίες για απώθηση αιτούντων άσυλο από συνοριοφύλακες, δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ στο Anadolu Agency (AA).
Η Τουρκία και η Ελλάδα υπήρξαν βασικά σημεία διέλευσης μεταναστών που θέλουν να περάσουν στην Ευρώπη, που ξεφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις για να ξεκινήσουν νέες ζωές. Η Τουρκία έχει κατηγορήσει την Ελλάδα για μεγάλης κλίμακας απωθήσεις, συνοπτικές απελάσεις και άρνηση πρόσβασης μεταναστών σε διαδικασίες ασύλου, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο. Η Άγκυρα κατηγορεί επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι κάνει τα στραβά μάτια σε αυτή την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μη αναλαμβάνοντας βασικά την ευθύνη της η Τουρκία στέλνει συνεχώς βάρκες και πλοία να διασχίσουν τη Μεσόγειο, πλουτίζοντας τους διακινητές, και φυσικά με την ευλογία των Αρχών.
Οι απωθήσεις είναι αντίθετες με τις διεθνείς συμφωνίες για την προστασία των προσφύγων, οι οποίες υπαγορεύουν ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να απελαύνονται ή να επιστρέφουν σε χώρα όπου η ζωή και η ασφάλειά τους ενδέχεται να κινδυνεύει λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας ή συμμετοχής σε κοινωνική ή πολιτική ομάδα.
Η βίαιη επιστροφή ανθρώπων που αναζητούν καταφύγιο από τον πόλεμο και τις διώξεις παραβιάζει τους νόμους που υιοθετήθηκαν από πολιτισμένα δυτικά έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης της Γενεύης του 1951, η οποία περιγράφει τη νομική προστασία των προσφύγων και την οποία η Ελλάδα, όπως όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, έχει υπογράψει
Παρόλα αυτά τίποτα δεν σταμάτησε την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να συνεχίσει τις επαναπροωθήσεις.
Χαρακτηριστικά ήταν έκθεση του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών Φελίπε Γκονθάλεθ Μοράλες, ο οποίος πέρυσι τέτοιες μέρες ανέφερε ότι στη χώρα μας υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα με τις επαναπροωθήσεις, το οποίο χαρακτήριζε ως μία ντε φάκτο πολιτική.
Μεταξύ άλλων έγραφε ότι «στην Ελλάδα οι επαναπροωθήσεις είναι μία ντε φάκτο γενική πολιτική. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες έχει καταγράψει 540 ξεχωριστά περιστατικά κατά την περίοδο 2020-2021 κατά τα οποία φέρεται να απωθήθηκαν βίαια 17.000 άτομα που επιστράφηκαν στην Τουρκία».
Ο ειδικός εισηγητής ανησυχεί για τη σημαντική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που εμποδίζονται να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος. Η Ελλάδα φέρεται να απέτρεψε πάνω από 140.000 άτομα από είσοδο στη χώρα μεταξύ του Απριλίου και του Νοεμβρίου του 2021.
Στο Αιγαίο οι ΜΚΟ έχουν τεκμηριώσει τουλάχιστον 147 περιστατικά push backs στα οποία εμπλέκονται 7.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών. Το Λιμενικό Σώμα δεν ακολούθησε την πρέπουσα διαδικασία».
Το 2021 είχαμε την πρώτη προσφυγή κατά της Frontex από οικογένεια προσφύγων από τη Συρία στο Δικαστήριο της ΕΕ, όπως αναφέρει η Süddeutsche Zeitung. H οικογένεια από τη Συρία έφτασε στη Λέρο, όπου καταγράφηκε και πρόλαβε να εκφράσει την επιθυμία να καταθέσει αίτημα ασύλου, γράφει η SZ. Από τη Λέρο οι ελληνικές αρχές θα τους μετέφεραν με αεροπλάνο στην Αθήνα, ωστόσο σε ενδιάμεση στάση στην Κω, επιβιβάστηκαν σε άλλη πτήση, στην οποία επέβαιναν 2 Έλληνες και 42 αξιωματούχοι της Frontex. H πτήση έφτασε στην Τουρκία.
Η προσφυγή στο ΔΕΕ, την οποία κατέθεσαν Ολλανδοί δικηγόροι που εκπροσωπούν την οικογένεια, αναφέρει: «Πρόκειται για ένα παράνομο pushback. H συγκεκριμένη οικογένεια θα είχε προοπτική ασύλου στην Ελλάδα, όμως δεν της δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να το διεκδικήσει». Ένας εκ των δικηγόρων της υπόθεσης δήλωσε στην ολλανδική εφημερίδα NRC Handelsblad: «Η Frontex δεν εκπληρώνει το καθήκον της να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) κατέγραψε σχεδόν 2.000 μετανάστες νεκρούς ή αγνοούμενους στη Μεσόγειο Θάλασσα πέρυσι. Μια έκθεση του Ιδρύματος Διαμεσολαβητή της Τουρκίας ανέφερε τον Ιούλιο του 2022 ότι η Ελλάδα απώθησε σχεδόν 42.000 μετανάστες από το 2020. Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 16 Δεκεμβρίου 2022, ο Σταθμός Διοίκησης της Τουρκικής Ακτοφυλακής του Αιγαίου διέσωσε 47,498 μετανάστες σε 1,550 χωριστές υποθέσεις, πάνω από 18.000 από τους οποίους ήταν θύματα της ελληνικής πολιτικής απώθησης.
Μόνο τους πρώτους μήνες του 2023, η ελληνική ακτοφυλακή απώθησε εκατοντάδες μετανάστες που προσπαθούσαν να διασχίσουν το Αιγαίο, προκαλώντας τουλάχιστον εννέα θανάτους σε δύο ξεχωριστά ναυάγια κοντά στις δυτικές ακτές της Τουρκίας τον Μάρτιο του 2023.
Οι υποθέσεις χιλιάδες, οι νεκροί χιλιάδες και η δεξιά πολιτική να συνεχίζει τις επαναπροωθήσεις, ώστε να δούμε κι άλλους νεκρούς στο Αιγαίο.
Έρεβος. Στο πιο βαθύ μέρος της Μεσογείου επικρατεί βαθύ σκοτάδι, όπως και στις ψυχές μας.
Για το ναυάγιο στη Πύλο δεν βρέθηκε μάλλον ούτε σωσίβιο να πετάξουμε, ούτε σανίδα, τα αίτια ακόμη άγνωστα, οι απόψεις διίστανται. Όπως και στον Τιτανικό, αν η Ρόουζ είχε χώρο να ανέβει και ο Τζάκ στη σανίδα. Σύμφωνα με επιστήμονες βέβαια αν γινόταν αυτό θα πέθαιναν και οι δύο. Βέβαια στην Ελλάδα όντως πέθαναν πάνω από 27.000 άνθρωποι και η αλληλεγγύη με την ανθρωπιά.