Όταν η εγχώρια επικαιρότητα σου δημιουργεί συνειρμούς με αμερικανική σατιρική μαύρη κωμωδία – δραματική σειρά κάτι δεν πάει και τόσο καλά. Ο λόγος για το Succession του HBO που έχει σαρώσει βραβεία και το παρακολούθησαν εκατομμύρια θεατών σε Αμερική και Ευρώπη. Για όποιον δεν την έχει δει, η σειρά επικεντρώνεται στην οικογένεια Roy, τους δυσλειτουργικούς ιδιοκτήτες της Waystar RoyCo, ενός παγκόσμιου ομίλου μέσων ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, και το μακελειό που γίνεται για τη διαδοχή του πάτερ φαμίλια Logan Roy -που ανεβάζει και κατεβάσει κυβερνήσεις-, του οποίου η υγεία είναι σε κρίσιμη κατάσταση από το πρώτο κιόλας επεισόδιο που έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 2018.
Κατά πολλούς η σειρά αποτελεί μια δραματοποιημένη βερσιόν της οικογένειας Murdoch, αλλά δεν είναι η αυτοκρατορία των μίντια, ούτε το μέλλον της ενόψει της επικράτησης των σόσιαλ μίντια, ούτε οι κυβερνήσεις που ανεβοκατεβαίνουν, ούτε ο πλούτος και οι επιχειρηματικές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, ούτε η διαπλοκή που παρουσιάζεται σε όλο της μεγαλείο που με έκαναν να τη σκεφτώ. Είναι η σχέση του πατέρα με τα παιδιά του που τρώγονται μεταξύ τους για το ποιος θα κατακτήσει την καρδιά, τον σεβασμό και την αποδοχή του· ειδικά με τον δευτερότοκο γιο Kendal που είναι ο βασικός παίχτης στη διαδοχή βλέπουμε σιγά σιγά η σχέση τους, με διάφορα σκαμπανεβάσματα, να εξελίσσεται σε τιτανομαχία για το ποιος θα καταστρέψει ποιον, που οδηγεί αλλήλους σε δημόσιες αποκηρύξεις στον Τύπο.
Κάτι σαν αυτή που παρακολουθήσαμε τις προηγούμενες μέρες από τον υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη. Τον είδαμε λοιπόν να αποκηρύσσει τον πατέρα του Κώστα Πλεύρη, γνωστό για τις ακροδεξιές απόψεις του επί σειρά ετών, ο οποίος κατά τη διάρκεια της δίκης της Χρυσής Αυγής σηκώθηκε και χαιρέτησε ναζιστικά μέσα στη δικαστική αίθουσα κατά την κατάθεση της Μάγδας Φυσσα. Ο γιος του και υπουργός αναγκάστηκε να πάρει θέση μετά τη γενική κατακραυγή που ακολούθησε της πράξης του την οποία χαρακτήρισε ως «αποκτήνωση». Ο Τύπος μίλησε για πατροκτονία.
Η ελληνική μυθολογία και αρχαιότητα βρίθει συμπλεγματικών σχέσεων πατέρα γιου με χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές του Νάρκισσου και το Οιδίποδα που τροφοδότησαν ιδιαιτέρως την σύγχρονη ψυχαναλυτική σκέψη. Ο Φρόιντ μίλησε πρώτος για το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και μετά την δαρβίνεια θεωρεία ανασύνθεσε τη δολοφονία του αρχέγονου πατέρα υπό την έννοια τόσο του βιολογικού όσο του συμβόλου (κανόνες και εξουσία, καθηγητές, αστυνομικούς, πολιτικούς, ιατρικό κατεστημένο, κλπ). Κατά τις φροϋδικές θεωρίες τα αγόρια επιθυμούν ενδόμυχα να σκοτώσουν τον πατέρα τους και να πάρουν τη θέση του στο συζυγικό κρεβάτι, ενώ ταυτοχρόνως τον αγαπούν, νιώθουν τύψεις και φοβούνται τον ευνουχισμό.
Σε ελεύθερη ερμηνεία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αντίδραση του Θάνου Πλεύρη στο ναζιστικό χαιρετισμό του πατέρα του, έχει φροϋδική βάση, αν θεωρήσουμε ότι το συζυγικό κρεβάτι είναι η πολιτική σκηνή.
Επειδή μιλάμε όμως για την πολιτική σκηνή, η οποία δεν φημίζεται για την αυταπάρνηση των πρωταγωνιστών της, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς κατά πόσο στην περίπτωση Πλεύρη η αντίδραση του στηρίζεται σε ξεκάθαρα προσωπικά ιδεολογικά πρόσημα που ισοδυναμούν με το «απεταξάμην» στο φασισμό και κατ΄ επέκταση της πατρικής φιγούρας ή σε ιδιοτελή κίνητρα που έχουν να κάνουν με το «σώζων εαυτόν σωθήτω» μπροστά στον κίνδυνο του πολιτικού επικοινωνιακού κόστους και πάντα στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας. Αν δε, θυμηθούμε ότι ο υιός ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία από το ΛΑ.Ο.Σ. του Καρατζαφέρη και ακολουθώντας κατά πόδας τους Βορίδη και Γεωργιάδη προσχώρησε στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας, δεν ξέρω για ποια ιδεολογική τεράστια διαφοροποίηση μπορούμε να μιλάμε. Άλλωστε, υπήρξε και συνήγορός του στη δίκη για το βιβλίο του που ανακύκλωνε τις πιο σκοταδιστικές, αντισημιτικές δοξασίες.
Για να είμαστε δίκαιοι, μπορούμε να κάνουμε μόνο εικασίες σχετικά με τις προθέσεις του υιού Πλεύρη. Ακόμη όμως και αν μιλάμε για την απόλυτη υποκρισία, αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι πλέον στη δημοκρατία έτσι όπως διαμορφώθηκε σήμερα στην Ελλάδα, για να προχωρήσει κανείς πρέπει να υιοθετήσει δημόσια τα βασικά και θεμελιώδη. Ακόμη κι αν αυτό γίνεται για εντελώς λάθος και ιδιοτελείς λόγους, το θέμα είναι ότι αρχίζει να γίνεται.
Παλιότερα, είχα μια απέχθεια για ότι συνέβαινε για λάθος λόγους. Πλέον, με ενδιαφέρει μόνο να γίνεται έστω και για λάθος λόγους. Άλλωστε, η ενηλικίωση μου απέδειξε περίτρανα ότι τα περισσότερα για άλλους λόγους από τους ουσιαστικούς γίνονται σ΄ αυτή τη χώρα και σ’ αυτό τον κόσμο…
Αυτά περί υιού. Περί πατρός όμως; Τι ήταν αυτό που τον οδήγησε σε μια τέτοια πράξη; Μόνο η πολιτική του ιδεολογία; Πολύ αμφιβάλω…
Ο πατήρ Πλεύρης μπορεί να είναι φασίστας αλλά είναι έξυπνος, με συνδυαστική και αναλυτική σκέψη. Αποκλείεται να μην αντιλήφθηκε –εκτός κι αν λόγω ηλικίας έχει αρχίσει να έχει συμπτώματα γεροντικής άνοιας (η εν γένει συμπεριφορά του και ο τόπος του συμβάντος φαίνεται να το αποκλείουν)- ότι θα δημιουργούσε πρόβλημα στον γιο του. Μιλάμε για μια προβοκατόρικη κίνηση στο σύνολό της, τόσο ως προς το κοινωνικό σύνολο, όσο και ως προς την οικογένεια του. Κάτι σαν τις κινήσεις του Logan Roy στο Succession, που δεν διστάζει να καταστρέψει το γιο του που θέλει να εξυγιάνει την εταιρία… Ή καλύτερα, κάτι σαν τις κινήσεις ετών του Ζαν Μαρί Λεπέν εναντίον της κόρης του Μαρίν που αποκλίνει σταδιακά από τις ακροδεξιές θέσεις του πατέρα της. Βλέπετε, η πολιτική πραγματικότητα ξεπερνά τη μυθοπλασία…
Για να επανέλθω στο στοιχείο της δίκαιης κρίσης ή δίκαιης δίκης -μια και το συμβάν έγινε εν μέσω δίκης-, όπως λέγαμε και στο πανεπιστήμιο, θα αναφερθώ σε ένα σημείο της συνέντευξης των Klarsfeld, των μεγαλύτερων κυνηγών ναζί, στον Γιάννη Αχυρόπουλο για το theCommonSense? που ρώτησε κάτι παρόμοιο: ποια είναι η άποψή τους για τους ανθρώπους που έχουν υπεύθυνη θέση στον πολιτικό και κοινωνικό βίο μίας χώρας και στιγματίζονται επειδή ο πατέρας τους ή ο παππούς τους είχαν συνεργαστεί με τους ναζί (συμβαίνει αρκετά συχνά στην Ευρώπη, στη Γαλλία, στην Ελλάδα)…
«Όχι, αυτό δεν είναι λογικό. Αν κάποιος είχε τον πατέρα του ή τον παππού του που συνεργάστηκε με τους ναζί και είχε τέτοιες ιδέες, δεν σημαίνει ότι και ο εγγονός ή το παιδί θα έχουν τις ίδιες ιδέες ή ότι θα έκαναν το ίδιο πράγμα. Αλίμονο. Θεωρώ ότι ο καθένας μας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του και για αυτά που κάνει. Το γεγονός ότι κάποιος απ’ την οικογένεια μπορεί να ήταν ναζί δε σημαίνει ότι και τα υπόλοιπα μέλη ή οι απόγονοι είναι το ίδιο μ’ αυτόν. Οφείλουμε να είμαστε λογικοί και ανεκτικοί, τα εγκλήματα των γονιών, παππούδων η αδελφών, δεν θα πρέπει ποτέ να μεταφέρονται στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ή στις επόμενες γενεές. Είναι γεγονός ότι αν κάποιος έχει ένα όνομα που μας θυμίζει κάτι το κατακριτέο ιστορικά, χρειάζεται ίσως επιπλέον προσπάθεια από την πλευρά του για να αποδείξει ότι δεν έχει τις ίδιες ιδέες».
Ας κλείσουμε με αυτό· περιμένοντας από τον υιό Πλεύρη –μια και ο ίδιος έχει και δικό του έντονα βεβαρημένο παρελθόν- και τον κάθε γιο Πλεύρη να καταβάλει μια επιπλέον και συστηματική προσπάθεια.
Κι ας ελπίσουμε, σιγά σιγά, ή έστω αργά και βασανιστικά τα πράγματα να αρχίσουν να γίνονται για τους σωστούς λόγους…