Είναι πράγματι εντυπωσιακό να διαβάζει κανείς, ειδικά σήμερα που οι δυτικές κοινωνίες διανύουν την εποχή της πολιτικής ορθότητας, κριτικές γεμάτες κακίες και βρισιές για το έργο κάποιου, πόσο μάλιστα όταν πρόκειται για ένα συγγραφέα του βεληνεκούς του Ζαν Πωλ Σαρτρ και τα σχόλια προέρχονται από άλλους λογοτέχνες με βραβεία Νόμπελ και μέλη της Γαλλικής Ακαδημίας, κριτικούς και δημοσιογράφους…
Ας τα “απολαύσουμε”…
«Μετά το καλλιτεχνικό κίνημα “Νταντά”, τώρα… “Κακά”»
Andre Gide, 1947 (Γάλλος μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Το 1947 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας)
«Ο Σαρτρ, αυτή η ύαινα δακτυλογράφος, αυτό το τσακάλι που κρατάει ένα στυλό»
Alexandre Fadeiev, 1948 (Ρώσος Συγγραφέας)
«Καταραμένο κάθαρμα γεμάτο με σκατά, με βάζεις από τον κώλο σου για να με πασαλείψεις. Κωλοτρυπίδα… πφφφφφ! (…) Εκεί μέσα χωμένος στο κώλο που βρίσκεται δεν μπορούμε να του ζητήσουμε να δει καθαρά ούτε να εκφραστεί εύστοχα.(…) Δολοφόνος και καταπληκτικός; Έχει φανεί… Τελικά μήπως αυτή είναι η περίπτωση του Σαρτρ; Δολοφόνος είναι, θα ήθελε να είναι, είναι κατανοητό, αλλά καταπληκτικός; Είναι δυνατόν ένα μικρό σκατό να είναι καταπληκτικό;»
Louis-Ferdinand Celine, A’ l’ agite du bocal, 1948 (Γάλλος μυθιστοριογράφος, φυλλαδιογράφος και ιατρός. Το πραγματικό του ονοματεπώνυμο ήταν Λουί Φερντινάν Ντετούς (Louis Ferdinand Destouches). Το όνομα Σελίν ήταν το μικρό όνομα της γιαγιάς του. Έγραψε το αριστούργημα «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας»)
Για τα “Βρώμικα χέρια” «Για όνομα του Θεού!… Πόσο κακό είναι! Ένας υπό-υπό-Μπερνστάιν… Δεν είναι παράξενο που ένα τέτοιο έργο έχει σουξέ στους γελαδάρηδες. Ψυχολογία του σκαθαριού. Υπάρχουν 30 φορές περισσότερες λέξεις με πιο βαθιά νοήματα ακόμη και στο τελευταίο αστυνομικό μυθιστόρημα της σειράς. Και τι φαντασία…! Φανταστείτε ότι κάπου κάπου, θέλει να κάνει και τον ανάλαφρο… Κανένας κίνδυνος… αποκλείεται να το καταφέρει!»
Albert Paraz, Valsez saucisses, 1950 (Γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος)
«Δυστυχώς, όσον αφορά τη γλώσσα, φαίνεται ότι ο Σαρτρ έχει μείνει στο σημείο εκκίνησης»
Jean Paulhan, Pettite preface a toute critique, 1951 (Γάλλος συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και εκδότης, διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού “Nouvelle Revue Française” (NRF) από το 1925 έως το 1940 και από το 1946 έως το 1968. Ήταν μέλος (Έδρα 6, 1963–68) της Γαλλικής Ακαδημίας
«Είναι απόλυτο σίγουρο, κανένας δεν τον διάβασε»
Albert Paraz, letter inedited a Pierre Marcot, 23 Φεβρουαρίου 1952 (Γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος)
«Μια δυσνόητη πολυλογία»
Jean-Francois Revel, Pourquoi des philosophes?, 1957 (Γάλλος φιλόσοφος, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Ήταν μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας μετά τον Ιούνιο του 1998)
«Ένα ταλέντο που μοιάζει με αυτό ενός δικηγόρου σε ένα κακουργιοδικείο… Και όπου ο κανόνας φαίνεται να είναι το να μην γράφει τίποτα εκτός φόρμας, παράδοξο και κόντρα στο ρεύμα. Εισήγαγε την πνευματική αξία (όχι το στυλ) στη διατριβή. (…) Οι προϋποθέσεις είναι απλοϊκές αλλά το συμπέρασμα περίπλοκο, όταν θα θέλαμε σαφήνεια στη διατριβή και λεπτότητα στην παρουσίαση.»
Jean-Francois Revel, La Cabale des devots, 1962 (Γάλλος φιλόσοφος, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Ήταν μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας μετά τον Ιούνιο του 1998)
«Μόλις περάσει η αίσθηση της πρώτης έκπληξης (ανήκω πάντοτε σε ένα καλοπροαίρετο κοινό), η ανάγνωση γίνεται για μένα βαρετή, όπως σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα όπου η μετριότητα του συγγραφέα «ιδρώνει» στην κάθε σελίδα»
Pierre Drieu La Rochelle, Sur les ecrivains, 1964 (Γάλλος συγγραφέας μυθιστορημάτων, διηγημάτων και πολιτικών δοκιμίων)
«Τα μυθιστορήματά του, τα βιβλία της ταλαιπώριας και του ιδρώτα, όπου οι μεγαλύτερες καινοτομίες είναι δανεισμένες από τον Dos Passos (αμερικανός συγγραφέας). Βιβλία που βυθίζονται στον χαμένο ορίζοντα του βάλτου που τα συνθέτει… Όλη αυτή η λογοτεχνία χαρακτηρίζεται από μια βαθιά αδυναμία… Οι χαρακτήρες του έχουν μάτια γύψινα, στόμα πλαδαρό και την καρδιά ανάμεσα στα δόντια»
Kleber Haedens, Paradoxes ur le roman, 1964 (Γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος. Έλαβε το Prix Interallié το 1966 για το L’été finit sous les tilleuls και το Grand Prix du roman de l’Académie française το 1974 για το έργο του “Adios”)
«Αν διαβάσουμε Σαρτρ, αντί να ακούμε αυτά που λέει το κοινό του, θα δούμε ότι συχνά είναι μπερδεμένος και ακατάστατος. Όταν αφήνεται στον διαλλεκτικό χείμαρρο, χάνεται μέσα σε πραγματικά γελοίες φράσεις»
Roger Nimier, Journees de lectures, 1965 (Γάλλος συγγραφέας)
«Το έργο του χωρίς γοητεία, συχνά αφελές και ακαδημαϊκό, δεν προσφέρει καν τα αξιοθέατα μια βαθιάς φρίκης. Η επιρροή του σίγουρα θα έχει συμβάλλει στο να κάνει πιο άσχημη την λογοτεχνία της εποχής του»
Kleber Haedens, Une histoire de la literature francaise, 1970 (Γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος. Έλαβε το Prix Interallié το 1966 για το L’été finit sous les tilleuls και το Grand Prix du roman de l’Académie française το 1974 για το έργο του “Adios”)
«Ο Σαρτρ γράφει άσχημα… Ο Σαρτρ είναι ένας πρώην καθηγητής. Είναι βαρετός… Ο Σαρτρ μας εκνευρίζει… Μας τα πρήζει… Ο Σαρτρ δεν «μετράει»… Κοροϊδεύει τον κόσμο… είναι δυσανάγνωστος. Νομίζει ότι είναι μεγάλος συγγραφέας. Είναι αέρας κοπανιστός. Χρησιμοποιεί ένα λεξικό συνωνύμων για να γράψει ένα βιβλίο. Αν με ρωτούσαν αν θα ήθελα να είμαι ο Σαρτρ, θα απαντούσα «ΟΧΙ»
Delfeil de Ton, On peut cogner, chef?, 1973 (Γάλλος δημοσιογράφος. Ήταν ένας από τους αρχισυντάκτες των Hara-Kiri και Hara-Kiri Hebdo (που αργότερα έγινε Charlie Hebdo). Από το 1975, είναι συνεργάτης της εβδομαδιαίας εφημερίδας Le Nouvel Observateur.
«Μεταγράφει διαλόγους, αλλά χωρίς λαμπρότητα: Ένας Labiche (Γάλλος θεατρικός συγγραφέας) χωρίς χιούμορ, ένας Celine χωρίς συναίσθημα, ένας Renard χωρίς τέχνη και τρυφερότητα»
Michel Polac, Journal, 16 Αυγούστου 1982 (Γάλλος δημοσιογράφος του έντυπου Τύπου, του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Επίσης τηλεοπτικός παραγωγός, συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και σκηνοθέτης)
«Ο Σαρτρ είναι ένα μπέρδεμα. Δεν νομίζω να υπάρχει ούτε ένα βιβλίο του που να μην παραφορτωμένο από λάσπη, σκουπίδια και ατέλειες. Δεν κάνει διαλογή, ότι γράφει το εκτυπώνει. Στην δεκαετία του ΄70 ήταν ένας λατρεμένος θεός και υπέφερα πολύ εξαιτίας του στο λύκειο. Σαρτρ από δω, Σαρτρ από κει, σχολιάστε αυτή του φράση από δω, σχολιάστε την άλλη από κει, Σαρτρ «άλφα», Σαρτρ «βήτα», ξανά Σάρτρ, άντε ξανά μανά Σαρτρ… η κόλαση ήταν ο Σαρτρ»
Charles Dantzig, Dictionnaire egoiste de la literature francaise, 2005 (Γάλλος συγγραφέας)