Στο Β΄μέρος της συνέντευξης η Carole Amiel μιλά για τον Yves Montand τραγουδιστή, τις σχέσεις του μεγάλου καλλιτέχνη με τους συναδέλφους του, ηθοποιούς και τραγουδιστές, τον άνθρωπο Montand και τη δική τους ερωτική ιστορία και κοινή ζωή.
Με την ευκαιρία των 100 χρόνων από την γέννηση του Yves Montand -γεννημένος Ivo Livi- ένα υπέροχο βιβλίο/λεύκωμα εκδόθηκε πριν μερικούς μήνες στη Γαλλία για την ιστορία της ζωής του. Ένα πεπρωμένο έξω από τα συνηθισμένα για το ιερό τέρας του τραγουδιού και του κινηματογράφου που ενσαρκώνει ακόμη και σήμερα μία ορισμένη εικόνα της Γαλλίας σε όλο τον κόσμο.
Γιος φτωχών Ιταλών μεταναστών που εγκαθίστανται στην Μασσαλία στις αρχές της δεκαετίας του ΄20 καταφέρνει να γίνει μία από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα.
Simone Signoret, Edith Piath, Marilyn Monroe… ήταν κάποιες από τις γυναίκες της ζωής του.
Η Carole Amiel που έγραψε το βιβλίο αυτό μαζί με τον Luc Larriba ήταν η σύντροφος του Yves Montand στην τελευταία δεκαετία της ζωής και μητέρα του μοναδικού παιδιού του, Valentin.
Με την Carole είμαστε φίλοι και αποδέχτηκε με χαρά την πρόταση συζήτηση εφ΄ όλης της ύλης με αφορμή την έκδοση του βιβλίου, με προσωπικές ιστορίες και ανέκδοτα περιστατικά του Yves Montand και της κοινής ζωής τους.
Συνέντευξη στον Γιάννη Αχυρόπουλο
Η συζήτησή μας έγινε στον σπίτι τους στο Παρίσι τον Μάιο του 2022. Την ευχαριστώ θερμά για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε.
Να μιλήσουμε για το τραγούδι τώρα. Η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν το “Les feuilles mortes”. Πολύ συχνά τον συνδέουμε μ´ αυτό. Του άρεσε αυτή η ταυτοποίηση;
Ναι βέβαια. Το αγαπούσε πολύ και ήξερε ότι όλος ο κόσμος σε όλες τις χώρες λάτρευε αυτό το τραγούδι. Δεν υπήρχε περίπτωση να δώσει μια συναυλία και να μην το τραγουδήσει…
Ποια αλλά τραγούδια θεωρούσε πολύ σημαντικά;
Όταν ξανάρχισε το τραγούδι το 1981 μετά από απουσία 13 χρόνων του άρεσε να τραγουδά τραγούδια πιο πολιτικοποιημένα. Του άρεσε να λέει για παράδειγμα το “Les bijous” σε ποίηση του Baudelaire.
Δεν το ξέρω, πρώτη φορά ακούω τον τίτλο…
Ναι δεν είναι συνηθισμένο. Του άρεσε να το λέει α capella, ήταν στην ουσία σαν μια απαγγελία του ποιήματος. Το τραγούδησε θυμάμαι μπροστά σε 17.000 Βραζιλιάνους, με τόση ένταση στην ερμηνεία, που ενώ δεν καταλάβαιναν λέξη γαλλικά τον κοιτούσαν όλοι με ανοιχτό το στόμα.. Ήταν η αποθέωση κάθε φορά.
Αγαπούσε το «L’étrangère”,το “Luna Park”, “La bicyclette”, το “Le chat de la voisine”, το “C’est si Bon”, το “A Paris”.Ο Μοντάν ήταν ένας αληθινός one man show, κάθε τραγούδι του ήταν σαν μια μικρή ταινία, ζούσες αυτό που διηγούνταν ερμηνεύοντας το… Τελείωνε βέβαια πάντα τις συναυλίες του με το «Les feuilles mortes”.
Κάτι που δεν είναι πολύ γνωστό επίσης είναι ότι ήταν ο πρώτος που ηχογράφησε το ιταλικό αντιφασιστικό τραγούδι των παρτιζάνων το “Bella Ciao”. Παρακολούθησα πρόσφατα ένα αγγλικό ντοκιμαντέρ που μιλούσε για την ιστορία αυτού του τραγουδιού και αναφέρθηκε στην ηχογράφηση του Yves Montand το 1951 .
Στα ιταλικά το τραγούδησε; Μιλούσε καλά τα Ιταλικά;
Ναι μιλούσε, όχι άπταιστα βέβαια. Ήταν μόλις 3 ετών όταν η οικογένεια έφυγε από την Τοσκάνη και εγκαταστάθηκε στην Μασσαλία. Στο σπίτι μιλούσαν ιταλικά και γαλλικά… ανάμεικτα.
Υπήρχαν τραγούδια του που καθιερώθηκαν με δυσκολία;
Βέβαια. Και πρώτο απ´ όλα το “Les feuilles mortes”. Την ξέρεις την ιστορία υποθέτω… Λοιπόν αυτό το κομμάτι ακούγονταν σαν μουσική υπόκρουση στην ταινία “Les portes de la nuit”. Ακούγεται μόνο η μουσική χωρίς στίχους. Η ταινία ήταν μια παταγώδης αποτυχία σε όλα τα επίπεδα.
Ο Yves Montand ζήτησε από τον φίλο του Jacques Prevert να γράψει στίχους πάνω σ´ αυτό το μουσικό θέμα. Πρέπει να πω ότι ήταν ο πρώτος που τραγούδησε Prevert επί σκηνής. Όμως το τραγούδι δεν άρεσε σε κανέναν. Προσπάθησε με επιμονή πάνω από δύο χρόνια να το επιβάλλει στο κοινό του. Στην αρχή δεν χειροκροτούσε κανένας. Το τραγουδούσε κάθε βράδυ, χωρίς καμία ανταπόκριση και αποδοχή από το κοινό του. Ενώ στο τέλος των άλλων τραγουδιών υπήρχαν παρατεταμένα χειροκροτήματα σε αυτό τίποτα. Ευτυχώς πίστευε στην αξία του και τελικά έγινε η γνωστή παγκόσμια επιτυχία.
Υπήρξαν τραγούδια στα οποία δεν πολυπίστευε και τελικά έγιναν μεγάλες επιτυχίες;
Δεν νομίζω, δεν έχω βέβαια κάποιο παράδειγμα στο μυαλό μου. Ήταν από 17 ετών στο τραγούδι και αν κάτι δεν του άρεσε απλά δεν το τραγουδούσε φαντάζομαι…
Να σου διηγηθώ μια ιστορία που δεν την ξέρουν πολλοί, σχετικά με το τραγούδι “A Paris”, μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Αυτό το τραγούδι όπως ξέρεις είναι του Francis Lemarque. Όνειρο του Francis ήταν να γίνει τραγουδιστής. Ένα βράδυ ο Jacques Prevert με τον οποίο ήταν πολύ καλοί φίλοι, τον πήγε σ´ ένα καμπαρέ να ακούσει τον Μοντάν. Εντυπωσιάστηκε και είπε στον Prevert «αυτό σημαίνει να είσαι τραγουδιστής…επιπλέον κινείται τέλεια στη σκηνή, είναι ψηλός, με ωραία παρουσία… τα παρατάω δεν πρόκειται ποτέ να τα καταφέρω τόσο καλά στο τραγούδι» και πρόσθεσε «θα μου άρεσε όμως να γράψω τραγούδια γι΄ αυτόν. Έτσι ο Jacques Prevert, που ήταν ο κοινός καλός φίλος και των δύο, κανόνισε μια συνάντηση μεταξύ τους στο σπίτι του Yves Montand, ο οποίος ενθουσιάστηκε όταν άκουσε το τραγούδι “Α paris”. Το πήρε αμέσως και έγινε μια τεράστια επιτυχία. Είπε μάλιστα στον Lemarque: «Έχεις και αλλά τέτοια τραγούδια; Λοιπόν από τώρα και στο εξής ότι γράφεις θα το δείχνεις πρώτα σε μένα και σε κανέναν άλλο». Έτσι άρχισε η υπέροχη συνεργασία τους και μια στενή φιλική σχέση…
Τους ένωνε επίσης το γεγονός ότι είχαν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Από ότι γνωρίζω ήταν στο κομμουνιστικό κόμμα ο Francis Lemarque…
Ναι έτσι είναι. Δεν ξέρω αν ο Francis ήταν μέλος, πάντως ο Μοντάν όπως σου είπα δεν ήταν.
Η προσωπική σας ιστορία αρχίζει στην αρχή της δεκαετίες του 80. Ήταν μια γόνιμη καλλιτεχνική περίοδος για τον Yves Montand η δεκαετία που ζήσατε μαζί;
Ναι φυσικά πολύ γόνιμη. Δεν σταματούσε ποτέ…
Το 1982 έκανε μια πολύμηνη παγκόσμια τουρνέ. Συνολικά πάνω από 180 συναυλίες. Άρχισε πρώτα στη Γαλλία τελειώνοντας με μια συναυλία στο Οlympia το οποίο γέμισε Αύγουστο μήνα (πράγμα σπάνιο γιατί όλο το Παρίσι λείπει για διακοπές) και μετά Βραζιλία, ΗΠΑ -Ανατολική και δυτική ακτή-, Καναδάς, Ιαπωνία…
Αποκορύφωμα αυτής της τουρνέ ήταν οι εμφανίσεις του επί μια εβδομάδα στην Μετροπόλιταν Όπερα στην Νέα Υόρκη.
Νομίζω ότι ήταν γι΄αυτόν η σημαντικότερη στιγμή της καριέρας του…
Ούτε ο Σινάτρα δεν τραγούδησε εκεί. Ήταν η απόλυτη καταξίωση και επιπλέον μια δικαίωση της οικογενειακής του ιστορίας, ένοιωθε ότι πραγματοποιούσε το ανεκπλήρωτο όνειρο του πατέρα του… Για τον πατέρα του τραγουδούσε! Αυτόν σκεφτόταν… (είχε ήδη πεθάνει βέβαια). Είχε φοβερό τρακ, μου ´λεγε ότι έτρεμαν τα πόδια του στη σκηνή. Με το ζόρι στεκόταν όρθιος…
Για να καταλάβεις καλύτερα την ιστορία της οικογένειας και τα έντονα συναισθήματα του στη σκηνή της Μετροπόλιταν Όπερα, ο πατέρας του ήθελε να πάει στην Αμερική. Έφυγε από την Ιταλία, ζούσε σ´ ένα χωριουδάκι της Τοσκάνης, για να γλυτώσει από τον Μουσολίνι. Ήταν ενεργό μέλος του ΚΚΙ και τραβούσε τα πάνδεινα μετά την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία. Πιέσεις, διώξεις, εκφοβισμοί, ξυλοδαρμοί… ώσπου μια μέρα δεν άντεξε, φοβήθηκε ότι μετά τους συνεχείς ξυλοδαρμούς μπορεί και να τον σκότωναν, έφυγαν με τα πόδια (!) μέχρι την Μασσαλία και εγκαταστάθηκαν εκεί. Ήταν όμως απλά ένας ενδιάμεσος σταθμός. Ήθελε να πάει Αμερική. Όταν πήγε να ζητήσει την βίζα έμαθε ότι από την προηγούμενη ακριβώς ημέρα, είχε απαγορευτεί η άδεια εισόδου στην Αμερική για τους Ιταλούς! Έτσι έμεινε με την οικογένεια του στη Μασσαλία και με το όνειρό του ανεκπλήρωτο.
Όλα αυτά σκεφτόταν στη σκηνή της Μετροπόλιταν. Μεγάλη συναισθηματική φόρτιση…
Φαντάζομαι πόσο περήφανοι ήταν οι γονείς του γι΄ αυτόν. Μου είπες ότι το 1982 είχαν πεθάνει αλλά πρόλαβαν να το δούνε καταξιωμένο και διάσημο στις ΗΠΑ;
Ναι, το ΄59 που είχε κάνει τις συναυλίες ήδη στην Νέα Υόρκη, το φιλμ που έκανε με την Μονρόε… οι γονείς του ζούσαν ακόμη· τον είδαν να κατακτάει την Αμερική…
Ο Yves Montand βοήθησε οικονομικά παρά πολύ όλη την οικογένεια… αγόρασε για όλους ένα σπίτι… Ήταν πολύ δεμένοι μεταξύ τους όπως σου είπα. Ήταν κρίμα που κάποια στιγμή μάλωσαν για πολιτικούς λόγους με τον μεγάλο του αδελφό… Όταν άρχισε να καταγγέλλει ανοιχτά και δημόσια τον σταλινισμό και το σοβιετικό καθεστώς, ο αδελφός του, που ήταν ανώτερο συνδικαλιστικό στέλεχος του κόμματος δεν το άντεξε, μάλωσαν πολύ. Μια μέρα έριξαν ένα τέτοιο καυγά που ο Μοντάν κόντεψε να καταστρέψει τις φωνητικές του χορδές· για μήνες ολόκληρους δεν μπορούσε να τραγουδήσει. Ο αδελφός έφυγε απó την place Dauphine (ζούσε στον πέμπτο όροφο του ίδιου κτιρίου με τον Μοντάν και την Σινιορέ) δεν ξαναμίλησαν ποτέ για παρά πολλά χρόνια, άστα… δράμα.. Πολύ άσχημες καταστάσεις… Ευτυχώς οι γονείς είχαν πεθάνει και δεν το έζησαν· δεν θα το άντεχαν να βλέπουν τα παιδιά τους μαλωμένα. Για την αδελφή του ήταν επίσης πολύ δύσκολο, προσπαθούσε να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στα δυο αδέλφια και να τους συμφιλιώσει… Ξαναμίλησαν λίγο πριν τον θάνατο του Yves Montand, χάρις στον ερχομό του Βαλεντίνου. Συνήθως η γέννηση ενός παιδιού ξαναφέρνει κοντά την οικογένεια… Αντάλλαξαν κάποια γράμματα…
Όνειρό μου ήταν να οργανώσω ένα γεύμα στο σπίτι με όλη την οικογένεια ξαναμονιασμένη όπως παλιά, αφήνοντας τις πολιτικές διάφορες στο κατώφλι της πόρτα. Αυτό δεν έγινε… Δεν πρόλαβα.. C’est la vie…
Φύγατε λοιπόν για την πολύμηνη παγκόσμια τουρνέ μαζί…
Ναι, ο Yves Montand χρειαζόταν ένα άτομο απόλυτης εμπιστοσύνης δίπλα του κατά την διάρκεια αυτής της τουρνέ, που να έχει οργανωτικές ικανότητες και να μιλάει ξένες γλώσσες.
Εγώ ήμουν 21 ετών έψαχνα για δουλειά τότε. Με γνώριζε από τότε που ήμουν 14 ετών, βλεπόμασταν συνέχεια στο χωριό στο Saint Paul de Vence, ήξερε τους γονείς μου. Μιλούσα 4 ξένες γλώσσες, είχα τα προσόντα γι΄ αυτό που είχε ανάγκη και κυρίως μου είχε απόλυτη εμπιστοσύνη. Έτσι λοιπόν ήρθαμε κοντά… Μετά το τέλος της τουρνέ βλεπόσασταν όλο και πιο συχνά. Η σχέση μας έγινε πια φανερή μετά τον θάνατο της Σιμόν το 1985. Ήταν η φυσιολογική πορεία των πραγμάτων… Την επισημοποίησε με μια δήλωση του στον τύπο το 1987.
Ήταν το είδωλο σου ο Yves Montand;
Όχι. Θα έλεγα ότι ήταν το είδωλο των γονιών μου .Εγώ ανήκα σε άλλη γενιά. Άκουγα Rolling Stones, Beatles, Pink Floyd, Supertramp… τέτοια πράγματα της γενιάς μου. Θυμάμαι ότι του έκανε εντύπωση που ήξερα όλα τα τραγούδια της εποχής…
Όμως η διαφορά ηλικίας που υπήρχε ανάμεσά μας δεν δημιούργησε ποτέ πρόβλημα. Για μένα το να ζω δίπλα του ήταν ένα διαρκές μάθημα ζωής, γι΄ αυτόν ήμουν πηγή νεότητας και φρεσκάδας. Άλλοτε ήταν ο πατέρας μου, άλλοτε ήμουν η μητέρα του, ήμασταν φίλοι, εραστές, όλα αυτά μαζί… ήμασταν πολύ κοντά. Ήταν μια πολύ όμορφη ιστορία.
Συχνά μετά τον θάνατο του όταν είχα να πάρω μόνη μου σημαντικές αποφάσεις σκεφτόμουν… τι θα μου έλεγε τώρα; Τι θα σκεφτόταν; Τι θα έκανε; Πως θα αντιδρούσε; Και αυτό με βοηθούσε να πάρω τη σωστή απόφαση νομίζω.
Ποιες ήταν οι βασικές του αξίες σαν άνθρωπος;
Τιμιότητα και δικαιοσύνη.
Δεν ήθελε να παραβαίνει τις αρχές του. Θυμάμαι κάποια φορά μια πολύ σοβαρή αεροπορική εταιρία η “Japan Airlines” του πρότεινε ένα εκατομμύριο δολάρια για μια διαφήμιση. Το ίδιο και η “Swiss Air”. Είπε όχι και στις δύο. «Πως μπορώ να μιλάω για πολιτική μετά»… μου έλεγε. «Με τι πρόσωπο»; Είχε τέτοιες κοινωνικές ευαισθησίες. Ποιος σήμερα θα έλεγε όχι σε μια τέτοια πρόταση;
Είχε έναν πολύ αυστηρό αξιακό κώδικα, που είχε πάρει φόρμα μέσα στην οικογένεια του και κατά την διάρκεια της εποχής που πίστευε ακόμη στον κομμουνισμό.
Από την άλλη πλευρά βέβαια ήταν εκτός πραγματικότητας. Ήταν ένας σταρ, κυκλοφορούσε πάντοτε με συνοδεία, παντού, συνήθως ήταν μαζί με το δεξί του χέρι τον Βob Castella, τον πιανίστα του.
Δηλαδή δεν ήταν ο άνθρωπος που θα έβγαινε να κάνει τα ψώνια μόνος του…
Αστειεύεσαι; Ποτέ. Κατ´ αρχήν θα ήταν αδύνατον. Υπήρχε πάντοτε ένα πλήθος γύρω του. Βέβαια, υπήρχε ένας σεβασμός στο πρόσωπο του· δεν τον ακουμπούσαν ή του τραβούσαν το σακάκι ή δεν ξέρω και εγώ τι άλλο…
Θα σου διηγηθώ μια σκηνή… Μια μέρα μου λέει να πάμε σινεμά, ήθελε να δει κάποια καινούργια ταινία. Νόμιζα ότι θα πηγαίναμε εδώ απέναντι στο Odeon. Μου λέει «όχι πάμε στα Ηλύσια Πεδία, εκεί οι οθόνες είναι πιο μεγάλες… Του λέω «είσαι σίγουρος; Οκ… θα καλέσω ένα ταξί». «Όχι» μου απαντά «πάμε με το μετρό» (που δεν το έπαιρνε ποτέ). Τον κοιτάζω έκπληκτη, του λέω «μιλάς σοβαρά»;
Φοβόμουν λίγο· μπήκαμε στο μέτρο, φορούσε έναν μπερέ κατεβασμένο στο πρόσωπο του, ανασήκωσε και τον γιακά της καμπαρντίνας, πήρε ένα πολύ βλοσυρό ύφος… Ήταν πολύ αστείο, όλοι τον κοιτούσαν έντονα αναρωτιόντουσαν αν ήταν ο Μοντάν… Κανένας δεν μας ενόχλησε. Φθάνοντας στη στάση που θα κατεβαίναμε και πριν κλείσουν οι πόρτες, πήρε ένα γοητευτικό χαμόγελο απευθυνόμενος στους συνεπιβάτες… «Καλημέρα σε όλους σας …». Μέχρι να υπάρξει η παραμικρή αντίδραση οι πόρτες είχαν κλείσει. Ήταν διασκεδαστικό.
Η καθημερινότητα ενός ανθρώπου όπως ο Yves Montand ήταν σίγουρα διαφορετική από αυτή των περισσότερων ανθρώπων.
Όταν πηγαίναμε στο εξοχικό στη Νορμανδία δεν έβγαινε ποτέ έξω. Είχαμε μια έκταση 130 στρέμματα, όλη την ημέρα ήταν στον κήπο… Στο Saint Paul de Vence ήταν διαφορετικά. Όλη την ημέρα ήταν έξω με τους φίλους του, παίζοντας boules, χαρτιά, συζητώντας πολιτικά…
Με το πέρασμα του χρόνου είχε πάντα την ίδια όρεξη για δημιουργία, για καινούργιες εμπειρίες;
Βέβαια. Μα κοίτα… «έφυγε» κατά την διάρκεια των γυρισμάτων μιας ταινίας, ετοίμαζε τις συναυλίες στο Bercy, είχε προτάσεις για νέες ταινίες. Ήταν συνεχώς σε δραστηριότητα.
Και όλα σταμάτησαν τόσο ξαφνικά…
Ναι. Ήταν σε φόρμα, γεμάτος δύναμη και ζωντάνια, χαρούμενος για τις συναυλίες που ετοίμαζε. Στον γιο μας ήθελε να τις αφιερώσει. Κρίμα…
Ήταν στο τέλος των γυρισμάτων της ταινίας. Είναι δύσκολο συναισθηματικά για όλους τους συντελεστές να τελειώνουν τα γυρίσματα. Είσαι για 3 μήνες από το πρωί μέχρι το βράδυ μαζί και ξαφνικά όλα σταματάνε. Σαν να αποχωρίζεται μια οικογένεια… Για τον Μοντάν έμενε μόνο μια δευτερεύουσα σκηνή να κάνει. Μάλιστα ο σκηνοθέτης ο Jean Jacques Beineix του είχε πει «Yves, δεν είναι ανάγκη να κάνεις την τελευταία σκηνή· μπορεί να την κάνει ο σωσίας σου» -μιας και ήταν ένα πλάνο όπου βλέπαμε την πλάτη του.
Επέμενε όμως να παίξει ο ίδιος την τελευταία σκηνή, να είναι παρών μέχρι το τέλος, να αποχαιρετήσει όλο τον κόσμο. Μου τηλεφώνησε στις 9 το βράδυ λέγοντας μου ότι δεν θα αργούσε για να τον περιμένω. Αποκοιμήθηκα περιμένοντάς τον και ο σοφέρ στη μια μετά τα μεσάνυχτα μου τηλεφώνησε για να με ενημερώσει ότι είχε υποστεί ένα έμφραγμα και ήταν στο νοσοκομείο του Senlis (50km από το Παρίσι). Πήγα αμέσως, ήταν στην εντατική αλλά μιλούσε, αστειευόταν, φαινόταν μια χαρά· όλα έδειχναν να είναι υπό έλεγχο. Του πρότεινα να επικοινωνήσω με δυο πολύ καλούς οικογενειακούς φίλους που ήταν υπουργοί να τον μεταφέρουμε σε ένα μεγάλο νοσοκομείο του Παρισιού, να κινητοποιήσω ανθρώπους για να έχει ότι το καλύτερο σαν περίθαλψη, να μην μείνει σε ένα μικρό νοσοκομείο. Μου απαγόρεψε να κάνω οποιαδήποτε ενέργεια.
«Δεν θα πεις σε κανέναν τίποτα» μου είπε. Σε κανέναν απολύτως. «Και κυρίως να μην το μάθει ο τύπος»… το φοβόταν πολύ αυτό.
Ο σκηνοθέτης David Lynn του είχε προτείνει να κάνουν αμέσως μετά μια ταινία μαζί, είχε τις συναυλίες. Αν μαθευόταν ότι είχε πρόβλημα υγείας όλα θα γινόταν πολύ προβληματικά μετά για τις δουλειές του.. Καταλαβαίνεις… Με τις ασφάλειες… Είχε ένα δεύτερο έμφραγμα 12 ώρες μετά το πρώτο, που ήταν μοιραίο δυστυχώς… Τι μπορούμε να πούμε;
Διάβαζε βιβλία; Τι είδους βιβλία του άρεσαν;
Ναι, κυρίως πολιτικά. Επίσης του άρεσαν πολύ τα βιβλία αστρονομίας. Νομίζω ότι αν είχε την ευκαιρία να σπουδάσει, σίγουρα θα έκανε σπουδές προς μια τέτοια κατεύθυνση, θα γινόταν ένας επιστήμονας σ´ αυτόν τον χώρο.
Το γεγονός ότι δεν είχε τελειώσει το σχολείο και δεν είχε κάνει σπουδές τον ενοχλούσε;
Ναι το σκεφτόταν, θα μπορούσα να πω ότι είχε ένα μικρό κόμπλεξ που δεν είχε κάνει σπουδές. Βέβαια, στο τέλος της ζωής του είχε καταφέρει να έχει ένα πολύ υψηλό επίπεδο κουλούρας και γνώσεων. Γνώρισε και συναναστράφηκε με πολύ σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης.
Εξάλλου κάπως έτσι γνωριστήκαμε όταν ήμουν ακόμη 14 χρόνων… Με ρωτούσε τι κάνουμε στο σχολείο, μου έλεγε διάβασε αυτό.., δες εκείνο το φιλμ…,άκου το άλλο. Μου είχε προτείνει θυμάμαι να διαβάσω «Το αρχιπέλαγος των γκούλαγκ» του Σολζενίτσιν… διάφορους συγγραφείς και ποιητές. Ήταν οι πρώτες μας συζητήσεις από τότε που ήμουνα στο λύκειο και συναντιόμασταν στο χωριό στο Saint Paul de Vence. Κάναμε πολλές συζητήσεις, άκουγα ότι με συμβούλευε ,βρισκόμουν να διαβάζω μερικές φορές τόμους ολόκληρους… (γέλια)
Είχε προσωπικές σχέσεις με κάποιους από αυτούς;
Ναι τους γνώριζε όλους αυτούς. Ο Jacques Prevert ήταν ο πραγματικά στενός του φίλος. Ο Κώστας Γαβράς επίσης πολύ στενός… ο George Semprun.
Τι σχέσεις είχε με τους συναδέλφους του ηθοποιούς; Είχε στενούς δεσμούς με κάποιους από αυτούς;
Δεν ήταν πάντοτε εύκολες οι σχέσεις· σ´ αυτό το χώρο ξέρεις υπάρχει έντονος ανταγωνισμός! Είναι ένας πολύ ιδιαίτερος χώρος και συχνά υπάρχει ζήλεια μεταξύ τους. Όταν για παράδειγμα συναντιότανε με τον Linο Ventura στην πλατεία στο Saint Paul de Vence, αντάλλασσαν βέβαια μια καλημέρα με ευγένεια, αλλά ένοιωθες τον ανταγωνισμό.
Του είχα πει κάποια φορά «Α, ξέρεις …μου αρέσει πολύ ο Noiret (Phillipe Noiret από τους σημαντικότερους Γάλλους ηθοποιούς-πρωταγωνιστής της ταινίας Cinéma Paradiso). Με κοιτάει λέγοντας μου «Noiret; Μα τι σ´ αρέσει σ´ αυτόν; Σιγά τώρα…». Μια άλλη φορά του λέω «Α, ξέρεις μου αρέσει πολύ ο Cary Grand». «Τι;!! Ο Cary Grand; Πω πω… Ξέρεις στον Cary Grand δεν άρεσαν μόνο οι γυναίκες, γούσταρε και άλλα…». Πάντα θα έβρισκε κάτι το αρνητικό. Ήταν πολύ ζηλιάρης!
Μια φορά θυμάμαι, όταν ήμουν τριών μηνών έγκυος στα γυρίσματα μιας ταινίας του Jacques Demy -με τον Michel Legrand στη σύνθεση της μουσικής- κάποιος νεαρός ηθοποιός ήρθε και κάθισε δίπλα μου (στην πολυθρόνα του Μοντάν που έπαιζε εκείνη τη στιγμή) και πιάσαμε κουβέντα, έτσι απλά χωρίς καμμιά διάθεση να με φλερτάρει. Μου έκανε μια κρίση ζήλιας το βράδυ… δεν μπορείς να φανταστείς! Την επόμενη μέρα κάποια στιγμή που τρώγαμε στην καντίνα ο ίδιος νεαρός ηθοποιός -καθ´ όλα ευγενικός- ήρθε και ξανακάθησε δίπλα μου. Περιττό να σου πω ότι του γύρισα την πλάτη κοιτώντας συνεχώς τον απέναντι τοίχο χωρίς να ανταλλάξω κουβέντα μαζί του (γέλια…)
Είχε την ίδια αντίδραση με τους συναδέλφους τραγουδιστές;
Όχι ήταν διαφορετικά με τους τραγουδιστές. Πολλούς νέους τραγουδιστές ένοιωθες ότι τους υποστήριζε, ότι τους έπαιρνε κατά κάποιο τρόπο υπό την προστασία του. Θα του άρεσε πολύ να είχε τραγουδήσει το “La boite de jazz” του Michel Jonasz ή το “Les pétites femmes de Pigalle” του Serge Lama… Υποστήριζε πολύ δημόσια τον Michel Sardou, ιδίως μια εποχή που όλοι τον κατηγορούσαν επειδή ανήκε πολιτικά στον δεξιό χώρο. Ο Sardou του είχε δώσει την ιδέα να αποφασίσει να κάνει τις συναυλίες στο Bercy ένα χώρο 11000.θεατών! Είχαμε πάει να τον ακούσουμε στο Bercy και βλέποντας την επιτυχία που είχαν οι συναυλίες του και την επαφή με το κοινό παρά τον τεράστιο χώρο, αποφάσισε να το κάνει και αυτός. Τον Patric Bruel επίσης τον συμπαθούσε.
Σε σχέση με άλλους χώρους τέχνης; Eίχε φαντάζομαι επαφές με μεγάλους καλλιτέχνες…
Φυσικά, γνώριζε όλον αυτόν τον κόσμο.
Είχε κάποια κεραμικά του Πικάσο, κάτι του Τζιακομέτι, του Cesar επίσης. Δεν ξέρω αν πρόσεξες στο σπίτι στο Saint Paul de Vence στο μπάνιο, στην κουζίνα, υπήρχαν πολλά πράγματα του Cesar. Του άρεσε πολύ όπως και μένα ο Cesar. Πάντως, ποτέ δεν του δημιουργήθηκε η διάθεση να γίνει συλλέκτης έργων τέχνης. Σινεμά, τραγούδι, πολιτική ήταν ήδη αρκετά.
Ήξερε μουσική; Έπαιζε κάποιο όργανο;
Όχι, αλλά ποτέ δεν του δημιούργησε πρόβλημα ή την θέληση να γράψει δικά του τραγούδια. Ήξερε να διαλέγει τραγούδια και να τα ερμηνεύει όπως πρέπει. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό για αυτόν και δεν του δημιουργήθηκε η ανάγκη να γράψει δικά του τραγούδια. Έγραφε όμως ιστορίες, σενάρια που κάποια στιγμή σκεφτόταν να τα χρησιμοποιήσει.
Ποιο ήταν το ελάττωμα του; Η ζήλια;
Όχι, το ότι ζήλευε δεν ήταν ενοχλητικό, ποτέ δεν έπαιρνε διαστάσεις· θα έλεγα μου άρεσε κιόλας (γέλια). Ας κάνουμε ένα διάλειμμα να πιούμε ένα ποτηράκι σαμπάνια τι λες; (γέλια)
Μετά χαράς. Συνεχίζουμε την κουβέντα πίνοντας.
Λοιπόν το ελάττωμά του ήταν ότι ήταν κακόπιστος. Όταν παίζαμε για παράδειγμα χαρτιά με φίλους, αν κερδίζαμε ήταν χάρις σ´ αυτόν, αν χάναμε ήταν πάντα δικό μου το φταίξιμο! Βέβαια όλα αυτά με χαριτωμένο τρόπο, αν όμως καμμιά φορά η κατάσταση ξέφευγε, έκανα μούτρα, και μετά από δυο-τρεις ώρες όλα γινόταν πάλι φυσιολογικά. Μερικές φορές μπορούσε να είναι σκιώδης με κάποιους συνεργάτες, με εμένα ποτέ όμως.
Η τελευταία μου ερώτηση. Αν δεν θέλεις, μην απαντάς. Εσύ τον ζήλευες; Ήταν ένας γοητευτικός σταρ… πως τη βίωνες αυτή την κατάσταση;
Όταν αρχίσαμε να ζούμε μαζί, ομολογώ ότι έπρεπε να βάλω κάποια σειρά στα πράγματα… (γέλια).
Όταν επέστρεφα κάποιες φορές στο σπίτι έβλεπα στην είσοδο σημειώματα, δώρα ή γράμματα από θαυμάστριες του· έπρεπε να ασχοληθώ λοιπόν να βάλω μια τάξη πως να το κάνουμε. Όμως στην περίοδο της ζωής του που τον γνώρισα άλλα πράγματα είχε ανάγκη, νομίζω ότι του πρόσφερα ηρεμία και σταθερότητα όπως μου έλεγαν και οι στενοί του φίλοι. Είχε ζήσει μια έντονη ζωή μέχρι τότε έτσι κι αλλιώς. Με την Σιμόν Σινιορέ είχαν ζήσει δέκα χρόνια πάθους, μετά ήταν διαφορετική η σχέση τους. Ιδίως μετά τη γέννηση του Βαλεντίνου το μόνο πράγμα που δεν τον ενδιάφερε ήταν οι εκδηλώσεις των θαυμαστριών του.
Σ´ ευχαριστώ πολύ Carole.
Ήταν χαρά μου. Είναι ώρα να πάμε να δειπνήσουμε, το εστιατόριο μας περιμένει!