Δυο μέρες απομείναν μέχρι τις αυτοδιοικητικές εκλογές και πραγματικά δεν έχω αποφασίσει ακόμη ποιον θα ψηφίσω. Τουλάχιστον αποφάσισα ποιους δεν θα ψηφίσω και αυτό σίγουρα αποτελεί έκπληξη για μένα, γιατί συνήθως ένα από τα κριτήρια επιλογής, όχι το πρωταρχικό βέβαια σε επίπεδο αυτοδιοικητικών εκλογών, αποτελούσε η ιδεολογική σύμπνοια με τους επικεφαλής των συνδυασμών. Το ξαναείπαμε όμως, οι ιδεολογίες πέθαναν, ζήτω οι ικανότητες, το όραμα, η στρατηγική και κυρίως ο σεβασμός στον πολίτη. Τα τρία πρώτα χαρακτηριστικά βέβαια δεν αρκούν από μόνα τους, μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνα μονοπάτια, αλλά αυτή είναι μια άλλη κουβέντα, ένα πεδίο γενικότερης αυτοκριτικής της ελληνικής κοινωνίας. Απαιτείται και το τρίτο. Σεβασμός στον πολίτη. Και καλό θα ήταν οι υποψήφιοι κάποια στιγμή να συνειδητοποιήσουν ότι ο πολίτης δεν είναι ο ψηφοφόρος τους, αλλά ο εντολέας τους. Ψηφοφόρος είναι η ιδιότητα του πολίτη τη στιγμή της κάλπης, μετά και μέχρι τις επόμενες εκλογές είναι εντολέας. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι, αλλά δεδομένου ότι η πολιτική, ανεξαρτήτως επιπέδου, είναι η κατεξοχήν τέχνη της ρεμούλας, οι πολύπειροι επαγγελματίες πολιτικοί κάτι τέτοια τσιτάτα τα βγάζουν από τα συρτάρια τους κατά την προεκλογική περίοδο και αμέσως μετά από τη λήξη της τα καταχωνιάζουν πάλι εκεί, μέχρι την επόμενη φορά γιατί στο ενδιάμεσο έχουμε να κάνουμε και δουλειές…
Αναρωτιέμαι τι μπορεί να σκέφτεται ο υπόλοιπος κόσμος και με ποια κριτήρια ψηφίζει. Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν μπορούσα να πιάσω τον παλμό του κοινού, να αφουγκραστώ τις τάσεις και το ρεύμα της εποχής. Ακόμη και αυτή τη φορά, που το κράτος τόσο σε κεντρικό, όσο και σε αυτοδιοικητικό επίπεδο ξεβρακώθηκε τελείως κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών και επέδειξε τεράστια αδυναμία στη διαχείριση κάθε είδους κρίσης που προέκυψε, αδυνατώ να πιστέψω αφενός στα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων (αν και τηρώ επιφυλάξεις, ειδικά για δημοσκοπήσεις σε τοπικό επίπεδο, όπου δεν δημοσιοποιούνται καν τα στοιχεία και η μεθοδολογία της έρευνας), αλλά κυρίως σε αυτά που ακούνε τα αυτιά μου, τόσο από γνωστούς, όσο και σε κουβέντες του διπλανού τραπεζιού (όχι, δεν είμαι αδιάκριτος, αλλά γνωρίζετε καλά πως οι πολιτικές και αθλητικές συζητήσεις στην Ελλάδα διεξάγονται πάντα σε τόνους υψηλούς).
Για μένα δύο είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται και που η απάντηση των οποίων οδηγεί στον κατάλληλο υποψήφιο. Το πρώτο εξ αυτών είναι το «σε τι πόλη (αλλά και σε τι περιφέρεια) θέλω να ζω» και στη συνέχεια «ποιος μπορεί να μου εξασφαλίσει αυτή την πόλη και αυτή την περιφέρεια». Εύκολα ερωτήματα, ε; Κι όμως δεν πιστεύω ότι είναι τόσο εύκολο να απαντηθούν. Για πάμε να τα πάρουμε με τη σειρά.
Σε τι πόλη θέλετε να ζείτε; Φαντάζομαι πως οι περισσότεροι θέλουν μια καθαρή, ασφαλή, λειτουργική και βιώσιμη πόλη, αλλά πώς επιτυγχάνεται αυτό; Η καθαριότητα δεν είναι αποκλειστικά θέμα αποκομιδής σκουπιδιών και φυσικά δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Πολύ περισσότερο έχει να κάνει με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Εν έτη 2023 στην Ελλάδα έχουμε ακόμη χωματερές και διαχειριζόμαστε τα απορρίμματα μας με τη μέθοδο της υγειονομικής ταφής. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2018 είμασταν πρωταθλητές σε αυτό το σπορ. Το 80% περίπου των απορριμμάτων μας το διαχειριζόμασταν με τη μέθοδο της υγειονομικής ταφής, όταν στην Ευρώπη ο μέσος όρος ανακύκλωσης και κομποστοποίησης των δημοτικών αποβλήτων αγγίζει το 50%. Οι χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης (Βέλγιο, Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Γερμανία, Φιλανδία, Αυστρία) δε χρησιμοποιούν σχεδόν καθόλου την υγειονομική ταφή των απορριμμάτων τους, ενώ εφαρμόζουν ευρέως την μέθοδο της αποτέφρωσης, σε συνδυασμό με την ανακύκλωση. Η Γερμανία και η Αυστρία είναι οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα ανακύκλωσης στην ΕΕ. Εμείς συνεχίζουμε να τα θάβουμε στο πίσω μέρος της αυλής. Αλήθεια, στην πόλη που ζείτε και αποβάλλεται τις κάθε είδους εκροές σας, τέθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων;
Η ασφάλεια είναι άλλος ένας παράγοντας, άλλο ένα γενικό ζητούμενο. Βέβαια η ασφάλεια έχει μια αρκετά διευρυμένη έννοια και δεν περιορίζεται στην καταστολή της εγκληματικότητας. Αυτό άλλωστε είναι αρμοδιότητας κυρίως της κεντρικής κυβέρνησης. Οι φορείς όμως της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να επιτελέσουν ένα επικουρικό ρόλο και να τονώσουν το αίσθημα ασφάλειας των δημοτών. Πόσο πιο ασφαλής για παράδειγμα νιώθει κανείς όταν βράδυ περπατά σε φωτισμένους δρόμους ή όταν σε δημόσιους χώρους υπάρχουν κάμερες ασφαλείας; Ίσως θα πρέπει να σας θυμίσω επιπλέον, ότι η σωματική μας ακεραιότητα και το αίσθημα ασφάλειας μας δεν απειλείται μόνο από κακόβουλες ενέργειες προσώπων. Ασφάλεια νιώθουμε και όταν δεν φοβόμαστε μήπως πέσει ένα ετοιμόρροπο κτίριο πάνω μας (να θυμίσω στους συνδημότες μου της Λάρισας το περιστατικό με τον νεαρό φοιτητή που έχασε τη ζωή του γιατί απλά περπατούσε στο πεζοδρόμιο. Παρεμπιπτόντως, δεν υπάρχει στην πολεοδομική υπηρεσία κάποιο μητρώο καταγραφής τέτοιων κτισμάτων) ή στην παραμικρή καταιγίδα ξεριζωμένα δέντρα καταστρέψουν το αυτοκίνητο μας ή προκαλέσουν ζημιές στην περιουσία μας. Πόσα τροχαία ατυχήματα προκαλούνται από ελλιπή ή κακή σήμανση, αλλά και κακοτεχνίες ή ελλιπή συντήρηση των δρόμων; Για να μην αναφερθώ στην απειλή φυσικών καταστροφών. Νομίζω ότι είναι αρκετά νωπή στη συνείδηση όλων μας η ανασφάλεια που νιώσαμε όλοι όσοι βρεθήκαμε στο επίκεντρο των γεγονότων, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, όσο και η απουσία, άλλοτε απόλυτη, άλλοτε μερική (και πάντως ικανή) των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αλήθεια, στην πόλη και την περιφέρεια που ζείτε τέθηκαν στο επίκεντρο των προεκλογικών εξαγγελιών και δεσμεύσεων δράσεις που θα διασφαλίσουν την ασφάλεια και την προστασία της πόλης σας; Σας μίλησε εμπεριστατωμένα κανένας υποψήφιος για δράσεις και επιχειρησιακά σχέδια που θα προλαμβάνουν καταστροφές, αλλά και θα εξασφαλίζουν την επιτυχή διαχείριση τέτοιων καταστάσεων;
Οι φυσικές καταστροφές βρέθηκαν στον επίκεντρο του ενδιαφέροντος φέτος το καλοκαίρι. Με καθυστέρηση κάποιων δεκαετιών, ο πολιτικός λόγος εισήγαγε με μεγάλη συχνότητα έννοιες όπως “κλιματική κρίση”, “κλιματική αλλαγή”, “βιωσιμότητα” και άλλες πολλές, εύηχες και σοφιστικέ. Βέβαια στις περισσότερες των περιπτώσεων οι επαγγελματίες πολιτικοί μας αρκούνταν απλά στην επίκληση των όρων, διανθισμένων που και που με μερικά εντυπωσιακά αποφθέγματα του David Attenborough, αλλά έως εκεί. Άλλωστε η γνωστική ένδεια, όπως και η ανικανότητα δεν μπορούν να κρυφτούν επί μακρόθεν. Άλλο εάν επιλέγουμε να εθελοτυφλούμε στα πλαίσια ενός ένοχου εναγκαλισμού ψηφοφόρου και υποψηφίου. Οι έννοιες αυτές αποτελούν πλέον επιτακτικό ζητούμενο, τόσο σε επίπεδο κεντρικής εξουσίας, αλλά και σε επίπεδο περιφερειών και δήμων. Ο ορθολογική και βιώσιμη εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, η εξοικονόμηση ενέργειας με χρήση πιο αποδοτικών μέσων, η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων ή μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος θα πρέπει να αποτελούν κεντρικό θέμα στην πολιτική ατζέντα των υποψηφίων. Αλήθεια, στην πόλη που ζείτε ποιος ο στρατηγικός σχεδιασμός των υποψηφίων συνδυασμών για τη βιωσιμότητα και την αειφορία; Ή μήπως αντί για την ψήφο σας να τους δωρίσετε ένα λεξικό;
Θυμάμαι πως ένα από τα παραδοσιακά δημοφιλή ζητήματα των προεκλογικών αγώνων, ειδικά στα αστικά κέντρα είναι το κυκλοφορικό και η βέλτιστη διαχείριση του προκειμένου η πόλη να καταστεί λειτουργική, φιλόξενη για επιχειρήσεις, δημότες και επισκέπτες. Και κάθε επόμενη τετραετία, το θέμα είναι ακόμη εκεί. Και ποτέ δεν λύνεται. Δεν είμαι συγκοινωνιολόγος για να μπορώ να έχω εμπεριστατωμένη άποψη. Αυτό που εκ του αποτελέσματος όμως τεκμαίρω, είναι πως είτε δεν ασχολείται κανείς σοβαρά με το ζήτημα, είτε είναι ανίκανοι να προσφέρουν λύση. Όπως και να’ χει, η θητεία κρίνεται αποτυχημένη. Σίγουρα δεν αποτελεί ένα πρόβλημα που μπορεί να λυθεί στη διάρκεια μιας τετραετίας, ειδικά δεδομένου του πολεοδομικού σχεδιασμού των περισσότερων ελληνικών αστικών κέντρων με την άναρχη δόμηση και τα στενά δρομάκια, αλλά από την άλλη δεν μπορεί να αναχθεί και σε φαραωνικό έργο που απαιτεί 3-4 τετραετίες και βάλε. Το μόνιμα επαναλαμβανόμενο μοτίβο είναι αύξηση του αριθμού των οχημάτων, ενώ οι θέσεις στάθμευσης στην καλύτερη είτε παραμένουν σαν πλήθος σταθερές, είτε και μειώνονται. Αφήστε, που στους σχεδιασμούς πολλές φορές αφήνεται εκτός κάδρου το πλήθος των δημοτών περιφερειακών του αστικού κέντρου μικρότερων δήμων που όμως σε καθημερινή βάση εισρέουν στον αστικό ιστό είτε γιατί εκεί εργάζονται, είτε για την ικανοποίηση άλλων αναγκών. Βέβαια εκτός κάδρου και σχεδιασμού μένουν σχεδόν μόνιμα οι συνάνθρωποι μας με αναπηρίες και κινητικά προβλήματα. Κοινώς τους έχουν χεσμένους και καταδικασμένους να ζουν την καθημερινότητα τους στα στενά όρια ενός γκέτο (και αν). Θέλετε να το επιβεβαιώσετε ή να το απορρίψετε; Κάντε το εξής πείραμα: δέστε τα μάτια σας με ένα μαντήλι, πάρτε ένα μπαστούνι και προσπαθήστε να κάνετε μια διαδρομή 2-3 χιλιομέτρων στην πόλη σας. Ή δοκιμάστε το με ένα αναπηρικό αμαξίδιο. Στις περισσότερες πόλεις της χώρας, εάν επιβιώσετε του πειράματος, θα νιώσετε στο πετσί σας τον απόλυτο εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αλήθεια, στην πόλη που ζείτε ποια είναι η προσέγγιση του όρου functional city των υποψηφίων δημάρχων;
Απαντώντας στις παραπάνω ερωτήσεις νομίζω ότι αποκτάτε μια καλή εικόνα του πώς ακριβώς θέλετε να είναι η πόλη που ζείτε. Σίγουρα δεν είναι μόνο αυτές, και από την άλλη υπεισέρχεται και ένας βαθμός υποκειμενικότητας, αλλά και πάλι έχετε δημιουργήσει θαρρώ το περίγραμμα. Η επόμενη ερώτηση είναι ποιος από τους υποψήφιους μπορεί να μου το προσφέρει αυτό, ή κάτι πολύ κοντά σε αυτό. Συνήθως η απάντηση δεν είναι εύκολη. Αφενός γιατί από την εμπειρία μου οι περισσότεροι υποψήφιοι δεν μπαίνουν στη διαδικασία να ασχοληθούν με τα παραπάνω ερωτήματα και όταν το κάνουν, η συντριπτική πλειοψηφία το κάνει εντελώς επιδερμικά και κυρίως γιατί είναι η τάση στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο, το trend στα social media και το διαδίκτυο και «γιατί μανίτσα μου, κάπου το πήρε το μάτι μου στο Λονδίνο, το Άμστερνταμ ή το Ελσίνκι κι ακούγεται ωραίο». Δυστυχώς η αίσθηση μου είναι, και επιβεβαιώνεται κάθε φορά, ότι οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους εξακολουθούν να πολιτεύονται με όρους, πρακτικές και τακτικές Μαυρογιαλούρου, Γκόρτσου και πάει λέγοντας. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχω κουραστεί και έχω αναθεματίσει όλους αυτούς τους ανεγκέφαλους που γεμίζουν την πυλωτή με ψηφοδέλτια… Το θεωρώ προσβλητικό για την νοημοσύνη μου, ανεύθυνο απέναντι στο περιβάλλον, ανόητη κατασπατάληση πόρων και μπορώ να σας πω και πολλά άλλα. Για μένα αυτή η τακτική λειτουργεί αποτρεπτικά, αλλά who gives a shit. Προφανώς δουλεύει. Ή από την άλλη δεν δουλεύει το μυαλό του υποψηφίου… Μάλλον πρέπει να συνηθίσω το χαρτομάνι και την αφίσα. Βέβαια, δεν είδα ποτέ κανέναν υποψήφιο να μαζεύει μετά την Κυριακή των εκλογών το σκουπιδαριό που δημιούργησε, οπότε για ποια βιωσιμότητα και αειφορία σας μιλάω. Φαλλοί μπλε. Δωρίστε τους λοιπόν το λεξικό, να βγείτε και από την όποια υποχρέωση. Καλύτερα έτσι, παρά με την ψήφο σας. Η ψήφος μας δεν είναι δώρο για να κλείνει υποχρεώσεις, είναι εντολή. Ας το καταλάβουμε πια. Ίσως αν σταματήσουν να αγοράζουν από εμάς τετραετίες, να εξαναγκαστούν να δουλέψουν για να τις κερδίσουν αυτές τις τετραετίες.
Την Κυριακή λοιπόν, σκεφτείτε το πριν ψηφίσετε. Τον φίλο σας κεράστε τον κάνα ποτό ή κανένα ταξιδάκι, όχι την ψήφο. Το γνωστό σας δημόσιο υπάλληλο που θέλει μετάταξη πείτε του να κάνει υπομονή όπως χιλιάδες άνθρωποι του ιδιωτικού τομέα που δεν μπορούν να τα έχουν όλα όπως τα θέλουν και όχι με την ψήφο σας να βολέψει τη δική του καθημερινότητα ξεβολεύοντας τη δική μας. Τα καλά και φιλότιμα παιδιά κάντε τα παρέα, μη τους φορτώνετε με βάρη που δεν μπορούν να σηκώσουν. Οι λύσεις προϋποθέτουν κυρίως ικανότητα, η καλή καρδιά δεν αρκεί. Αυτή την Κυριακή δείτε το σοβαρά. Αναζητήστε ανάμεσα τους υποψήφιους ανθρώπους ικανούς και αποτελεσματικούς, με όραμα, συγκεκριμένους στόχους, απτούς και εφικτούς και δώστε τους την εμπιστοσύνη σας, ανεξαρτήτως χρώματος, κόμματος, ομάδας κτλ. Λίγοι είναι, δεν είναι πολλοί το ξέρω, αλλά εάν θέλουμε να πάμε μπροστά με αυτούς θα πάμε. Με τους άλλους, άντε σε κάνα παζάρι και σε καμιά γιορτή χαλβά.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Πλάνο από την ταινία “Τζένη Τζένη”