Μετά από μία μεγαλούτσικη παύση στο θέμα της απεικόνισης του θανάτου στη λογοτεχνία, έπρεπε κάποια στιγμή να έρθει το τρίτο και τελευταίο μέρος.
Στο πρώτο μέρος μιλήσαμε για την απεικόνιση του θανάτου ως θεότητα στην αρχαιότητα, και πως αυτή η μυθολογική περσόνα του θανάτου, συνδέεται με δεσμούς αιματος με τον ύπνο, τη νύχτα και το χάος. Το δεύτερο μέρος ξεκινά με το πώς προσπαθούμε μέσα από τη γλώσσα να δώσουμε στην έννοια του θανάτου θετικές συνδηλώσεις και σε αυτό το πλαίσιο, έγινε μία προσπάθεια να φανεί μια άλλη, πιο ανάλαφρη εικόνα του θανάτου, μέσα από τον φιλικά προσκείμενο στους ανθρώπους χαρακτήρα που δημιούργησε ο Terry Pratchett, ο οποίος φεύγοντας στα 66 του, συνάντησε τον αμήχανα στοργικό Χάρο που τον συνόδευσε (μάλλον) στην άλλη πλευρά (μάλλον).
Κλείνοντας λοιπόν αυτό το θέμα, επιβάλλεται νομίζω να γίνει αναφορά στο «Περί Θανάτου» του Σαραμάγκου. Γραμμένο το 2005 με τον τίτλο “Αs intermitencias da morte” να αποκαλύπτει περισσότερα για το θέμα του. Μιλάει λοιπόν για τα διαλείμματα, τις διαλείψεις του θανάτου, και ξεκινά με την ευφάνταστη ιδέα ότι σταματούν οι άνθρωποι να πεθαίνουν. Έτσι απλά λοιπόν και για έξι μήνες, ο θάνατος κάνει αποχή, με ο,τι αυτό συνεπάγεται. Το φαινόμενο αυτό όμως δεν είναι οικουμενικό, αλλά επηρεάζει μόνο μία χώρα συγκεκριμένη. Ονόματα δεν υπάρχουν στο βιβλίο και η ιδιαίτερη γραφή του Σαραμάγκου, αν και για κάποιους κουραστική, στα μάτια μου τουλάχιστον, δημιουργεί μια αντίθεση που εντείνει αυτή την αλλόκοτα σατιρική διάθεση του συγγραφέα. Οι άνθρωποι λοιπόν σταματούν να πεθαίνουν και ενώ ο Θάνατος στη μυθολογία είναι εγγονάκι του Χάους, καταλαβαίνει κανείς ότι η απουσία του είναι αυτή που θα ήταν άξια απόγονος του. Χάος λοιπόν δημιουργείται με κωμικοτραγικές καταστάσεις που πολύ θέλω να αποκαλύψω, αλλά δεν θα το κάνω. Αναλογιστείτε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η απουσία του θανάτου σε όλες τις εκφάνσεις μιας κοινωνίας, από τα θεμέλια της εκκλησίας μέχρι τις (ανα)δουλειές των γραφείων τελετών.
Η ιστορία δεν τελειώνει εκεί, όμως γιατί η θάνατος [1]επιστρέφει δυναμικά μετά από κάποιους μήνες, με τη μορφή μιας μυστηριώδους γυναίκας, και ενημερώνει ότι από εδώ και στο εξής οι άνθρωποι να λαμβάνουν μια επιστολή που θα τους ανακοινώνει τον επικείμενο θάνατό τους. Αλλα και εκεί πάλι, υπάρχει ένα twist.
Νιώθω ότι αν πω περισσότερα, χάνεται η μαγεία και η επιθυμία να πιάσει κάποιος το βιβλίο αυτό στα χέρια του. Σίγουρα αξίζει να το διαβάσει κανείς, σίγουρα προκαλεί προβληματισμό ως προς το τι είναι ο θάνατος.
Είναι τελικά ο θάνατος ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνίας μας; Κι αν είναι, γιατί τον φοβόμαστε τόσο πολύ;
Υπάρχουν λόγοι αναρίθμητοι για να φοβάται κάποιος τον θάνατο. Για μένα από μικρή η ανυπαρξία ήταν ο μεγαλύτερος φόβος μου. Πίστευα μάλιστα με τρόμο, ότι ο αφαλός μου, ήταν αυτός που συγκρατούσε την ύπαρξή μου, και έτρεμα μήπως λυθεί κάποια στιγμή κατά λάθος και σιγά σιγά αρχίσω να μικραίνω, ξεφουσκώνοντας σαν μπαλόνι ώσπου καταλήξω ανύπαρκτη. Μεγαλώνοντας, πολύ θα ήθελα να ξεφουσκώσω -κυριολεκτικά και μεταφορικά- λίγα χρονάκια από πάνω μου, για να κερδίσω λίγα χρονάκια προς τα μπρος, λίγη ύπαρξη παραπάνω. Εσείς;
[1] Στη γλώσσα του συγγραφέα, ο θάνατος είναι γένους θηλυκού.
*Φωτογραφία εξωφύλλου: @lil_miss_sunshiner / Via instagram.com
