Το κόκκινο κραγιόν, αυτό το διαχρονικό σύμβολο θηλυκότητας, είναι σταθερό σημείο αναφοράς στον κινηματογράφο, την τέχνη και την μουσική. Και ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια στην ιστορία της μόδας.
Η επιρροή του κόκκινου κραγιόν στην σύγχρονη κουλτούρα είναι ανεξίτηλη. Οι γυναίκες, ωστόσο, έχουν διανύσει πολύ δρόμο για να κατοχυρώσουν το δικαίωμά τους στο κόκκινο κραγιόν…
Ακόμη και σήμερα όμως εξακολουθεί να διχάζει, όχι ως δικαίωμα, αλλά ως αισθητική επιλογή και κυρίως ως σύμβολο γυναικείας ταυτότητας με φανατικούς υπέρμαχους και πολέμιους. Για πολλές αποτελεί μια ισχυρή δόση αυτοπεποίθησης σε ένα μικροσκοπικό σωληνάκι, ένα σίγουρο τρόπο να προσελκύσουν βλέμματα και δηλώσουν τη θηλυκότητα τους. Άλλες πάλι δηλώνουν πως δεν πρόκειται να το φορέσουν ποτέ!
Η ιστορία του αθάνατου συμβόλου ομορφιάς κρύβει πολλά μυστικά, μύθους μαύρης μαγείας και δηλητήριου, αντίστασης και επανάστασης.
Ας ταξιδέψουμε μαζί του πίσω στον χρόνο…
Αρχαιότητα: Βασίλισσα Paubi, Κλεοπάτρα, κόκκινο κραγιόν και “Kiss of Death”
Γύρω στο 2500 π.Χ. χρονολογείται η εμφάνιση του πρώτου κραγιόν ως τρόπος καλλωπισμού και πιστώνεται κυρίως στην Σουμεριανή Βασίλισσα Paubi, η οποία απεικονίζεται πολύ συχνά με χρωματισμένα χείλη και πετύχαινε το κόκκινο χρώμα χρησιμοποιώντας θρυμματισμένες κόκκινες πέτρες και λευκό μόλυβδο.
Στην Αίγυπτο δε, στην εποχή της Κλεοπάτρας, έλιωναν σκαθάρια και άλλου είδους έντομα, ξεφλούδιζαν λέπια ψαριών (για λάμψη) ώστε να πετύχουν την επιθυμητή βαθιά απόχρωση του κόκκινου. Το… τοξικό αυτό μείγμα αλγίνης, ιώδιου, βρώμιου και μαννιτόλης οδηγούσε συχνά σε σοβαρές ασθένειες και μερικές φορές ακόμη και στο θάνατο.
Σύμφωνα με το περιοδικό Elle, η φράση «Kiss of Death» προέρχεται από εκείνη την περίοδο.
Μεσαίωνας – 19ος αιώνας: οι βασίλισσες της Αγγλίας, οι πόρνες και οι ανατρεπτικές Γαλλίδες
Το μεσαίωνα, όπως ήταν αναμενόμενο, η εκκλησία αγωνίστηκε σφόδρα κατά των κόκκινων χειλιών και τη στάση της ακολούθησαν οι άνδρες της εποχής υποστηρίζοντας ότι κάθε γυναίκα που φορούσε κόκκινο κραγιόν ήταν αμαρτωλή, μάγισσα, δαιμονισμένη και τα γνωστά λοιπά.
Η ανατροπή έρχεται με Elizabeth την Πρώτη, η οποία αδιαφόρησε παντελώς για την άποψη της εκκλησίας καθώς λάτρευε το μακιγιάζ και ιδιαίτερα τα χρωματισμένα χείλη και την κατάλευκη πούδρα και έφτιαχνε η ίδια τα καλλυντικά της. Μάλιστα, έφτασε να πιστεύει ότι το κόκκινο χρώμα στα χείλη είχε μαγικές ιδιότητες και μπορούσε να την προστατέψει από τον θάνατο… αλλά τελικά δηλητηριάστηκε από το μόλυβδο που χρησιμοποιούσε για να το φτιάξει. Το κόκκινο κραγιόν τη σκότωσε. Το πτώμα της βρέθηκε με παραμορφωμένα χείλη, γεμάτα αίμα και πληγές… γεγονός που εκμεταλλεύτηκε η εκκλησία και το κόκκινο κραγιόν μετατράπηκε σε σύμβολο μαύρης μαγείας ενώ γράφτηκαν νόμοι για την απαγόρευσή του, οι οποίοι ξεπέρασαν τα σύνορα της Βρετανίας και έφτασαν μέχρι την Αμερική!
Το 1770, μάλιστα, η τότε βασίλισσα της Αγγλίας Victoria ψήφισε νόμο που έδινε το δικαίωμα στους άντρες να ακυρώσουν το γάμο αν η γυναίκα τους έκανε χρήση καλλυντικών πριν η κατά τη διάρκεια του γάμου· πίστευαν ότι το κόκκινο κραγιόν χρησιμοποιείται μόνο από γυναίκες χαλαρών ηθών και πόρνες!
Ωστόσο, η Γαλλία είχε αντίθετη άποψη για τα καλλυντικά…
Οι γυναίκες της ανώτερης τάξης ήταν εκείνες που είχαν πρόσβαση στα καλλυντικά, καθώς θεωρούσαν πως το φυσικό πρόσωπο είναι αποκλειστικά για τις γυναίκες της εργατικής τάξης και των χαλαρών ηθών. Η χρήση τολμηρού μακιγιάζ θεωρούνταν μία σαγηνευτική διαδικασία, αρκετά σοκαριστική αλλά σίγουρα όχι απαγορευμένη. Μάλιστα, η Γαλλίδα ηθοποιός Sarah Bernhardt συνήθιζε να βάφει τα χείλη της κόκκινα δημοσίως, σε καφέ και σε σοκάκια του Παρισιού… και δικαίως θεωρήθηκε σύμβολο του σεξ.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1890 διαφημίζεται για πρώτη φορά το κόκκινο κραγιόν στον κατάλογο Sears Roebuck που περιείχε χρωστικό καρμίνιο από το έντομο κοχενίλλη.
20ος αιώνας, Maurice Levy , Elizabeth Arden, πολιτική και κόκκινο κραγιόν
Στις αρχές του 20ου αιώνα, το κόκκινο κραγιόν φτιάχνεται πλέον από κηρήθρες και καστορέλαιο και οι εταιρίες καλλυντικών αρχίζουν να επενδύουν σε αυτό.
Το 1915 κατασκευάστηκε το πρώτο κραγιόν σε μεταλλικό σωλήνα από τον Maurice Levy (πριν από αυτό, το κραγιόν φτιαχνόταν από αίμα ελαφιού, καστορέλαιο, κερί μέλισσας και ερχόταν τυλιγμένο σε χαρτί μεταξιού – σχεδόν αδύνατο να μεταφερθεί στο πορτοφόλι κάποιου). Εκατομμύρια γυναίκες έσπευσαν να το αγοράσουν και να δηλώσουν την παρουσία τους στον κόσμο με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις σουφραζέτες που έκαναν παρέλαση στους δρόμους της Νέας Υόρκης με ενωμένα χέρια και βαμμένα κόκκινα χείλη, ως ένδειξη αντίστασης και αγανάκτησης προς το σύστημα που τους στερούσε την ψήφο. Η ίδια η Elizabeth Arden μοίραζε δωρεάν κραγιόν σε κάθε πορεία.
Η Chanel, η Helena Rubenstein, και η Max Factor φτιάχνουν τις δικές τους σειρές και διεκδικούν μερίδιο στην τεράστια αγορά που είχε προκύψει.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το κόκκινο κραγιόν γίνεται σύμβολο της αντίστασης κατά του φασισμού και του ίδιου του Χίτλερ, ο οποίος το σιχαινόταν καθώς πίστευε πως περιέχει ζωικό λίπος και απόβλητα και απαγόρευε σε όλες τις γυναίκες που δούλευαν για εκείνον να το χρησιμοποιούν.
Μεταπολεμική εποχή, glamour, Hollywood, Swinging Sixties, Boogie Nights και 90’s
Μετά το τέλος του πολέμου, το κόκκινο κραγιόν κατακτά τη glamorous θέση που του αξίζει και αποθεώνεται από τις μεγαλύτερες σταρ του Hollywood-σύμβολα του σεξ της εποχής· Μέριλιν Μονρόε, Ρίτα Χέιγουορθ, Αβα Γκάρνερ, Ελίζαμπεθ Τέηλορ…
Το κόκκινο κραγιόν φοριέται πλέον από το 98% των γυναικών στις ΗΠΑ.
Ανάμεσα στις δεκαετίες 60 και 70, το κόκκινο κραγιόν γίνεται ακόμα πιο δημοφιλές και οι εταιρείες καλλυντικών γίνονται πιο δημιουργικές και δημιουργούν ποικίλες αποχρώσεις του κόκκινου και όχι μόνο. Τα Swinging Sixties ταρακουνούν συθέμελα τον κόσμο και αναπόφευκτα και αυτόν της μόδας· σεξουαλική επανάσταση, μίνι φούστα, αντισύλληψη, ναρκωτικά, ροκ’εν’ρολ και το κόκκινο κραγιόν αρχίζει να χάνει τη δημοτικότητά του. Αντικαθίσταται πλέον από άλλα χρώματα au naturel.
Και μετά έρχεται η Disco που φέρνει πίσω όλα τα ζωηρά χρώματα και επανέρχεται το trend των έντονων βαμμένων χείλη και των σκούρων ρουζ. Λίγο το Studio 64, λίγο ο Bowie, λίγο τα θρυλικά Boogie Nights και το κόκκινο κραγιόν (κυρίως σε κερασί αποχρώσεις) επέστρεψε για να πάρει την εκδίκησή του.
Το 1980 η Madonna σε συνεργασία με την εταιρία καλλυντικών της Mac αποκτά το δικό της κραγιόν με κόκκινη επιβλητική απόχρωση και όνομα Red Russian, το οποίο κατακτά τον κόσμο με τη μουσική της περιοδεία για το Like a Virgin.
Το grunge κίνημα των αρχών της δεκαετίας του ’90 «φέρνει» τις καφέ και δαμασκηνί αποχρώσεις, που διαδόθηκαν από ηθοποιούς όπως η Ντρου Μπάριμορ. Το κόκκινο κραγιόν ήταν για στάρλετ, supermodels, και για κάθε γυναίκα που θέλει να ξεχωρίζει.
Σήμερα, οι Lady Gaga, Taylor Swift, Olivia Palermo, Emma Stone και Scarlett Johansson, παραμένουν πιστές και απογειώνουν τις εμφανίσεις τους πάντα με κόκκινο κραγιόν…
Εύη Μποτσαροπούλου