«Δεν είναι αργία, είναι απεργία… παλεύει η εργατιά» τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου σε στίχους και μουσική του Θωμά Μπακαλάκου, στο τραγούδι σύμβολο στην Ελλάδα για την Πρωτομαγιά.
Γιατί όμως; Τι συνέβη την πρωτομαγιά; Είναι αργία ή απεργία τελικά;
…
Εξήγησέ μου σαν να είμαι 5χρονο:
Την Πρωτομαγιά δεν έχεις σχολείο, το ξέρεις αυτό. Κανείς δεν δουλεύει αυτή την ημέρα. Συνήθως πάμε κάπου εκδρομή… ναι, για να πιάσουμε τον Μάη. Κάνουμε και το μαγιάτικο στεφάνι με λουλούδια που μαζεύουμε στην εξοχή. Όχι, δεν είναι ξανά Πάσχα… μπερδεύεσαι γιατί πολλοί στην επαρχία ψήνουν αρνιά. Υπάρχουν και πολλοί οι οποίοι πάνε σε πορείες γιατί την Πρωτομαγιά γιορτάζουμε τους αγώνες των εργατών για να καταφέρουν να δουλεύουν μόνο 8 ώρες την ημερά. Παλιότερα δούλευαν πολύ περισσότερο σε δύσκολες συνθήκες. Κανονικά τόσο πρέπει να δουλεύουν οι άνθρωποι… Εγώ γιατί δουλεύω περισσότερο; Γιατί θέλω και γιατί δεν προλαβαίνω. Δεν είμαι μόνο εγώ και πολλοί άλλοι μεγάλοι το κάνουν. Κυρίως αυτοί που έχουν δικές τους δουλειές… Μην ανησυχείς, θα πάμε εκδρομή και θα φτιάξουμε ένα μεγάλο και όμορφο στεφάνι. Με λουλούδια, πολλά λουλούδια, αυτά που θα διαλέξεις εσύ…
…
Εξήγησέ μου σαν να είμαι 15χρονο:
Δεν ξέρω κατά πόσο έχεις προβληματιστεί να καταλάβεις την διαφορά ανάμεσα στην αργία και την απεργία, αλλά σίγουρα το τραγούδι του Παπακωνσταντίνου το ΄χεις ακούσει τόσες φορές. Είναι η γιορτή των εργατών. Ο καθορισμός της Πρωτομαγιάς ως υποχρεωτικής αργίας ορίστηκε εκ νέου με τον νόμο του 2017 που λέει πως την 1η Μαΐου απαγορεύεται η απασχόληση των εργαζομένων και η λειτουργία των επιχειρήσεων· εξαιρούνται όσες επιχειρήσεις επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές και αργίες. Εστιατόρια, καφέ… ξέρεις.
Ξέρεις όμως ότι η ιστορία της Πρωτομαγιάς πάει πολύ πίσω στο χρόνο και ότι όλα ξεκίνησαν από τον Μάιο του 1868 στο Σικάγο και ότι ορίστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι, στο Συνεδρίου της 2ης Σοσιαλιστικής Διεθνούς το 1889;
Το φαντάστηκα ότι ξέρεις γενικά και αφηρημένα ότι έχει σχέση με τη Γαλλία και την καθιέρωση του 8ωρου εργασίας… Για το Σικάγο δεν έχεις ακούσει τίποτα;
Να σου πω λοιπόν… Τον Μάιο του 1886 τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το είχαν αποφασίσει δύο χρόνια νωρίτερα, το 1884, στο συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας να γίνουν την πρώτη Μαΐου του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των ΗΠΑ, με αίτημα την μείωση των ωρών εργασίας και σύνθημα «Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο».
Αλλά την πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο, όπου συγκεντρώθηκαν 80.000 άτομα έγινε χαμός… Ξεκίνησαν να διαδηλώσουν ειρηνικά στο χώρο της συγκέντρωσης, σε μια πλατεία, δεν θυμάμαι τώρα το όνομά της, όπου όμως είχαν συγκεντρωθεί πολλές αστυνομικές δυνάμεις· 1350 αστυνομικοί οπλισμένοι σαν αστακοί, ζήτησαν να διαλυθεί η συγκέντρωση. Τότε κάποιος από τους διαδηλωτές πέταξε μια χειροβομβίδα και 7 αστυνομικοί σκοτώθηκαν επί τόπου. Και υπήρξαν κι άλλοι. Συνολικά, 16 αστυνομικοί και 4 διαδηλωτές. Συνέλαβαν 8 άτομα, και από αυτούς οι 4 καταδικάστηκαν σε θάνατο. Στην μνήμη αυτών των επεισοδίων αποφασίστηκε στο Παρίσι αυτό που σου είπα νωρίτερα.
Στην Ελλάδα τώρα, οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν στη Δράμα το 1888, που την είχαν ακόμη οι Τούρκοι, από τους καπνεργάτες. 4 χρόνια μετά έγινε η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη, που αργότερα τον συνέλαβαν… Το 1936 οι διαδηλώσεις από τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης κορυφώθηκαν τον Μάιο και πνίγηκαν στο αίμα…
Και δεν θα το πιστέψεις… Η Εργατική Πρωτομαγιά ως Εθνική Εργατική Εορτή καθιερώθηκε στην Ελλάδα από τον Ιωάννη Μεταξά, στις 7 Απριλίου 1937! Απίστευτό ε;
…
Εξήγησέ μου σαν να είμαι pro:
Η διακήρυξη στο Παρίσι του Συνεδρίου της 2ης Σοσιαλιστικής Διεθνούς έλεγε χαρακτηριστικά: «Θα οργανώνεται μία μεγάλη διεθνής διαδήλωση, με τέτοιο τρόπο ώστε σε όλες τις χώρες και σε όλες τις πόλεις, την ίδια ημέρα, οι εργαζόμενοι θα θέτουν υπόψιν της κρατικής εξουσίας το αίτημά τους για νόμιμη μείωση του ημερήσιου χρόνου εργασίας σε οχτώ ώρες, καθώς και την εφαρμογή των λοιπών αποφάσεων του Συνεδρίου μας.»
Η ημερομηνία και η πόλη επιλέχτηκαν συνειδητά για να τιμηθούν τα 100 χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης.
Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου, ανάμεσα σε δεκάδες άλλα θέματα, προτάσεις και ιδεολογικά ζητήματα που απασχολούσαν τους συμμετέχοντες, ένα από τα μέλη πρότεινε σαν ιδέα την καθιέρωση μιας διεθνούς ημέρας των εργαζομένων με αφορμή τα γεγονότα του Σικάγου και της πολύκροτης δικής που ακολούθησε μετά τα αιματηρά γεγονότα, η ανάμνηση των οποίων ήταν ακόμα νωπή στην Ευρώπη. Έτσι συμφώνησαν να καθιερωθεί ως γιορτή η 1η Μαΐου. Επίσημα γιορτάστηκε για πρώτη φορά την επόμενη χρονιά, 1η Μαΐου 1890.
Γιατί όμως συγκεκριμένα η 1η Μαΐου; Γιατί αντιστοιχεί στην πρώτη μέρα της λογιστικής χρονιάς για τις επιχειρήσεις στις ΗΠΑ. Αυτή την ημερομηνία επίσης γινόταν όλες οι ανανεώσεις των συμβολαίων των εργαζομένων όλων των κλάδων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και όλες οι ανανεώσεις των μισθώσεων, ιδιωτών και επιχειρήσεων. Αυτός είναι ο λόγος που οι διαδηλώσεις και οι διεκδικήσεις γινόταν συνήθως λίγο πριν ή λίγο μετά από τη συγκεκριμένη ημερομηνία.
Στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου γιορτάζεται την ίδια μέρα, με μία όμως τρανταχτή εξαίρεση. Αυτή των ΗΠΑ. Για τους Αμερικανούς ημέρα των εργαζομένων δεν είναι η 1η Μαΐου αλλά η πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου!
Όσο για το αργία απεργία, τι νόημα έχει αυτή η αντιπαράθεση, εφόσον μιλάμε ξεκάθαρα για θεσμοθετημένη υποχρεωτική αργία από το 2017;
*Φωτογραφία εξωφύλλου: adagency.design