Αβοκάντο: γηγενές των βορινών περιοχών της Κεντρικής Αμερικής από το Μεξικό ως και την Γουατεμάλα, πήρε το όνομά του από το πρώτο-αζτεκικά, σημαίνοντας όρχης, αλλά είναι γνωστό και ως «αχλάδι του αλιγάτορα». Γνωστό για τις ιδιότητές του κατά της χοληστερίνης, πλούσιο σε κάλιο, ωμέγα-3 λιπαρών, βιταμίνη C και Ε, έχει γίνει παγκόσμιο διατροφικό trend, όχι μόνο λόγω του γουακαμόλε, του οποίου αποτελεί και απαραίτητο συστατικό, αλλά και σε smoothies, σαλάτες, συνταγές κετογονικής δίαιτας και σε πιο εκλεπτυσμένες συνταγές εστιατορίων, αντικαθιστώντας ενίοτε, χάριν στην κάπως ουδέτερη γεύση του και βελούδινη υφή του, ακόμη και το βούτυρο. Σε μια εποχή που εύκολα το κάθε πιάτο μας μπορεί να μετατραπεί σε έναν μικρό παγκόσμιο άτλαντα, το αβοκάντο μοιάζει μια εξαίρετη προσθήκη, ενώ παραμένει ένας πράσινος χρυσός για την υγεία μας. Κι έχει γίνει τόσο δημοφιλές, που η παραγωγή του έχει μεταναστεύσει ακόμη και σε χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Υπολογίζεται ότι στα Χανιά της Κρήτης παράγεται το 95% της ποσότητας αβοκάντο στην χώρα μας, με μια εισοδηματική απόδοση για τον παραγωγό που κυμαίνεται από 2,3-3 ευρώ το κιλό. Τα δεδομένα όσων αφορά την έκταση της καλλιέργειας διαφέρουν: άλλοι αναφέρουν 2.000 στέμματα, άλλοι πάλι υπολογίζουν ότι η πραγματική έκταση φτάνει και τις 10.000 στέμματα, με το κάθε δέντρο να παράγει περίπου 70 κιλά. Από οικονομικής άποψης το αβοκάντο φαίνεται να είναι ένας πραγματικός χρυσός που δικαιολογεί την απόφαση πολλών αγροτών να στραφούν από την καλλιέργεια εσπεριδοειδών στο αβοκάντο. Και ναι, μπορεί να ακούγεται ειρωνικό, αλλά επισκεπτόμενοι τα σουπερμάρκετ βρίσκουμε λεμόνια Νότιας Αφρικής ή Αργεντινής, πορτοκάλια Ισπανίας…και αβοκάντο Κρήτης.
Οι αριθμοί από μόνοι τους αποδεικνύουν την δημοφιλία του φρούτου. Η παγκόσμια αγορά του αβοκάντο έφτασε τα 11,43 δις δολάρια το 2020 και υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 20,27 δις μέχρι το 2027. Παρότι το μεγαλύτερο κομμάτι της παραγωγής γίνεται στο Μεξικό, η ολοένα αυξημένη ζήτησή του στις ΗΠΑ, έσπρωξε πολλούς στην παραγωγή του στην Καλιφόρνια, όπου το 2021 παρήχθησαν 135,5 χιλιάδες τόνοι για την εγχώρια ζήτηση. Το Μεξικό παραμένει ο βασικός προμηθευτής, με το 61% της παραγωγής να εξάγεται στις ΗΠΑ, όπου περίπου 516.1 τόνοι καταναλώνονται ετησίως. Μια τέτοια ποσότητα, σίγουρα κρύβει από πίσω της μια βιομηχανοποιημένη μέθοδο παραγωγής και συγκομιδής, που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Και τελικά, το αβοκάντο λάμπει αλλά δεν είναι χρυσός.
Ο Ιρλανδός σεφ και συγγραφέας JP MacMahon σταμάτησε να χρησιμοποιεί τα αβοκάντο στο εστιατόριό του, προτρέποντας κι άλλους σεφ να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Για τον ίδιο, τα αβοκάντο δεν είναι τίποτα άλλο από τα «ματωμένα διαμάντια» του Μεξικού. Στην νοτιοδυτική περιοχή του Michoacan του Μεξικού, το 80% της παραγωγής εξάγεται στην Αμερική. Μεγάλα καρτέλ όμως, όπως το Knights Templar που είναι υπεύθυνο για την εξαγωγή κρυσταλλικής μεθαδόνης στις ΗΠΑ, έχουν καταφέρει να ελέγξουν την παραγωγή, εκβιάζοντας τους αγρότες. Σε περίπτωση που εκείνοι αρνηθούν να πληρώσουν τα καρτέλ, ακολουθούν την μοίρα τους. Η πίεση που ασκείται στους αγρότες είναι τόσο μεγάλη που αρκετοί ήταν αυτοί που αποφάσισαν να πάρουν την δικαιοσύνη στα χέρια τους και να δολοφονήσουν μέλη των καρτέλ, με ότι αυτό συνεπάγεται και η Washington Post έγραψε ότι η κάθε αγορά αβοκάντο, είναι μια έμμεση υποστήριξη των καρτέλ ναρκωτικών που ελέγχουν το εμπόριό του.
Δεν είναι όμως ο μόνος λόγος που πολλοί σεφ αποφάσισαν να σταματήσουν να το χρησιμοποιούν στα εστιατόριά τους. Το αβοκάντο είναι μονοκαλλιέργεια, του οποίου οι υψηλές αγροχημικές εισροές, υποβαθμίζουν την γονιμότητα του εδάφους, επηρεάζοντας αρνητικά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα. Όντας ένα από τα πιο περιβαλλοντικά εντατικά φρούτα, χρειάζεται πολλά λίτρα νερού ανά δέντρο, λίτρα καθαρού πόσιμου νερού, και εκπέμπει πάνω από 400 γραμμάρια CO2, που σημαίνει ότι είναι επίσης ένα από τα πιο επικίνδυνα, εντός εισαγωγικών, δέντρα για το περιβάλλον, ειδικά σε περιπτώσεις μαζικής παραγωγής. Οι απαιτήσεις του σε νερό είναι τόσο μεγάλες, που περιοχές παραγωγής στην Χιλή, το Μεξικό και την Καλιφόρνια, έχουν μειώσει κατά πολύ τους υδάτινους πόρους. Σύμφωνα με την Water Footprint Network, ένα αβοκάντο χρειάζεται 230 λίτρα νερού για να μεγαλώσει, και ένα πακέτο με δύο αβοκάντο έχει ένα αποτύπωμα 846,36 γραμμαρίων CO2, όπως υποστηρίζει το World Economic Forum, διπλάσιο από αυτό που αφήνει ένα κιλό μπανάνες. Την ώρα που η κλιματική αλλαγή είναι αισθητή και πολλές χώρες ζουν μεγάλα κύματα καύσωνα και παρατεταμένες ξηρασίες, όπως και η γειτονική μας Ιταλία, οι καλλιέργειες του αβοκάντο, όπως και του καφέ, δύνανται να αλλάξουν το σκηνικό των χωρών όπου παράγονται.
Παράλληλα, το αβοκάντο, και ειδικότερα το λάδι του, αποτελεί μια καλλυντική ύλη πρώτης τάξεως. Για να παραχθεί το λάδι χρησιμοποιείται όλος ο καρπός, εκτός του πυρήνα, και χρειάζονται γύρω στα 20 αβοκάντο για κάθε 250ml. Στην χώρα μας τα 100ml πωλούνται περίπου στα 3 ευρώ, και το λίτρο γύρω στα 15 ευρώ. Αν προσθέσουμε στην ποσότητα αβοκάντο που προορίζεται για βρώση παγκοσμίως, την ποσότητα αβοκάντο που απαιτείται από την βιομηχανία για τα καλλυντικά και τα προϊόντα περιποίησης, και αναλογιστούμε την ποσότητα πόσιμου νερού που χρειάζεται για την παραγωγή τους και τους κινδύνους που επιφυλάσσει για την βιοποικιλότητα, τότε το αβοκάντο είναι μια οικολογική βόμβα.
Δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε μπροστά σε υπαρκτά προβλήματα. Την στιγμή που η Ελλάδα απειλείται με ερημοποίηση, δεν είναι σώφρον να επενδύουμε σε καλλιέργειες που δυνητικά μπορούν να δημιουργήσουν θέμα στους υδάτινούς μας πόρους, όσο προσοδοφόρες κι αν είναι. Αν το θέμα μας είναι η υγεία, τότε σίγουρα υπάρχουν άλλες, άριστες πηγές κατά της χοληστερίνης, όπως οι ξηροί καρποί και ειδικά τα καρύδια, ή η βρώμη και τα όσπρια. Κάλλιο μπορούμε να πάρουμε από τις μπανάνες και το λεμόνι, όπως και το πορτοκάλι είναι άριστες πηγές βιταμίνης C. Υπάρχουν δηλαδή βιώσιμες καλλιέργειες που κάνουν καλό στην υγεία μας και στο περιβάλλον. Σίγουρα μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς το γουακαμόλε.