Όταν η θερμοκρασία στη Σικελία πλησιάζει τους 50 C , καταλαβαίνετε ότι κάτι δεν πάει καλά.
Όταν οι περισσότερες μεγάλες πόλεις της Ιταλίας έχουν εκδώσει προειδοποιήσεις για επικίνδυνες συνθήκες, οι πυρκαγιές καίνε για μέρες σε όλη την Ελλάδα και το προσωπικό στην Ακρόπολη και σε άλλους αρχαίους χώρους αρνείται να εργαστεί επειδή κάνει πολύ ζέστη, γίνεται πιο δύσκολο να αγνοηθεί ότι, ενώ η Ευρώπη είχε πάντα εποχιακούς καύσωνες, συμβαίνει κάτι πιο ακραίο.
Η επιστήμη, φυσικά, είναι πολύ σαφής σχετικά με την παγκόσμια έκτακτη ανάγκη για τη θέρμανση, αλλά τα στοιχεία για τις κλιμακούμενες επιπτώσεις της στην Ευρώπη ήταν πιο διαδεδομένα από ποτέ το τελευταίο δεκαπενθήμερο. Σίγουρα, καθώς αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται, οι κυβερνήσεις θα λάβουν ουσιαστική δράση για την καταπολέμηση της κρίσης; Σίγουρα τώρα οι ψηφοφόροι θα το απαιτήσουν;
Ο Ajit Niranjan είναι ο ευρωπαϊκός ανταποκριτής του Guardian για το περιβάλλον, με έδρα το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Του μίλησα για το πώς ανταποκρίθηκαν οι πληγείσες χώρες στην τρέχουσα κρίση θερμότητας – και τι πρέπει να συμβεί πριν πραγματοποιηθεί πραγματική πολιτική αλλαγή.
Αναλυτικά: «Θα είναι ένα από τα πιο επιζήμια καλοκαίρια που έχουμε δει»
Δεν είναι μόνο η Ευρώπη που αντιμετωπίζει ακραία καιρικά φαινόμενα αυτόν τον μήνα: η Νότια Κορέα έχει χτυπηθεί από ισχυρή βροχόπτωση , οι κρατούμενοι στις φυλακές των ΗΠΑ πεθαίνουν από την υπερβολική ζέστη, ενώ μια περιοχή της Κίνας κατέγραψε ρεκόρ 52,2 C.
Όμως, ενώ όσοι βρίσκονται στη νότια Ευρώπη έχουν υπομείνει εδώ και πολύ καιρό υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, προσαρμόζοντας τον τρόπο ζωής τους με την πάροδο των αιώνων για να ανταποκρίνονται στη ζέστη, πολλές από τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν τώρα τακτικά είναι άνευ προηγουμένου.
Περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι πέθαναν στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα της ζέστης το περασμένο καλοκαίρι, λέει ο Ajit. «Και το φετινό διαμορφώνεται ήδη ως ένα από τα πιο επιζήμια καλοκαίρια που έχουμε δει.
«Έχουμε ήδη θερμάνει τον πλανήτη 1,2 C με την καύση ορυκτών καυσίμων και την καταστροφή της φύσης. Και οι επιστήμονες του κλίματος μπορούν να πουν με σιγουριά ότι αυτός ο καύσωνας έχει ήδη γίνει πιο καυτός λόγω των καυσίμων που έχουμε κάψει».
Αυτό σημαίνει θερμοκρασίες ρεκόρ σε μια τεράστια περιοχή και αυξημένο κίνδυνο για τη ζωή – ειδικά για τα ευάλωτα άτομα. Οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας κινδυνεύουν ιδιαίτερα, λέει, για λόγους που δεν είναι ακόμη πλήρως σαφείς. «Βλέπουμε τεράστια τμήματα της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας να βρίσκονται υπό προειδοποιήσεις καύσωνα. [Δεν υπάρχει αμφιβολία] ότι βρισκόμαστε τώρα σε αυτόν τον πολύ ζεστό, φρικτό κόσμο».
Λόγοι για ελπίδα – και μεταφορά του μηνύματος στο σπίτι
Αυτά είναι τρομακτικά γεγονότα που πρέπει να τα αναγνωρίσουμε – αλλά υπάρχουν κάποιες λάμψεις αισιοδοξίας, λέει. Πρώτον, το γεγονός ότι τα στοιχεία είναι όλο και πιο δύσκολο να αγνοηθούν σημαίνει ότι οι άνθρωποι συνειδητοποιούν περισσότερο ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική.
«Είναι ασφαλές να πούμε ότι περισσότερη από την κάλυψη των καύσωνα από τα μέσα ενημέρωσης [και με το παραπάνω] δείχνουν φωτογραφίες ανθρώπων με μπικίνι στις παραλίες, να παίρνουν παγωτό. Είναι πιθανό η κλιματική αλλαγή να αναφέρεται κάπου στο άρθρο. Μέσα στις πλούσιες, δυτικοευρωπαϊκές χώρες, υπήρξε σίγουρα μια αξιοσημείωτη στροφή».
Και όμως, λέει ο Ajit, η εικόνα ποικίλλει πολύ στην Ευρώπη. Ενώ βλέπει κάποια βελτίωση στην κάλυψη του κλίματος στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ισπανία, για παράδειγμα, τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης όπου κυριαρχούν τα δεξιά έχουν επικεντρωθεί περισσότερο αυτή την εβδομάδα στην ξένη κάλυψη του καύσωνα παρά στις επιπτώσεις του.
«Αν και βλέπουμε μεγάλη πρόοδο, βρισκόμαστε ακόμα πολύ στην αρχή αυτής της καμπύλης», λέει ο Ajit. «Είναι κατανοητό ότι κάποιος που κάθεται στο σπίτι και διαβάζει την εφημερίδα μια φορά την εβδομάδα ή ακούει ραδιόφωνο μια στο τόσο, δεν συνειδητοποιεί πόσο απειλητικό είναι αυτό για τη δική του υγεία – και πόσο χειρότερο έχει γίνει μέσω των πολιτικών επιλογών.
«Τελικά, υπάρχει ένα τεράστιο κενό στη θεμελιώδη επίγνωση του πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα. Δεν είναι μόνο να πεις: «Ανησυχούμε για την κλιματική αλλαγή», αλλά ίσως να καταλάβουμε ότι ο μεγάλος σας μπορεί να είναι πιο πιθανό να πεθάνει τις επόμενες εβδομάδες, επειδή η καύση ορυκτών καυσίμων έκανε τον καύσωνα πιο ζεστό».
Αλλαγή πλανήτη, αλλαγή μυαλού
Ακόμη και εκεί όπου οι πληθυσμοί κατανοούν την πραγματικότητα, ωστόσο, μπορεί να υπάρχει έλλειψη προθυμίας για αλλαγές, είτε μέσω της επιρροής ισχυρών ομάδων λόμπι είτε μέσω ατομικού συμφέροντος, λέει ο Ajit.
«Αν λάβετε ως παράδειγμα τη Γερμανία, έχετε πολύ υψηλό επίπεδο δημόσιας υποστήριξης για τη δράση για το κλίμα. Εάν μιλήσετε με ανθρώπους σε όλο το πολιτικό φάσμα και πείτε: “Θέλετε να σταματήσετε την κλιματική αλλαγή;” λένε, ναι. «Ανησυχείτε για την κλιματική αλλαγή;» Λένε, ναι. Αλλά αν τους ρωτήσετε, «Πρέπει να βάλουμε όριο ταχύτητας στον αυτοκινητόδρομο;», οι μισοί από αυτούς λένε όχι».
Οι πολιτικοί το γνωρίζουν αυτό – οι πέντε βασικές προτεραιότητες του Rishi Sunak για το 2023 δεν κάνουν καμία αναφορά στο κλίμα, παρά το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Βρετανών δηλώνει ότι ανησυχεί για αυτό. Οι ειδικοί αυτή την εβδομάδα καταδίκασαν το σχέδιο της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση ως «πολύ αδύναμο».
Και όμως υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε στην πλούσια Ευρώπη. «Οι αεροπορικές πτήσεις είναι το μεγαλύτερο στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή», λέει ο Ajit, «επειδή οι άνθρωποι πετούν για διακοπές στη Νότια Ευρώπη από τη Βόρεια Ευρώπη για να καθίσουν σε έναν καύσωνα που είναι τόσο θανατηφόρος και ίσως δεν έχουν τόσο συνείδηση όλων των εκπομπών που εκτοξεύουν που συμβάλλουν σε αυτό».
Ανεξάρτητα από το αν θέλουμε να κάνουμε αλλαγές, ωστόσο, ο πλανήτης αλλάζει γύρω μας. «Όλες μας οι ζωές, κάθε μέρα, για το υπόλοιπο όσο καιρό ζούμε, θα γίνονται πιο δύσκολες κατά κάποιο τρόπο λόγω της κλιματικής αλλαγής», λέει ο Ajit.
Η παγκόσμια ζημιά που γίνεται
Οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με τη χρήση ενέργειας της Ευρώπης και τις ευρωπαϊκές θερμοκρασίες πρέπει να αναγνωρίσει, φυσικά, ότι αυτή παραμένει μια σχετικά προνομιακή γωνιά του πλανήτη, και ότι τα ακραία σημεία που βιώνονται εδώ είναι ήδη πολύ χειρότερα αλλού.
«Η ζέστη που μας πληγώνει στην Ευρώπη σήμερα είναι χειρότερη αν ζείτε στη βόρεια Αφρική. Και αν ζείτε στη βόρεια Αφρική, είναι πιθανότερο να μην έχετε χρήματα για να το αντιμετωπίσετε ως κυβέρνηση και να βρείτε τεχνολογικές λύσεις σε επίπεδο νοικοκυριού, όπως ο κλιματισμός.
«Αν ζείτε σε ένα μικρό νησιωτικό κράτος που πρόκειται να πνιγεί από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας την επόμενη δεκαετία, τότε δεν έχετε άλλη επιλογή – πρέπει να μετακινηθείτε.
«Έτσι είναι πολύ πιο δύσκολο για τον υπόλοιπο κόσμο να αντιμετωπίσει τη ζημιά που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή».
*Φωτογραφία εξωφύλλου: Άνθρωποι βοηθούν έναν πυροσβέστη να αντιμετωπίσει μια φωτιά κοντά στην Αθήνα την Τετάρτη. Φωτογραφία: Στέλιος Μισίνας/Reuters
Πηγή: theguardian